Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Εκείνος που δεν περιορίζεται να χαίρεται τ' αγαθά -τα πάμπολλα- του πολιτισμού μας, αλλά που έχει την τάση και να τον κρίνει, στέκεται κάτι περισσότερο από ξαφνιασμένος, καθαυτό τρομαγμένος μπροστά στις αντιφάσεις του. Την περασμένη Τετάρτη πήραμε κάποια μικροπεριστατικά της καθημερινής ζωής για πράδειγμα και αφετηρία, όχι τόσο με σκοπό να τα υπογραμμίσουμε όσο για να γίνει αισθητό το πόσο τα συνηθίζουμε, πως πολιτογραφούνται στον κόσμο των συνυθειών μας, περνάνε σ' ένα είδος καθεστώτος, ας πούμε σε μιαν άγραφη νομιμότητα. Το θέμα τώρα είναι τι βαθύτερο φανερώνουν και ποιε...

Η ποίηση στις μεγάλες της στιγμές φωτίζει αποκαλυπτικά την ύπαρξή μας σ' ότι αυτή πρωταρχικό κρύβει μέσα της. Το πρωταρχικό αυτό, που με τη σφραγίδα του οντογενιτικά και φυλογενετικά, μας γεννά και μας πλάθει, μένει χωρίς την ποίηση επικαλυμμένο και απρόσιτο. Όντας εγκοιτασμένο μέσα στους μύθους, τα οράματα και τις άφωνες εμπειρίες και πράξεις των λαών εγγράφεται,όπως και τα αρχέγονα βιώματα και συμβαίνοντα της προσωπικής μας ζωής, ιδιαίτερα της παιδικής, μέσα στον χώρο, που τον σκεπάζει σε μεγάλο βαθμό η λήθη, το σκοτάδι του ασυνειδήτου ή του υποσυνείδητου. [...]

Κατά τη Γραφή ο Κάιν, πρωτότοκος του Αδάμ και της Εύας, σκότωσε τον Άβελ, το δευτερότοκο αδελφό του. Πολύ αργότερα, κι αφού πια ο Κάιν είχε σπείρει το γένος των ανθρώπων, γεννήθηκε από τον Αδάμ την Εύα ο Σηθ, μακρινός λένε, προπάτορας του Χριστού. Έτσι, το ανθρώπινο γένος εμφανίζεται με γενάρχη του έναν αδελφοκτόνο. Αν η γενιά του Σηθ, χάρη σην απόληξή της, μπόρεσε στο μάκρος των αιώνων να εξαλείψει το κληρονομικό στίγμα του Κάιν, δεν το ξέρω. Το πιθανότερο είναι πως πασχίζει γι' αυτό, με αβέβαιη ως τώρα έκβαση. Κάτι τέτοιο φαίνονται να δείχνουν η ιστορία και η πείρα της ζ...

Την ώρα που ανοίγω το βιβλίο τούτο με τα δοκίμια με συνεπαίρνει ο πόθος να κοιτάξω το είδος εξεταστικότερα. Η ιστορία του λόγου, επιφαινόμενο και συνάρτηση της ιστορίας του ανθρώπου, μας ξαφνιάζει συχνά με κάποιους μετασχηματισμούς, με κάποιους χαμούς και ξαναγεννημούς, που θα έπρεπε να τους προσδοκούμε, ωστόσο, αν βρισκόταν η μπόρεσή μας στο επίπεδο της ουσίας του περιστατικού. Και κείνο που φαίνεται κάποτες, στην πρώτη ματιά, σα μια δήλωση ατομικής πρωτοβουλίας, χωρίς τις ρίζες και χωρίς παρακλάδια, δεν είναι στο βάθος παρά μια έκφραση του καιρού, που πασκίζει απελπισμένα...

[...] Το "Αντιλεξικό", που προέκυψε με τη λημματογραφική ταξινόμηση των παρατηρήσεών μου, μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος κριτικής της νεοελληνικής κουλτούρας, αν δεν επιμένει κανείς σ' έναν πολύ αυστηρό ή πολύ σοβαρό ορισμό αυτής της έννοιας. Όπως όμως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, περιέχει και σκέψεις γύρω από φαινόμενα της σύγχρονης κουλτούρας, γενικά· γιατί η ελληνική πολιτισμική ζωή, παρ' όλες τις ιδιομορφίες της, δεν παύει να δέχεται επιρροές από τα μεγάλα πνευματικά κέντρα του εξωτερικού, ν' απηχεί ως έναν βαθμό γενικότερα πολιτισμικά προβλήματα και να εμφανίζει καταστάσ...

Περιέχει τις ενότητες δοκιμίων: "Μυστικοί χώροι", "Πορεία αγωνίας", "Πνευματικοί δημιουργοί και δημιουργήματα" και "Η Ελλάδα στην Ευρώπη".

[...] Όμως δεν έπαψα ούτε και τότε να γράφω, μόνο τώρα έγραφα για τον εαυτό μου σκέψεις, στοχασμούς, απορίες, προβλήματα τεχνικής, συγκρίσεις, παρομοιώσεις, θεωρίες περί τέχνης, εκθέσεις, μουσεία, βιβλία, ταξίδια. Σ' αυτή την προσπάθεια διανοητικής αμεροληψίας κυριαρχούσαν οι παραβολές ανάμεσα σε διαφόρους πολιτισμούς δυτικού-ανατολικού, βορρά-νότου, αρχαϊκού-παρακμής. Σ' αυτόν τον κυκεώνα των νέων γνώσεων με οδηγούσε ένας μίτος της Αριάδνης: πορευόμουν απάνω στα ίχνη της ελληνικότητας. Αυτός ήταν ο σκοπός και το τέρμα και ο στόχος για τα βέλη της φαρέτρας μου. Ακόμη μια...

Σε τούτο τον τόμο συγκέντρωσα μερικά μελετήματά μου από εκείνα που έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί σε διάφορα περιοδικά και κυρίως στο περιοδικό "Ευθύνη". Είναι μελετήματα κοινωνικού προβληματισμού που γράφτηκαν με αφορμή είτε ερεθισμούς που προήλθαν από γεγονότα της καθημερινής ζωής, εδώ στο στενό ελλαδικό χώρο ή ακόμη και σε διεθνή κλίμακα όπως είναι π.χ. η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, είτε ερεθισμούς που μου προκάλεσε η κατά τα τελευταία έτη φοίτησή μου στη Θεολογική Σχολή τον Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία πήρα και εξακολουθώ να παίρνω πλούσια γνώση με την οποία...

"Ο στοχασμός και ο λόγος" έρχεται, κατά κάποιον τρόπο, να συνεχίσει τις "Ομιλίες της γυμνής ψυχής", τη σειρά τα δοκίμια τα τυπωμένα στα 1946. Τα εφτά χρόνια που πέρασαν από τότε σημαδεύτηκαν, ανάμεσα στ' άλλα, και σε κάποια γραψίματα, που αμεσότερα εκφράζουν το περπάτημα μέσα στον εσωτερικό χώρο. Όσα βρίσκονται πιο σιμά, χρονολογικά θέλω να πω, προς τις "Ομιλίες της γυμνής ψυχής", δένονται μαζί τους στενότερα κατά το ήθος. Όσα πάλι πλησιάζουν την παρούσα στιγμή επισημαίνουν τη μεταλλαγή. Ο αναγνώστης, που θα θελήσει να σκύψει στα κείμενα τούτα με προσοχή, θα το νιώσει.

Στο σολωμικό έργο συχνότατα επανέρχονται θέματα όπως: η ενότητα του σύμπαντος, η παγκόσμιος αρμονία, η ισορροπία των δυνάμεων, η πρώτη μέρα της πλάσης, η εσωτερική, με "τα μάτια της ψυχής", αίσθηση του κόσμου και αφθονούν οι εκστάσεις, οι αναλήψεις πνευμάτων, τα οράματα, οι μυστικοί ήχοι και φωνές κλπ. Τα θέματα αυτά, τα ίδια και ανάλογα, μερικές φορές και με την ίδια διατύπωση, τα βρίσκουμε και σε πολλά γαλλικά έργα του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, όπου συστηματικά, όπως μαθαίνομε από τη σχετική γαλλική βιβλιογραφία, ανάγονται στην ίδια πάντοτε πηγή, δηλαδή στα ευρέως δ...