Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Παλιός μελετητής των ουτοπιών κι εγώ, βλέπω με ιδιαίτερη συμπάθεια το βιβλίο της Μαρία-Λουίζα Μπερνέρι, γιατί είναι η περιεκτικότερη και διεισδυτικότερη μελέτη των ιδεωδών πολιτειών που έχει γραφεί μέχρι σήμερα. Αυτό, που δίνει στο βιβλίο την ιδιαίτερη αξία του, είναι το τολμηρό μυαλό και το φλογερό πνεύμα της συγγραφέως του. Η Μπερνέρι είναι εχθρός των δυνάμεων, που θέλουν να μετατρέψουν τον άνθρωπο σε δουλικό αυτόματο και φίλος όλων όσα ευνοούν την ελευθερία και την δημιουργική έκφραση. Η Ουτοπία έχει τόσο πολλούς κύκλους, όσους η Κόλαση του Δάντη· η Μπερνέρι είναι ο κ...

Τι είναι να γίνει; Το ερώτημα, απευθυνόμενο μονότονα προς όλους τους κριτικούς, εμμένει σε μια πρακτικότητα εχθρική προς τον ουτοπισμό. Τίποτα δεν είναι να γίνει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως τίποτα δεν μένει να σκεφτούμε, να φανταστούμε ή να ονειρευτούμε. Αντιθέτως. Η προσπάθεια να οραματιστούμε άλλες δυνατότητες ζωής και κοινωνίας παραμένει επείγουσα και συνιστά την απαραίτητη προϋπόθεση για να κάνουμε κάτι. Εμείς, πρέπει, για να ακολουθήσουμε τον Θ. Β. Αντόρνο, "να θεωρήσουμε όλα τα πράγματα όπως αυτά θα εμφανίζονταν από τη σκοπιά της λύτρωσης". Αυτό σημαίνει να δούμε τον...

Η "Ουτοπία" του Τόμας Μορ αποτελεί ένα από τα πλέον συζητημένα κείμενα μέχρι σήμερα, καθώς ανοίγει μονοπάτια σκέψης διαχρονικά, μονοπάτια που συνδέουν το παρελθόν με το μέλλον, μονοπάτια που επιχειρούν να αγγίξουν τα προβλήματα των εκάστοτε κοινωνιών και να στρέψουν συνειδησιακά την ανθρωπότητα προς την πιθανότητα εγκαθίδρυσης μιας ουτοπικής κοινωνίας, μιας κοινωνίας που θα υφίσταται με γνώμονα την αδελφοσύνη μεταξύ των ανθρώπων, την απάλειψη της εκμετάλλευσης από άνθρωπο σε άνθρωπο και, κυρίως, μιας κοινωνίας που θα βαδίζει με βάση τα υψηλότερα των ιδανικών.

Στο δοκίμιο αυτό ανιχνεύεται ένας χώρος ασαφής αλλά κρίσιμος, εντός του οποίου η ουτοπία και το πνεύμα της εκφεύγουν των ορίων της καταγωγικής και ιστορικής τους περιοχής και/ή της αρχαιολογίας τους και καθίστανται προτάγματα της τέχνης, της θεολογίας, της αναζήτησης της ετερότητας, της ενατένισης και της ανθρωπογεωγραφίας της πόλης.

Με την "Ουτοπία" (1516), ο Thomas More δεν μας εισάγει απλώς σε έναν νέο κόσμο, αλλά μας προσφέρει μία νέα αντίληψη του χάσματος που υφίσταται ανάμεσα σε ό,τι θα έπρεπε να υπάρχει και σε ό,τι υπάρχει, στο επιθυμητό και στο υπαρκτό. Η "Ουτοπία" συνιστά μια καυστική και διεισδυτική ανάλυση των ελαττωμάτων της κοινωνίας μας, μία πρόταση για έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής. "Η Νέα Ατλαντίς" (1627) του Francis Bacon προσφέρει μία εικόνα του προοδευτικού ρόλου που η επιστήμη είναι σε θέση να διαδραματίσει στη σύγχρονη κοινωνία. "Η Νήσος των Πάιν" (1668) του Henry Neville είναι ένας σ...

Αστοί ή άνθρωποι του λαού, απόφοιτοι της Πολυτεχνικής Σχολής, γιατροί ή εργάτες, οι περισσότεροι από αυτούς που στρατεύτηκαν στις γραμμές του σαινσιμονισμού είχαν αρχικά την πεποίθηση ότι συμμετέχουν σε κάτι το αξιομνημόνευτο, προορισμένο να σημάνει την έλευση μιας νέας εποχής για την ανθρωπότητα. Οι σαινσιμονιστές, στη νεότητά τους, χαιρέτισαν την αυγή της βιομηχανικής εποχής. Μόνοι αυτοί σχεδόν, την δέχτηκαν με ενθουσιασμό, βλέποντας την ως τη μοναδική ελπίδα της ανθρωπότητας, με την προϋπόθεση ότι θα συνοδευόταν από τον ιδεαλισμό που οι φιλελεύθεροι είχαν χάσει από κα...

Κατά γενική ομολογία, το παγκόσμιο σύστημα σήμερα βρίσκεται σε κρίση, εμφανή σε όλα τα κοινωνικά πεδία. Ο κορυφαίος Αμερικανός κοινωνιολόγος Immanuel Wallerstein επισημαίνει τα οράματα και τις διαψεύσεις του φιλελευθερισμού, αλλά και του σοσιαλισμού, έτσι όπως αποτυπώθηκαν στη δράση των κινημάτων του 19ου και του 20ου αιώνα. Επιχειρεί μια νηφάλια αποτίμηση της παρούσας κατάστασης με όρους "ουτοπιστικής". Αξιολογεί σοβαρά τις ιστορικές επιλογές που ανοίγονται για τον 21ο αιώνα και ερευνά τη δυνατότητα μιας μελλοντικής ορθολογικής διαχείρισής τους σε ανθρώπινα μέτρα. Τα...

Μετά το βιβλίο του "Οι τελευταίοι διανοούμενοι", κυκλοφορεί στις "Νησίδες" και το πιο πρόσφατο βιβλίο του αμερικανού καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Θέμα του: η ουτοπία και το κακό όνομα που έχει αποκτήσει στην εποχή μας. Γιατί συνέβη αυτό; Πού οφείλεται; Πόσο βάσιμο είναι; Έχει οδηγήσει πράγματι η επιδίωξη της ουτοπίας στον ολοκληρωτισμό; Σ’ αυτά κατά βάσιν τα ερωτήματα επιχειρεί ν’ απαντήσει ο συγγραφέας. Πολλοί συγγραφείς θεωρούν τους ουτοπικούς και όσους τους συμπαθούν αιθεροβάμονες ονειροπόλους στην καλύτερη περίπτωση και φονικούς ολοκληρωτικούς...

Ο κόσμος είναι διάσπαρτος με τα ερείπια των ουτοπικών προγραμμάτων για την αναδιαμόρφωση της ανθρώπινης εμπειρίας, προγράμματα τα οποία προκάλεσαν τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων και την καταστροφή της ζωής ακόμα περισσότερων. Από τη Γερμανία έως τη Ρωσία και από την Κίνα έως το Αφγανιστάν, ολόκληρες κοινωνίες διαλύθηκαν. Επιδιώκοντας έναν κόσμο χωρίς συγκρούσεις ή δεινά, τα κράτη εξαπέλυσαν πολέμους και άσκησαν τρομοκρατία σε μια κλίμακα χωρίς προηγούμενο. Οι ουτοπικές ιδεολογίες που διαμόρφωσαν την ιστορία του περασμένου αιώνα ισχυρίζονταν ότι βασίζονταν στην επιστήμη....

Η "Αναζήτηση της Ουτοπίας" είναι ένα πολύ προσωπικό έργο. Από κάποιες απόψεις, μοιάζει να αντικρούει το προηγούμενο έργο μας και περιέχει ισχυρισμούς που έρχονται σε προφανή αντίθεση με όσα υποστηρίζαμε εμείς και οι περισσότεροι θεωρητικοί των διεθνών σχέσεων. Αναμένουμε ότι θα προκαλέσει έντονες διαμάχες, καθώς εγείρει βασικά επιστημολογικά ερωτήματα που τελούσαν "εν ύπνω" για δυο δεκαετίες παρότι ουσιώδη για το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας εκείνης της περιόδου. Εκτιμάμε ότι τα συμπεράσματα μας θέτουν σιωπηρά (σε ορισμένες δε περιπτώσεις και ρητά) υπό αμφισβήτηση τη χρησιμ...

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και πολύκροτα διαχρονικά πολιτικά αναγνώσματα που θέτει το ενδεχόμενο μιας ιδανικής πολιτείας.

Ο Τόμας Μορ συνέλαβε την ιδέα ενός νησιού όπου δεν υπάρχουν διαφορές κοινωνικής τάξης ούτε χρήμα, όπου οι πολίτες εκλέγουν ελεύθερα τους εκπροσώπους τους, η παιδεία είναι λαϊκό και καθολικό δικαίωμα, και η θρησκεία, αντί όπλο στα χέρια των φανατικών, είναι πεδίο ανεκτικότητας και σεβασμού. Το εν λόγω ιδανικό νησί ο Άγγλος ουμανιστής το ονόμασε "Ουτοπία". Αυτή η λέξη έτυχε καλής υποδοχής και, με τον καιρό, πολλές γλώσσες την ενσωμάτωσαν στο λεξιλόγιό τους με την έννοια του "κάθε σχεδίου που λόγω του οπτιμισμού του φαντάζει εξαρχής ανέφικτο".

Κι ενώ όλοι οι σύγχρονοί του αναγνώριζαν το πνευματικό του μέγεθος, δεν ήταν σε θέση να αποτιμήσουν τη μεγαλοφυΐα του. Μόνο κατά τον 19ο αιώνα, όταν πλέον ο Σοσιαλισμός έγινε επιστήμη, μπόρεσε δικαίως να αποδοθεί στον Μορ ο τίτλος του σοσιαλιστή. Τότε εμπεδώθηκε το νόημα της Ουτοπίας του, ως μια ηχώ από το παρελθόν, μια πρόβλεψη για το μέλλον και μια ιστορική πραγματικότητα. (Κλάους Κάουτσκι, "Ο Τόμας Μορ και η Ουτοπία του",

Ο συγγραφέας με αφορμή την υστέρηση του λαϊκού κινήματος απέναντι στην άγρια αντιλαϊκή επίθεση, αναδεικνύει αρχικά τον σημαντικό ρόλο που παίζει η δύναμη της συνήθειας στη διαιώνιση της κυρίαρχης τάξης. Στη συνέχεια τεκμηριώνει τη θέση ότι το μαρξικό όραμα της χειραφέτησης, σε αντίθεση με εκείνα των προγόνων των ουτοπικών σοσιαλιστών και κομμουνιστών, αποτελεί μια επιστημονική, εφικτή σήμερα ουτοπία, η οποία απορρέει από την ανάλυση της πραγματικότητας. Ακολουθεί η αναλυτική συμβολή του Ernst Bloch τόσο στην αποκατάσταση της μαρξικής ουτοπίας από την παραχάραξη που υπέστη...

Πώς μπορούμε να προτάξουμε μια ανατρεπτική θεωρία κοινωνικής δράσης με θεμέλιο την ουτοπική επιθυμία, τη ριζωμένη μέσα στην ανθρώπινη ψυχή; Ποια σημασία και ποια χρήση μπορεί να έχει ο ουτοπικός προσανατολισμός, ο οποίος γεννά το μέλλον από τον εαυτό του, και του οποίου το παρελθόν είναι αποκλειστικά το μέλλον; Η ανατρεπτικότητα της ουτοπικής παρόρμησης βρίσκεται ακριβώς στην ανεικονικότητά της, η οποία φανερώνεται ως μια δύναμη πίστης, ως μια δυναμική προφητική, που συνεργάζεται με δυνάμεις οι οποίες λανθάνουν στα βάθη της πραγματικότητας. Η ουτοπία δεν είναι εικόνες φα...