Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η γλώσσα και η διδασκαλία της υπήρξε στη χώρα μας ο μεγάλος καημός όχι μόνο των εκπαιδευτικών, αλλά και όλων των γραμματιζούμενων. Η συζήτηση όμως για τη γλώσσα ξεστράτισε και πήρε ιδεολογική / πολιτική διάσταση, με αποτέλεσμα ούτε η κοινή νεοελληνική (ΚΝΕ), η δημοτική, να μελετάται και να καλλιεργείται όσο θα έπρεπε ούτε να συνδέεται η διδασκαλία της στο σχολείο με τις εξελίξεις της γλωσσολογίας και της διδακτικής. Η καθιέρωση της δημοτικής ως γλώσσας του σχολείου και της γραφειοκρατίας το 1976 έδωσε τη δυνατότητα για πρώτη φορά να αναπτυχθεί ένας ουσιαστικός προβληματισμό...

Ότε δε κατά το έτος 1874 ο καθηγητής Jolly εξεγερμάνισε "Την γλώσσαν και την γλωσσικήν" ή "τα 12 Αναγνώσματα περί των γενικών αρχών της γλωσσικής" του Αμερικανού Whitney, έκρινε προσήκον ουχί να δικαιολογήση το επιχείρημα αυτού τούτο, αλλά μάλλον να εκφράση την απορίαν αυτού, διατί το βιβλίον δεν μετεφράσθη εις την Γερμανικήν πολύ πρότερον. Αν δε εν Γερμανία, τη πατρίδι της γλωσσικής επιστήμης, ηδύνατο να λεχθώσι ταύτα, νομίζω ότι πολύ δικαιότερον δύνανται και εν Ελλάδι. Και αληθώς τα Αναγνώσματα του Whitney δια τε την υγιά μέθοδον και την κριτικήν δεινότητα, δια την μεγάλη...

Η παρούσα εισαγωγή στην πραγματολογία προέρχεται από τη σειρά εισαγωγικών γλωσσολογικών βιβλίων του Oxford University Press. Στόχος της συγκεκριμένης σειράς είναι να σκιαγραφήσει επιμέρους πεδία στη μελέτη της γλώσσας για αναγνώστες και αναγνώστριες που δεν διαθέτουν απαραίτητα ειδικότερες γλωσσολογικές γνώσεις. Αποτελεί μια πρώτη επαφή με τον χώρο της γλωσσολογικής πραγματολογίας και ταυτόχρονα λειτουργεί αποτελεσματικά ως εισαγωγικό εγχειρίδιο στη διδασκαλία της. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται, επίσης, αποσπάσματα από πρωτότυπες πραγματολογικές μελέτες, καθοριστικές για τη δ...

Η έλλειψη μιας εκτενέστερης -ή έστω σύντομης- ιστορίας της κυπριακής διαλέκτου ήταν από καιρό αισθητή στους επιστημονικούς κύκλους της Ελλάδας και της Κύπρου και ασφαλώς και στον συγγραφέα του παρόντος πονήματος, που δίδαξε, κοντά στα άλλα αντικείμενα, αρχαία και νεώτερη διαλεκτολογία για πολλά χρόνια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Την έλλειψη αυτή την αισθανθήκαμε εντονότερα, όταν μας δόθηκε η ευκαιρία να διδάξουμε μαθήματα της ειδικότητάς μας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου κατά το χειμερινό εξάμηνο 2000-2001 και εξής, καθώς η άμεση επαφή με τη σημερινή κυπριακή γ...

Στην Ελλάδα αφθονούν τα κείμενα της γλωσσικής ιδεολογίας, αλλά σπανίζουν οι μελέτες για τις γλωσσικές ιδεολογίες. Η μελέτη αυτή αντλώντας από την ιστορία της φιλοσοφίας (Destutt de Tracy, Μαρξ-Ένγκελς), από την πολιτική θεωρία, από τη γλωσσολογία και τη φιλοσοφία της γλώσσας, επιχειρεί να προσδιορίσει τις γλωσσικές ιδεολογίες μέσω ενός λεπτομερούς ορισμού των ιδεολογιών εν γένει. Έμφαση δίνεται στη διαμόρφωση της καθεστωτικής ιδεολογίας για τη νεοελληνική γλώσσα μετά τη "γλωσσική μεταπολίτευση" του 1976.

Στον κόσμο, στον ομιλητή και στη γλώσσα απευθύνεται από την αρχή η ανά χείρας μελέτη. Κι αυτό, όχι τόσο με την υστεροβουλία να οργανώσει το εσωτερικό των επιμέρους κεφαλαίων της, αλλά κυρίως γιατί δύο σειρές φαινομένων που από το ύψος της ευρύτερης γνωσιακής οπτικής αποκαλύπτεται μπρος στα μάτια σας να κινούνται αενάως στον αινιγματικό χώρο της σημασίας, η μετωνυμία και η μεταφορά, προϋποθέτουν ακριβώς το τρίπτυχο "κόσμος-ομιλητής-γλώσσα". Την κάθοδο προς τις κινητήριες προϋποθέσεις αυτής της αέναης δράσης στην οροφή του γλωσσικού οικοδομήματος θα κληθεί να ακολουθήσεις ο α...

Φαίνεται ότι είναι μέσα στη φύση μας να κάνουμε λόγο για το είναι, γι' αυτό που έλαβε, λαμβάνει ή αναμένεται να λάβει σάρκα και οστά στον κόσμο μας· και να θέτουμε το μη είναι κατ' εξαίρεση, για κάτι που, κατά την εκτίμησή μας τουλάχιστο, έχει ήδη -ή απλώς τείνει να- εγκατασταθεί στο νου του αποδέκτη/ της αποδέκτριας. Η παραδοχή αυτή, αν είναι ορθή, βάζει απλώς στο χέρι μας την άκρη του νήματος. Κατά τα άλλα, μια σειρά προβλήματα παραμένουν, καλώντας μας να το ξετυλίξουμε προς το μέρος του: Γιατί να έχει περισσότερα από ένα αρνητικά μόρια η ελληνική; Ποιες λειτουργίες τους...

[...] Για πρώτη φορά με βάση τη σχετική βιβλιογραφία, οριοθετείται το καθαρά "κυκλικό σχήμα" και διαφοροποιείται από τυχόν "φαινομενικούς κύκλους" που προκύπτουν όταν συμπτωματικά, χωρίς να υπηρετείται το νόημα, επαναλαμβάνονται λεξικές μονάδες στην αρχή και το τέλος στίχων ή άλλων κειμενικών ενοτήτων. Προσδιορίζεται με ακρίβεια και η έννοια του "χιαστού κύκλου", τουτέστιν του κύκλου που προκύπτει από τη χιαστή αντιστροφή των συντακτικών όρων δύο φραστικών κώλων με παραλληλισμό και ταύτιση ως προς τον έναν από αυτούς. Είναι, εξάλλου, η πρώτη φορά που καθορίζονται, συστηματι...

Βασική θέση του βιβλίου αυτού είναι ότι η γλώσσα χρησιμοποιείται πάντα σε σχέση με ένα επικοινωνιακό πλαίσιο και πάντα ως κείμενο. Ως εκ τούτου, υποστηρίζεται η ένταξη του γλωσσικού μαθήματος σε ένα επικοινωνιακό-λειτουργικό πλαίσιο. Επισημαίνεται ότι η επικοινωνιακή προσέγγιση πρέπει να κάνει ένα περισσότερο κειμενοκεντρικό βήμα και να προσδιορίσει τους παράγοντες με τους οποίους οικοδομείται ένα κείμενο. Αναλύονται οι διαφορές μεταξύ του προφορικού και του γραπτού λόγου και συζητούνται εκτενώς ορισμένες από τις πτυχές των παραγόντων εκείνων με τους οποίους επιτυγχάνεται...

Ο τόμος αυτός καταγράφει τις εργασίες αξιόλογων επιστημόνων που ασχολούνται με τη Γλωσσολογία, τις οποίες καταθέτουν ως "Άνθη φιλίας" τιμώντας, με τον τρόπο αυτό, τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου Κωνσταντίνο Μηνά. Φιλοδοξία των άρθρων, εκτός από την τιμητική κατάθεση, είναι να συμβάλουν στη μελέτη και στη διατήρηση των νεοελληνικών διαλέκτων, οι οποίες διαρκώς φαίνεται να συρρικνώνονται κάτω από την πίεση της "γλωσσικής ιδεολογίας και των ηγεμονικών διαδικασιών που είναι υπεύθυνες για τη γλωσσική αυτή ιδεολογία". Άλλωστε, φαίνεται ότι τον ηγεμονισμό αυτό της επίσημης...

Ποιοι ήταν οι Ινδοευρωπαίοι, πού και πότε εμφανίσθηκαν στο προσκήνιο, ποια ήταν η γλώσσα τους και τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά; Πώς μελετάται η προϊστορία τους και πώς αποκαθίσταται η γλώσσα τους; Πόσο ρεαλιστικές είναι οι αποκαταστάσεις των ιστορικών γλωσσολόγων; Αυτά είναι ορισμένα μόνο ερωτήματα στα οποία αναζητούνται απαντήσεις στις σελίδες του βιβλίου. Ανάμεσα στα θέματα που θίγονται είναι: η γλωσσική και η πολιτισμική αποκατάσταση, η γλωσσολογική παλαιοντολογία, η σχέση της γλωσσολογίας με άλλες επιστήμες, η ετυμολογική έρευνα, η ποιητική γλώσσα των Ινδοευρωπαίω...

Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται προβλήματα κοινωνιογλωσσολογίας και ανθρωπογλωσσολογίας ξεκινώντας από τη βάση ότι η πιο γόνιμη αντίληψη για τη γλώσσα είναι εκείνη που την αντιμετωπίζει ως κοινωνική πράξη. Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, η ίδια η κοινωνιογλωσσολογία δεν έχει πετύχει να υιοθετήσει με συνέπεια αυτή την οπτική όντας δέσμια της στρουκτουραλιστικής της προέλευσης και παραγνωρίζοντας σε μεγάλο βαθμό διάφορες τάσεις της κοινωνικής θεωρίας. Το πλεονέκτημα της υιοθετούμενης οπτικής γωνίας της πράξης σε αυτό το βιβλίο είναι ότι φέρει στο επίκεντρο της προβληματικής τις έ...

O δίγλωσσος αυτός τόμος αποτελεί τιμητικό αφιέρωμα στην Καίτη Dorfmuller - Καρπούζα, καθηγήτρια γλωσσολογίας του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Περιλαμβάνει 26 άρθρα επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό σχετικά με το θέμα "Γλώσσα και πολυπολιτισμικότητα". Οι θεωρητικές προσεγγίσεις των άρθρων άπτονται διαφόρων επιστημονικών πεδίων όπως της γλωσσολογίας, της λογοτεχνίας, της διδακτικής, της μεταφρασεολογίας, της κοινωνιολογίας και της ψυχολογίας.

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται αναλυτικά η γλώσσα των επιστημονικών κειμένων στο πλαίσιο της σύγχρονης κειμενογλωσσολογίας, η οποία αντιμετωπίζει τα κείμενα ως επικοινωνιακά γεγονότα που εκπληρώνουν συγκεκριμένες ανάγκες σε πραγματικές συνθήκες παραγωγής και πρόσληψης. Eπιχειρείται η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των επιστημονικών κειμένων, αλλά και της γενικότερης λειτουργίας τους στην κοινωνική πραγματικότητα. Μέσω των κειμενικών μηχανισμών, δηλαδή των απαραίτητων παραμέτρων που συνιστούν την κειμενικότητα, αναλύονται τα στοιχεία που συνθέτουν τον κειμενικό κόσμο, ο...

Το παρόν δημοσίευμα πραγματεύεται με ενδελέχεια και μεστότητα το φαινόμενο της πολυγλωσσίας, ένα αμφιλεγόμενο και συνάμα επίκαιρο ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες, στις οποίες ανήκει και η χώρα μας (αν και δεν είναι λίγοι αυτοί που κατά καιρούς εκφράζουν αντιρρήσεις και έχουν διαφορετικές απόψεις για τη θέση αυτή. Συζητά το περίπλοκο αλλά και συγχρόνως ενδιαφέρον αυτό θέμα από θεωρητική άποψη, καταθέτοντας τόσο τις θέσεις διαφόρων επιστημονικών θεωριών όσο και τα πορίσματα εμπειρικών ερευνών που διεξήχθησαν από διεθνούς φήμης ερευνητές στις Ηνωμένες Π...

To έργο Η γλώσσα της επιστήμης των M. A. K. Halliday και J. R. Martin προσφέρει μια χρήσιμη και κατατοπιστική εισαγωγή στη συστημική λειτουργική γραμματική, θεώρηση που εξετάζει τα γλωσσικά φαινόμενα σε συνάρτηση με το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο παράγονται. Το ενδιαφέρον της θεώρησης αυτής έγκειται στο ότι επιχειρεί να υπερβεί τη συστατική διχοτομία της σύγχρονης γλωσσολογίας μεταξύ συστήματος και χρήσης και να μελετήσει κατεξοχήν γραμματικά φαινόμενα στο πλαίσιο του δυναμικού του νοήματος, της ιδεολογίας και των λόγων (συμβιωτικών ή -κυρίως- ανταγωνιστικών) που παράγου...