Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Η άλλοτε δυσχερής, άλλοτε γόνιμη συνάντηση ανάμεσα στον αρχαίο και στον σύγχρονο κόσμο αποτελεί, από πολλές απόψεις, τη βασική θεματική που συνδέει τα είκοσι τέσσερα δοκίμια της συλλογής αυτής, που με μεγάλη χαρά παρουσιάζω για πρώτη φορά στο αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας, μιας χώρας της οποίας η κουλτούρα, τόσο η αρχαία όσο και η σύγχρονη, διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό το πώς γράφω και το πώς ζω. Ορισμένα από τα κείμενα του βιβλίου είναι, αναπόφευκτα, αφιερωμένα στον πολιτισμό της κλασικής Ελλάδας [...] Πολλά όμως από τα "κλασικά" δοκίμια του βιβλίου εξετάζουν τους τρόπους μ...

Ο Robert Louis Stevenson δοκιμιογράφος και θεωρητικός της λογοτεχνίας; Μα δεν ήταν μονάχα συγγραφέας περιπετειωδών μυθιστορημάτων και ιστοριών για παιδιά; Ο ίδιος δεν έτρεφε αυταπάτες: "Γνωρίζω καλά πως ο εργοδότης μου, το ευρύ κοινό, αντιμετωπίζει με αδιαφορία οτιδήποτε άλλο έχω γράψει" - κι ας είχε δημοσιεύσει πάνω από 150 άρθρα και δοκίμια, κι ας είχε μακροχρόνια αλληλογραφία με τον Henry James πάνω σε θεωρητικά ζητήματα της τέχνης τους. Όπως ακριβώς προέβλεψε, οι συναρπαστικές ιστορίες του επισκίασαν για έναν αιώνα τους στοχασμούς τους, που μόνο πρόσφατα άρχισαν να ανακ...

Το "Περί πίστεως" είναι ένα βιβλίο δημόσιας συνάντησης: έχει τόσα περιθώρια αναγκαιότητας όσα του επιτρέπουν μόνον η συναλλαγή και η συνεύρεση με τούς άλλους. Είναι επίσης ένα βιβλίο τύποις αυστηρό και λόγιο : χρειάζεται την δερματική επαφή, την οπτική σχέση, την απτική συνάφεια, την αναπνευστική συναλληλία, την γυμνή σύμπραξη, την απερίφραστη προσφορά. Το ζητούμενο εδώ, και ως θέμα προς συζήτηση και ως εκκρεμότητα προς αντιμετώπιση, είναι το τι συμβαίνει ανάμεσα στούς ανθρώπους όταν αυτοί διερωτώνται τι δεν πήγε καλά στον κόσμο και τι δεν πάει καλά στην ζωή τους, όχ...

Πηγή θείας έμπνευσης, θανάσιμο αμάρτημα, ένδειξη ιδιοφυΐας ή νόσος: η μελαγχολία αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα του δυτικού πολιτισμού. Από τον Αριστοτέλη και τον Γαληνό ως τον Robert Burton και από τους Πατέρες της Εκκλησίας ως τον Sigmund Freud, η δυτική σκέψη προσπαθεί να περιγράψει και να ερμηνεύσει το φαινόμενο της μελαγχολίας, προβάλλοντας κάθε φορά και μια διαφορετική πτυχή του. Παράλληλα, οι εικαστικές τέχνες και η λογοτεχνία αξιοποιούν δημιουργικά τον πολυδιάσταστο λόγο περί μελαγχολίας, εμπλουτίζοντάς τον διαρκώς. Η παρούσα μελέτη κινείται μεταξύ της ιστορία...

Το Περί Λογοτεχνίας αποτελεί μία επιλογή πρόσφατων κειμένων (δοκίμια, ανακοινώσεις σε συνέδρια, άρθρα), στα οποία ο γνωστός μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και σημειολόγος, με την οξύνοια και την ευρηματικότητα που διακρίνουν πάντοτε τη γραφή του, καταπιάνεται με σημαντικά προβλήματα λογοτεχνίας, γλωσσολογίας (Nerval, Wilde, Camporesi) και σημειολογίας (Joyce, Borges), με ζητήματα που άπτονται όχι μόνο της ιταλικής αλλά και ολόκληρης της σύγχρονης ευρωπαϊκής πραγματικότητας ("Ο αμερικανικός μύθος τριών αντιαμερικανικών γενεών") και, τέλος, με θέματα ευρύτερου πολιτικού και...

Το 1800, με χαμηλούς τόνους και έκδηλη απογοήτευση από τις ακρότητες της Γαλλικής Επανάστασης, η κόρη του Νεκέρ πιστεύει ότι οι σχέσεις ανάμεσα στους νόμους, τα ήθη, τη θρησκεία και τη λογοτεχνία της Ευρώπης δεν έχουν αναλυθεί επαρκώς. Η εμπιστοσύνη στη δυνατότητα τελειοποίησης του ανθρώπινου είδους και στη δύναμη της προόδου σφραγίζει την αισιοδοξία για τον αιώνα που ανατέλλει. Ανατρέχοντας στις απαρχές, επιχειρεί να αναδείξει τα αίτια των σταθερών διαφορών ανάμεσα στη γαλλική, την ελληνική, την ιταλική, την ισπανική, τη γερμανική λογοτεχνία, αποδίδοντάς τα στους θεσμούς κ...

Στο βιβλίο αναλύονται μερικά μνημειώδη μυθιστορήματα από διαφορετικές περιόδους, γλώσσες και λογοτεχνικές τάσεις που είναι περιβόητα για την δυσκολία τους και την προσπάθεια και επιμονή που απαιτούν από τον επίδοξο αναγνώστη προκειμένου να γίνουν κατανοητά. Μέσα από αυτές τις σύντομες αναλύσεις επιχειρείται μια αποκωδικοποίηση τόσο της ίδιας της αναγνωστικής διαδικασίας όσο και των πολλαπλών γλωσσικών, δομικών και θεματικών δυσκολιών που τα κείμενα αυτά προβάλλουν προκαλώντας έτσι προσκόμματα σε συμβατικές απόπειρες ερμηνείας.

Το βιβλίο του Μ. Ζ. Κοπιδάκη, ""Πέθανε πράγματι ο Μέγας Πάν;" Και άλλα κείμενα παντοδαπά", με φιλολογική επιμέλεια του Κώστα Μπουρναζάκη, συγκροτείται από έξι Ενότητες, υπό τους τίτλους: α) "Η αρχαιότητα και οι καταβολάδες της", β) "Βίβλου ζηλωτές και αντιλέγοντες", γ) "Ποικίλα Νεοελληνικά", δ) "Ώσπερ ο Πρωτεύς παντοδαπός", ε) "Καστρινοί και Καστροφόροι", στ) "Σκαλαθύρματα". Αποτελείται από 52 κείμενα: μελέτες, φιλολογικά δοκίμια, ομιλίες, κριτικές, και άρθρα, μιας ευρύτατης περιοχής των Γραμμάτων και των Τεχνών, που εκτείνεται από την Ελληνική, τη Ρωμαϊκή Αρχαιότητα, και τ...

[...] Η δεύτερη κατηγορία των κειμένων που μας άφησε ο Παπασιώπης αποτελείται από μεταφράσεις γαλλόφωνων δοκιμίων, με προορισμό να δημοσιευθούν, τις περισσότερες φορές, στο περιοδικό "Νέα Πορεία". Ο δεσμός αυτός που συνδέει το προσωπικό συγγραφικό του έργο με το μεταφραστικό δεν είναι τυχαίος. Γιατί ο Παπασιώπης δεν ήταν ένας οποιοσδήποτε μεταφραστής, ούτε στην επιλογή των κειμένων, ούτε στον τρόπο με τον οποίο τα μετέφερε στη γλώσσα μας από τα γαλλικά. Τα κείμενα που διάλεγε εκφράζανε τους δικούς του προβληματισμούς, είτε λογοτεχνικούς είτε φιλοσοφικούς. Γιατί οι μεταφράσε...

"... κανείς δεν μπορεί να μας πει πως θα ζήσουμε. Και τώρα οι άνθρωποι ζουν με διάφορους τρόπους, ζουν με τους δικούς τους κανόνες και πρότυπα χωρίς να ζητούν την άδεια από κανένα. Κι εμείς μπορούμε να ψάξουμε τους δικούς μας κανόνες. Εννοώ... Έντουαρντ... δεν χρειάζεται να είμαστε σαν τους άλλους... κανείς δεν θα ξέρει τι κάνουμε και τι δεν κάνουμε, θα μπορούσαμε να είμαστε μαζί, να ζούμε μαζί κι αν ήθελες, αν ήθελες πραγματικά, δηλαδή, όποτε συνέβαινε και φυσικά θα συνέβαινε, εγώ θα το καταλάβαινα, όχι μόνο αυτό, θα το ήθελα, θα το ήθελα, ...γιατί θέλω να είσαι ευτυχισμέν...

Η λέξη "σύμμεικτα" είναι μια παλιά λέξη της λογιοσύνης που περιγράφει με ακρίβεια τη συνύπαρξη στην ίδια έκδοση κειμένων διαφορετικών ως προς το είδος, το ύφος, το περιεχόμενο και το χρόνο. Η λέξη "παραλλάξ" δηλώνει το περίεργο καθεστώς αυτών των κειμένων στον τρόπο που διαδέχονται το ένα το άλλο και στην παράξενη συνομιλία που αναπτύσσεται, καθώς έχουν ανασυρθεί από το αρχικό τους περιβάλλον για να ενταχθούν στο καινούργιο. Πρόκειται τώρα πια για άλλη δυνατότητα ανάγνωσης, αφού προτείνεται διαφορετική προοπτική και αλλότροπος συσχετισμός για κείμενα που ήδη έχουν την ξ...

Επιχειρώντας να ερμηνεύσει κανείς την ευρεία και συμβολική χρήση του αριθμού 3, οδηγείται στις απαρχές της αριθμολογικής σκέψης, της φιλοσοφικής θέασης του κόσμου που στηρίζεται στα μαθηματικά και στις μυστικές, αριθμητικές αντιστοιχίες του επίγειου με το ουράνιο, του μικρόκοσμου με τον μακρόκοσμοo δηλαδή στην παράδοση που ξεκινά με τους Πυθαγόρειους και τον πλατωνικό Τίμαιο, και από τους Πατέρες της Εκκλησίας ως τους μυστικιστές της ύστερης αρχαιότητας, από τους αποκρυφιστές και αστρολόγους του Μεσαίωνα ως τον Κοπέρνικο και τον Κέπλερ, εκβάλλει στον Ρομαντισμό και στους μο...

Έχει αποδειχθεί ότι η λογοτεχνία δεν είναι μόνον αισθητική απόλαυση και συναισθηματική πλήρωση αλλά και ανάδειξη των μεγάλων προβλημάτων της ζωής και προσέγγισή τους σε βαθμό σχεδόν απόδειξης. Η αρχαία π.χ. τραγωδία εισέδυσε στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, την ανέταμε και την αποκάλυψε. Προβλήματα και προβληματικές που ανάγονται στη φύση του ανθρώπου, στις αντιδράσεις της ψυχής, στις φιλοσοφικές αναζητήσεις, κατέστησαν προσφιλή θέματα και έγιναν δημιουργίες, έγιναν τέχνη με αμέτρητους αποδέκτες μέσα στους αιώνες. Η δυνατότητα μάλιστα ανάπτυξης προσωπικής σχέσης ανάμεσα σε α...

Aφετηρία του παρόντος μελετήματος είναι «μια έννοια που εξαρχής θέτει υπό καθεστώς κρίσης κάθε έννοια αρχής και "αφετηρίας", δηλαδή η "οξύμωρη έννοια της "διπλής πηγής" με την οποία ο Friedrich Schiller ορίζει το μοντέρνο ("συναισθηματικό") ποιητή". H σημασία της έννοιας τούτης ανιχνεύεται εδώ στον θεωρητικό λόγο περί "διπλότητας", που ανέπτυξαν κορυφαίοι ρομαντικοί σαν τον Karl Wilhelm Friedrich von Schlegel, τον Ernst Theodor Amadeus Hoffmann και τον Charles Baudelaire. H κλασική προβληματική περι ειρωνείας "τίθεται κάτω από έναν καινούργιο φωτισμό μέσα από τον οποίο επιχ...

Πώς αναπαριστά κανείς την ένοπλη βία; Με ποιους εκφραστικούς τρόπους και αισθητικά μέσα μπορεί να αποδοθεί λογοτεχνικά; Η παρούσα μελέτη καταπιάνεται με ελληνικά και ιταλικά πεζογραφικά κείμενα των τελευταίων δεκαετιών που επεξεργάστηκαν μυθοπλαστικά την ένοπλη βία στη σύγχρονη εκδοχή της, διερευνά τις μορφικές και θεματικές επιλογές των συγγραφέων, καθώς και τις διακριτές αφηγηματικές στρατηγικές που χρησιμοποίησαν για την αναπαράστασή της, και αναλύει το ιδεολογικό τους πρίσμα. Με κεντρικό θεωρητικό εργαλείο την έννοια της "μνήμης", και στηριζόμενοι σε μια διεπιστημονική...

Εδώ και μερικές δεκαετίες η φιλολογική έρευνα έχει περιβάλει τα Ομηρικά έπη με το ενδιαφέρον της κι έχει οδηγηθεί σε αξιόλογα συμπεράσματα - αλλά έχει σχεδόν πάρει και το μονοπώλιο! Ανιχνεύει π.χ. το "Ομηρικό ζήτημα" (δηλ. μήπως ο Όμηρος δεν ήταν ένας αλλά πολλοί, ή μήπως δεν υπήρξε καν ο έτσι επονομαζόμενος) και τα προγενέστερα λογοτεχνικά-μυθολογικά μοτίβα που μεταποίησε ο Όμηρος και συμπεριέλαβε μέσα στα έργα του. Τέτοιες έρευνες διατρέχουν όμως πάντα τον κίνδυνο να μειώσουν ή και να εξαφανίσουν από τα μάτια μας τα βαθύτερα μηνύματα που έχει να προσφέρει το Ομηρικό κε...

Θεωρούμενος ως ένας από τους κορυφαίους ποιητές του 20ού αιώνα, ο Τόμας Στερνς Έλιοτ είναι αναμφισβήτητα και ο σημαντικότερος λογοτεχνικός κριτικός. Οι απόψεις του για τη λογοτεχνία και τη λογοτεχνική κριτική αποτέλεσαν τη βάση της αγγλοσαξονικής Νέας Κριτικής και διαμόρφωσαν καθοριστικά, και διεθνώς, τη μοντερνιστική προσέγγιση της λογοτεχνίας. Η βασική θέση του Έλιοτ περιέχεται στην πεποίθησή του ότι η λογοτεχνική κριτική θα πρέπει να συμπληρώνεται από μιαν ηθική και οντολογική οπτική. Επιμένοντας, εις πείσμα των εστέτ, ότι η μεγάλη ποίηση δεν θα έπρεπε να αξιολογείται μό...

Ο γνωστός συγγραφέας, ποιητής και δοκιμιογράφος Αναστάσης Βιστωνίτης, καταθέτει σε έναν τόμο μία ενδεκάδα λογοτεχνικών δοκιμίων γύρω από ποικίλα θέματα του πολιτικού και πνευματικού κυρίως βίου της εποχής μας. Στο πρώτο, που δίνει και τον γενικό τίτλο της συλλογής ("Οι σημαίες του αναχρονισμού"), στηλιτεύει με πάθος τον εθνικισμό και την πατριδοκαπηλία, στο δεύτερο ("Ο θάνατος είναι τέχνη") περιγράφει τις νέες μορφές που παίρνουν σήμερα οι ακραία απολυταρχικές ψευδοθεωρίες, στο επόμενο ("Η μεταμοντερνιστική αυταπάτη") υπεισέρχεται σε κατά μείζονα λόγο λογοτεχνικά ζητήματα,...