Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Αυστρία και η Γερμανία αποφασίζουν να πειραματιστούν με τη δημοκρατία, η οποία οικοδομείται βιαστικά πάνω στα ερείπια της Αυτοκρατορίας. Οι νεωτερισμοί που εισάγει η δημοκρατία και οι φόβοι που εγείρει δίνουν λαβή, κατά τη δεκαετία του 1920, για παθιασμένες αντιπαραθέσεις, στις οποίες η συμβολή του Χανς Κέλσεν (1881-1973) ήταν μεγάλη. Απαντώντας στις επικρίσεις που δέχεται το Κοινοβούλιο και σε μια ορισμένη απογοήτευση από τους θεσμούς, ο Βιεννέζος νομικός προτείνει έναν ορισμό της δημοκρατίας που έρχεται αντιμέτωπος με τις παραδοσια...

Τα κείμενα του παρόντος τόμου, γραμμένα τα δύο τελευταία χρόνια, αντανακλούν και πραγματεύονται την επίθεση κατά της δημοκρατίας που χαρακτηρίζει την πολιτική και κοινωνική κρίση. Από τη μια, αναζητούν απαντήσεις σχετικά με το κοινωνικό υπόβαθρο αυτής της επίθεσης, τις δυνάμεις που επενδύουν στην αποδόμηση των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών, και τα γενεσιουργά αίτια της μόνιμης έντασης μεταξύ δημοκρατίας και καπιταλισμού. Εξετάζουν τη δυναμική της απορρύθμισης των συλλογικών τρόπων με τους οποίους αρθρώνονται αξιώσεις στη μορφή των "δικαιωμάτων" και των "ευκαιριών". Απ...

Μια θαυμάσια συλλογή στοχασμών για τον πατριωτισμό και τον κοσμοπολιτισμό. Σε μια εποχή που στις πιο επίμαχες πολιτικές συζυτήσεις εγείρονται ερωτήματα περί ταυτότητας, συμμετοχής και ιθαγένειας, αυτό το βιβλίο απευθύνεται σ' ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Πρέπει να διαβαστεί από τον καθένα που ενδιαφέρεται για την ηθική πολυπλοκότητα της σύγχρονης δημόσιας ζωής, είτε αυτός είναι φοιτητής, είτε πνευματικός άνθρωπος, είτε απλός πολίτης.

Το φύλο της σύγχρονης δημοκρατίας είναι ανδρικό. Με το υπάρχον σύστημα σχέσεων των φύλων η "ουσιαστική" δημοκρατία, ακόμη και ως κοινωνική επιδίωξη, είναι αδύνατη. Ο εκσυγχρονισμός της γυναικείας κοινωνικής κατωτερότητας, που επιχειρείται μέσω προνοιακών πολιτικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων, παρά τις επιμέρους βελτιώσεις, αναπαράγει τη διάκριση πολιτών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Όπως δείχνει άλλωστε και η ελληνική περίπτωση, πολιτικές που δεν αμφισβητούν τη διχοτομία γυναίκες-άνδρες εμπεδώνουν τελικά τον ανδρικό χαρακτήρα της δημοκρατίας. Με αναφορές στην παράδοση της...

[...] Η εργασία αυτή είναι χρήσιμη στο να γνωρίσει κανείς, χωρίς να προσφύγει άμεσα στα έργα των κλασικών, την αβεβαιότητα και την αντιφατικότητα που χαρακτηρίζουν την εν γένει μαρξιστική θεώρηση της δημοκρατίας: πολιτικό σύστημα των αστών, τύπος ταξικών συγκρούσεων και ισορροπιών που προσιδιάζει στην καπιταλιστική οικονομία, βαθμίδα μετάβασης στο σοσιαλισμό -αξιοποιήσιμη από το προλεταριάτο- πολιτική /αλλοτριωτική μορφή της αληθινής μορφής που (πρέπει να) προσιδιάζει σε ένα "ανθρώπινο" κοινωνικό σύστημα, πλέγμα θεσμών που η εργατική τάξη οφείλει να υπονομεύει ή, κατ' άλλη...

Για τέσσερις αιώνες ο κοινοβουλευτισμός βρισκόταν στο επίκεντρο της πολιτειολογικής σκέψης. Αποτελούσε ένα οργανωτικό σχήμα που εξασφάλιζε τον περιορισμό της κρατικής εξουσίας και, στην συνέχεια, την άσκησή της σύμφωνα με την θέληση της Βουλής και, έμμεσα, του λαού. Στο πέρασμα όμως από τον 20ό προς τον 21ο αιώνα, η δυναμική του δείχνει να έχει εξαντληθεί: Η κομματική ταύτιση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και των κυβερνώντων τείνει να καταστήσει πλασματική την πολιτική ευθύνη των τελευταίων και απαξιώνει την υποχρέωσή τους να λογοδοτούν προς την Βουλή και το εκλογικό σώμ...

Η Chantal Mouffe υποστηρίζει ότι τόσο η πολιτική σκέψη όσο και η πολιτική πράξη παγιδεύονται σε μια πλανημένη αναζήτηση της συναίνεσης και στην προαγωγή μιας ρηχής κοινωνικής ομοφωνίας, η οποία, ισχυρίζεται η συγγραφέας, αντί να συνιστά σημάδι προόδου, θέτει σε κίνδυνο τους δημοκρατικούς θεσμούς. Πράγματι, σε πολλές χώρες αυτή η "συναίνεση στο κέντρο" και η εξασθένιση της διάκρισης αριστερά-δεξιά δίνει την ευκαιρία στον ακροδεξιό λαϊκισμό να αυτοπαρουσιάζεται ως η μόνη πολιτική δύναμη που αντιστέκεται στο "κατεστημένο", και, ως εκ τούτου, να επιχειρεί να καταλάβει το πεδίο...

Η Δημοκρατία, το πολίτευμα που και σήμερα αποτελεί παγκόσμιο πολιτικό αίτημα, γεννήθηκε στην Ελλάδα πριν από τριάντα περίπου αιώνες, ως προϊόν της ελευθερίας και της ανάπτυξης του ελεύθερου ανθρώπου - των οποίων έγινε αμέσως καταφύγιο και προϋπόθεση. Τα αποσπάσματα που περιέχουν το σύνολο των αντιλήψεων τις οποίες εξέφρασε η ελληνική αρχαιότητα για το δημοκρατικό πολίτευμα -αντιλήψεων πολυφωνικών και κάποτε αλληλοσυγκρουόμενων- σκιαγραφούν την ιστορική πορεία ενός λαού που, συλλογικά και ελεύθερα, αποφασίζει για την τύχη τη δική του και της πατρίδας του, και ακόμα περισσ...

Τι πραγματικά είναι ένας ελεύθερος λαός; Ποιες είναι οι αρχές που επιτρέπουν σε έναν λαό να θεωρεί ότι είναι "ελεύθερος"; Στην παλαιά αντιπαράθεση μεταξύ φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού έρχεται όχι τόσο να προστεθεί όσο να εξελιχθεί παράλληλα μια άλλη αντιπαράθεση, η αντιπαράθεση μεταξύ ρεπουμπλικανισμού και φιλελευθερισμού. Στις μέρες μας, οι κυριότεροι εκπρόσωποι του αγγλόφωνου ρεπουμπλικανιστικού ρεύματος είναι ο Quentin Skinner, ο John Pocock και ο Philip Pettit (το βιβλίο του οποίου "Θεωρία της ελευθερίας" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Πόλις"). Η παρούσα μελέτη...

O Αλαίν Ρενώ ξεκινά από τη διαπίστωση ότι στη σύγχρονη πολιτική συζήτηση είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε την Αριστερά από τη Δεξιά. Όλοι πλέον, ή, τουλάχιστον, οι περισσότεροι, πιστεύουν στη Δημοκρατία, στις αρχές της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Όμως, παρατηρεί ο Ρενώ, η πολιτική ζωή απαιτεί επιλογές. Γι' αυτό χρειάζεται να αρχίσει ξανά η πολιτική συζήτηση, όχι όμως πάνω σε αφηρημένες αρχές, με τις οποίες τελικά, λίγο πολύ, όλοι θα συμφωνήσουμε, αλλά πάνω σε πρακτικά ζητήματα, στο πεδίο της συγκεκριμένης εφαρμογής των αξιών. Μόνο τότε η πολιτική συζήτηση...

Ποια είναι η ουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος; Ποιες οι θεσμικές, πολιτικές, φιλοσοφικές, ηθικές και λογικές προϋποθέσεις της λειτουργίας του; Η λεγόμενη "αντιπροσωπευτική δημοκρατία" αποτελεί πλέον τη μόνη εφικτή μορφή συμμετοχής του λαού στα πολιτικά δρώμενα ή συνιστά αναίρεση και υφαρπαγή της "λαϊκής κυριαρχίας"; Πότε, δε, λειτουργεί πρωθυπουργοκεντρικά, πότε προεδροκεντρικά και πότε κόμματα και κοινοβούλιο (αλλά και εξωθεσμικοί δρώντες) έχουν αποφασιστικά περιθώρια πολιτικής παρέμβασης; Τι διαφέρουν εννοιολογικά και λειτουργικά το κοινοβουλευτικό, το προεδρικό και το...

Τα ανθρώπινα δικαιώματα ανεξάρτητα από το γεγονός ότι από τη γαλλική Διακήρυξη του 1789 μέχρι σήμερα υπήρξαν αντικείμενο ποικίλων επιθέσεων και αμφισβητήσεων, τόσο σε θεωρητικό και ιδεολογικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο, αποτελούν τη μεγαλύτερη ηθική κατάκτηση της ανθρωπότητας και τον ανυπέρβλητο αξιακό ορίζοντα της σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατίας. Οι επιθέσεις αυτές κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στηρίχθηκαν πρωτίστως στον αφηρημένο και οικουμενικό χαρακτήρα τους, στο "μη-νόημά τους". Ωστόσο, η διαμόρφωση της "ηθικής των δικαιωμάτων" στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίε...

Η Συμμετοχική Δημοκρατία ήταν μέχρι προ τινος υπόθεση ενός κλειστού κύκλου διανοητών και περιορισμένου αριθμού πολιτών, όσων κυρίως ένιωθαν απογοητευμένοι από την πολιτική και τα κόμματα. Η ευρύτερη συζήτηση άνοιξε με την ανάδειξη του Γιώργου Παπανδρέου στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, γύρω από την έννοια και τις εφαρμογές της Συμμετοχικής Δημοκρατίας το τοπίο για τον πολύ κόσμο εξακολουθεί να εμφανίζεται ασαφές. Περί τίνος ακριβώς πρόκειται; Αφορά ένα νέο μοντέλο δημοκρατίας; Καταργεί την αντιπροσωπευτική δημοκρατία που ξέρουμε; Είναι υπόθεση του διαδικτύου; Πώς θα εξασφαλι...

Οι Αμερικανοί έχουν μια αταλάντευτη πίστη στη δημοκρατία και επιδιώκουν ακόμη και να την "εξαγάγουν" σε άλλα έθνη ανά τον κόσμο. Αλλά πόσο δημοκρατική είναι η "δημοκρατία" τους; Αν μπορείς να ψηφίσεις, αν άρχει η πλειοψηφία, αν έχεις εκλεγμένους αντιπροσώπους -σημαίνουν όλα αυτά αυτόματα ότι έχεις δημοκρατία; Σε αυτή την ανάλυση που μας ανοίγει τα μάτια για ένα ιδεώδες που θεωρούμε όλοι δεδομένο, ο μελετητής των κλασικών γραμμάτων Paul Woodruff μας εκπλήσσει με ορισμένες από τις απαντήσεις που δίνει σε αυτά τα ερωτήματα. Αντλώντας στοιχεία από την κλασική λογοτεχνία, τη...