Ιστορία της κυπριακής διαλέκτου

Από τον 7ο αιώνα προ Χριστού έως σήμερα

Η έλλειψη μιας εκτενέστερης -ή έστω σύντομης- ιστορίας της κυπριακής διαλέκτου ήταν από καιρό αισθητή στους επιστημονικούς κύκλους της Ελλάδας και της Κύπρου και ασφαλώς και στον συγγραφέα του παρόντος πονήματος, που δίδαξε, κοντά στα άλλα αντικείμενα, αρχαία και νεώτερη διαλεκτολογία για πολλά χρόνια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Την έλλειψη αυτή την αισθανθήκαμε εντονότερα, όταν μας δόθηκε η ευκαιρία να διδάξουμε μαθήματα της ειδικότητάς μας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου κατά το χειμερινό εξάμηνο 2000-2001 και εξής, καθώς η άμεση επαφή με τη σημερινή κυπριακή γλώσσα έθετε μπροστά στα μάτια μας το ζήτημα τι βαθμό εξάρτησης έχει η σημερινή Κυπριακή από την αρχαία της μορφή και ποια είναι τα μεσαιωνικά της γνωρίσματα που διασώθηκαν και διαμόρφωσαν τη σύγχρονη κυπριακή διάλεκτο. Για τη μελέτη της ενιαίας ιστορίας μιας διαλέκτου προσφέρεται ιδιαίτερα η κυπριακή διάλεκτος, καθώς η αρχαία της μορφή παραδίδεται με αρκετές έστω και σύντομες επιγραφές, ενώ για τη μεσαιωνική της περίοδο έχουμε στη διάθεση μας περισσότερα του ενός κείμενα. Ακόμη η Κυπριακή διατήρησε τον δικό της προσωπικό χαρακτήρα, καθώς δεν αναμίχθηκε με άλλες νεοελληνικές διαλέκτους σε νεώτερη περίοδο, εφόσον τα κοινά της γνωρίσματα με τα δωδεκανησιακά ιδιώματα φαίνεται να είναι πολύ πιο παλιά από τους μεσαιωνικούς χρόνους, ενώ η λεξιλογική ιδίως σύγκλιση και άλλα χαρακτηριστικά της κοινά με τις νεοελληνικές διαλέκτους της Μ. Ασίας πρέπει να είναι ακόμη πιο παλιά. Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει δύο κύρια μέρη. Στο πρώτο περιγράφεται η αρχαία κυπριακή διάλεκτος, όπως εμφανίζεται μέσα από σύντομες επιτύμβιες κυρίως επιγραφές και από την εκτενέστερη χάλκινη επιγραφή του Ιδαλίου, που μας έχουν παραδοθεί σε συλλαβογραφική γραφή. Η περίοδος της ελληνιστικής κοινής, που εμφανίζεται στο νησί από τα μέσα περίπου του 4ου αιώνα π.Χ., παρακολουθείται μέσα από τις ελληνικές αλφαβητικές επιγραφές. Το δεύτερο κύριο τμήμα της εργασίας επικεντρώνεται στη μεσαιωνική και νεώτερη μορφή της διαλέκτου και μέσα από μια σύντομη παρουσίαση και αξιολόγηση των μεσαιωνικών κειμένων της διαλέκτου κωδικοποιεί τα σημαντικότερα μεσαιωνικά και σύγχρονα γνωρίσματά της. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)