Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το παρόν δοκίμιο επιχειρεί να προβληματίσει τον ενδιαφερόμενο σχετικά με την βαθύτερη ουσία των δύο αυτών επαγγελμάτων. Ποιος είναι ο αγιογράφος ή ο συντηρητής; Αρκεί μια διετής ή τετραετής κατάρτιση για τον τίτλο αυτό; Ο συγγραφέας μέσα από την προσωπική του εμπειρία με τους δύο αυτούς χώρους προσπαθεί να ορίσει την ταυτότητα αυτών των επαγγελμάτων έχοντας την συνείδηση, ότι τελικός ορισμός δεν μπορεί ποτέ να δοθεί, όσο υπάρχει ο άνθρωπος.

"Η εκμετάλλευση του Βερολίνου ως πόλης - σύνορο ήταν ανέκαθεν μια σταθερά της αμερικανικής μεταπολεμικής πολιτικής. Προφανώς, μια ειρήνευση με τη Ρωσία θα μετακινήσει αυτό το παιχνίδι προς την Ιερουσαλήμ, πόλη - σύνορο του "χριστιανικού έθνους". Η σύγκρουση ανάμεσα στον Αβελάρδο και τον Βενάρδο είναι και πάλι στην επικαιρότητα, μόνο που τώρα οι απαντήσεις είναι εκ των προτέρων γνωστές και μόνον οι ανόητοι συναρπάζονται." "Αγριότητα, βαρβαρότητα και πολιτισμός" (1963) Ο μεγάλος Δανός καλλιτέχνης και φιλόσοφος Άσγκερ Γιορν (1914-1973), ένας από τους πιο ευαίσθητους δέκτες κ...

Τέσσερα κείμενα του Ντιντερό (1713-1784), το καθένα κι ένα είδος, μα με κοινή αναφορά τις καλές τέχνες, αποδίδονται στην παρούσα έκδοση στα ελληνικά, μεταφέροντας περίτεχνα το γούστο και τη χάρη του κατεξοχήν γαλλικού αιώνα που είναι ο 18ος, ο αιώνας του Διαφωτισμού, αξεχώριστος όμως από τις φιλάρεσκες, προσφυείς και παιγνιώδεις επιδόσεις σε κάθε απόκρυφη ή εμφανή πτύχωση της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής: το πρώτο, υπό μορφήν επιστολής με παραλήπτη τον περιβόητο, αλλά και αμφιλεγόμενο κατά τον Ντιντερό, θεωρητικό των καλών τεχνών αββά Μπαπέ, η "Επιστολή για τους κωφάλαλους π...

Εάν τη στιγμή που ο/η φιλόσοφος αναρωτιέται «Τί είναι τέχνη;», η τέχνη έχει ήδη μετακινηθεί ώστε να διαφύγει από τον πιθανό ορισμό, αυτός δεν είναι λόγος να σωπαίνει η φιλοσοφία αλλά, αντίθετα, λόγος διαμόρφωσης ενός πεδίου αμφίδρομης αναζήτησης και διάδρασης, ενός συνεχούς διαλόγου μεταξύ καλλιτεχνών και θεωρητικών, ενός ανοιχτού δημιουργικού χώρου και για τις δυο πλευρές. [...] Το σημείο εκκίνησης είναι ο συσχετισμός μιας καλλιτεχνικής έκφανσης με ένα κεντρικό πρόβλημα της φιλοσοφίας εν γένει, όπως το ζήτημα της ταυτότητας και της ετερότητας, η διάκριση των αισθήσεων και...

"Κάτι μας κρύβουν, η κουρτίνα σηκώνεται..." υποψιαζόταν ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Σ' αυτή την αρχή της νέας χιλιετίας, είμαστε πάλι θεατές που περιμένουν αμίλητοι να σηκωθεί η κουρτίνα, χωρίς να τολμούν να πιστέψουν σε ότι θα δουν να έρχεται. Στο έργο αυτό, εισαγωγικό στη θέση του για το Συνολικό ατύχημα, ο Πωλ Βιριλιό πραγματεύεται τη γέννηση του φιλοσοφικού παραληρήματος, της φιλοτρέλας, μιας προόδου που έχει γίνει αυτοκτονική, και τους τελευταίους ηθοποιούς της.

Ποια είναι η φύση του συμβολισμού στις τέχνες; Πώς παράγεται το νόημα στη μουσική και την αφηρημένη ζωγραφική; Γιατί μπορούμε να πλαστογραφήσουμε έναν Ρέμπραντ, όχι όμως και έναν Μπετόβεν; Σε τι διαφέρει μια παρτιτούρα του Μπαχ από μία του Κέιτζ; Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων στην κατανόηση του έργου τέχνης; Οι απαντήσεις του Γκούντμαν σε αυτά και άλλα ερωτήματα σχετικά με τις τέχνες άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία της τέχνης και κατέστησαν τις Γλώσσες της τέχνης το σημαντικότερο κείμενο του 20ού αιώνα στο χώρο της αισθητικής, τον πρώτο μεγάλο σταθμό στη διατύπω...

H τέχνη δεν είναι παρά αίσθημα. Όμως, δίχως τη βαθιά γνώση των όγκων, των αναλογιών, των χρωμάτων, χωρίς τη δεξιοτεχνία του χεριού, και το πιο ζωντανό αίσθημα παραλύει. Τι θα 'χε απογίνει κι ο πιο μεγάλος ποιητής, σε μια ξένη χώρα, αν δεν ήξερε τη γλώσσα της; Ανάμεσα στη νέα γενιά καλλιτεχνών, υπάρχουν πολλοί ποιητές που, δυστυχώς, αρνούνται να μάθουν να μιλούν. Κι έτσι τραυλίζουν μονάχα. Nα είστε βαθιά, αιμάτινα αληθινοί σε ό,τι λέτε. Nα μη διστάζετε ποτέ να εκφράσετε αυτό που νιώθετε, ακόμα κι αν βρίσκεστε σε αντίθεση με τις τρέχουσες ιδέες. Ίσως να μη σας καταλάβο...

Μια φωνή από το παρελθόν, που έμεινε για καιρό στην αφάνεια, ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές του προηγούμενου αιώνα (ο σημαντικότερος μελετητής του έργου του Ντοστογιέφσκι), γίνεται ο ίδιος αντικείμενο μελέτης στο βιβλίο αυτό. Ο νοερός διάλογος ανάμεσα στον Μπαχτίν και άλλους θεωρητικούς του πολιτισμού του 20ού αιώνα, ιδίως τους Λούκατς και Γκολντμάν, δεν αποτελεί απλά ένα σπουδαίο συγγραφικό εφεύρημα, αποκαλύπτει στην κυριολεξία τη γοητεία των θέσεων του Μπαχτίν για έναν ατέρμονο διάλογο μέσα στο χρόνο. Δίνει δε την αφορμή για να δοκιμαστεί η εφαρμογή των ιδεών του...

O Borges, χρησιμοποιώντας ένα μύθο που έμεινε στην ιστορία, απέδειξε ότι δύο πανομοιότυπα κείμενα μπορούν να αποτελέσουν δύο διαφορετικά, αν όχι αντιθετικά, λογοτεχνικά έργα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, ο Arthur C. Danto επεκτείνει στο σύνολο των καλλιτεχνικών πρακτικών το ερώτημα που προκύπτει από μία τέτοια "διανοητική εμπειρία": Tο ίδιο αντικείμενο μπορεί να είναι ταυτόχρονα μια κοινότοπη ρόδα ποδηλάτου αλλά και ένα έργο τέχνης (ο "Τροχός ποδηλάτου" του Marcel Duchamp), το οποίο εκτιμάται ακριβά στο χρηματιστήριο των αισθητικών αξιών που ονομάζεται "κόσμος της τέχνης"; Μία...

"Μια χρονιά αφιερωμένη στα Μαθηματικά, έφτασε στα χέρια μου το βιβλίο με τίτλο "Η μεταφυσική του καμβά" των Κωσταντίνου Ξενάκη, εικαστικού, πολίτη του κόσμου και της Χρυσούλας Μπεκιάρη, μιας πνευματώδους και οξυδερκούς μαθηματικού-πληροφορικού. Στο υπέροχο αυτό βιβλίο, οι δύο συνομιλητές, προσπαθούν να καταγράψουν και να αναλύσουν τις βιωματικές εμπειρίες του Κωνσταντίνου Ξενάκη που έχουν επηρεάσει το έργο του. Οι εμπειρίες αυτές με έναν μυστηριακό και σχεδόν μεταφυσικό τρόπο, οδηγούν σε μια διαδικασία νοητικής προσέγγισης μιας σειράς μαθηματικών και φυσικών εννοιών. Το...

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος έληξε στα τέλη του 1918 με την ήττα της Γερμανίας και των συμμάχων της. Ο αυτοκράτορας (κάιζερ) διώχθηκε και η Γερμανία απέκτησε καθεστώς αβασίλευτης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η "Δημοκρατία της Βαϊμάρης", όπως ονομάστηκε, έζησε μέχρι το 1933, που την δολοφόνησε ο ναζισμός. Κατά τα χρόνια 1919-1933, παρά τις κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές, είχαμε στη Γερμανία μια τεράστια πνευματική άνθηση: λογοτεχνία, θέατρο, ζωγραφική, αρχιτεκτονική, κινηματογράφος πειραματίστηκαν δημιουργικά και έδωσαν έργα αξεπέραστα. Αρκεί ν' αναφέρουμε τους πο...

[...] Κατά το Σέλλινγκ, η Τέχνη ως μορφοποίηση (εκκοσμίκευση) της ουσίας είναι όργανο φιλοσοφικής γνώσης ανώτερο και από την ίδια την κλασική φιλοσοφία ["Η φιλοσοφία της Τέχνης", διαλέξεις των ετών 1802 - 3, 1859]. Είναι μια συμβολική αναπαράσταση του Απόλυτου: οι μεγάλες "Ιδέες" πραγματώνονται στα έργα τέχνης, όπου αποκαθίσταται η υπερβατική πραγματικότητα, οι "Ουσίες". (Σχετική είναι και η κριτική της θεωρίας της μίμησης στη διάλεξη που παρουσιάζουμε). Στην Τέχνη, μια Σελλινγκιανή αρχή ανάλογη με την Εγελιανή "σύνθεση", συνυπάρχουν σε υπερκόσμια αρμονία,...

Το σύντομο μελέτημα του Martin Heidegger "Η τέχνη και ο χώρος" εκδόθηκε το 1969 και μπορεί να θεωρηθεί το "κύκνειο άσμα" του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου. Πρόκειται για μιαν ακόμη ματιά στα δυο αυτά θέματα, που τον απασχόλησαν από τα νεανικά του χρόνια, με συνδετικό κρίκο τώρα τη γλυπτική. Η εμπεριστατωμένη εισαγωγή και τα σχόλια του Γιάννη Τζαβάρα φωτίζουν τόσο την ειδική σκοπιά απ' όπου ο ώριμος στοχαστής θεωρεί τη συνάρτηση χώρου και τέχνης στην ανθρώπινη ζωή όσο και τις διαφοροποιήσεις του έναντι των προηγούμενων προσεγγίσεών του.

Οι προσπάθειες μεγάλων φιλοσόφων, θεωρητικών της τέχνης και καλλιτεχνών, που ξεκίνησαν στην αρχαιότητα (Πλάτων, Αριστοτέλης κ.λπ.) και συνεχίστηκαν με μεγάλη ένταση τους τελευταίους τρεις αιώνες (Καντ, Χέγκελ, Woelfflin, Heidegger κ.λπ.), για την αντικειμενική αξιολόγηση των έργων τέχνης, δεν ήσαν μάταιες... Παρόλο που δεν έλυσαν το πρόβλημα, οδήγησαν στην οριστική απελευθέρωση της αισθητικής εμπειρίας, του "μου αρέσει"... Όμως, το ιερατείο των κριτικών, επίμονο, μας "προστάζει" ποιου μύθου πρέπει να είμαστε δέκτες, από τους άπειρους που εκπέμπει το δημιούργημα. Φι...