Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η Αθήνα βρίσκεται επίμονα μέσα σε ένα νέφος αρνητικών συνειρμών, αναφορών και επιδόσεων· επαναλαμβάνεται μονίμως η απορία για το τί έκανε λάθος και γιατί δεν κατάφερε να ακολουθήσει τα επιτυχημένα πρότυπα των έτερων ευρωπαϊκών πόλεων. Στα πλαίσια τέτοιων ανομολόγητων ή και αυθόρμητων συγκρίσεων, η Αθήνα ταυτίζεται με τα λάθη και τις παρεκκλίσεις της, σκιαγραφώντας έτσι έμμεσα ένα κακέκτυπο: μια στρεβλή εκδοχή των επιτυχημένων δυτικών μητροπόλεων. H αναφορά όμως στην Αθήνα ως κακέκτυπο έχει για μας αφενός μια χρησιμότητα προθετική, ως ένα σημείο εκκίνησης για μια πρόταση δια...

Το λεύκωμα "Αθήνα: Έρευνες και θεωρήσεις" περιλαμβάνει μια επιλογή φωτογραφιών της Αθήνας από το Αρχείο του αρχιτέκτωνα-πολεοδόμου και ιστορικού της πολεοδομίας Αλ. Παπαγεωργίου-Βενετά, συνοδευόμενο με πλούσια κείμενα που αναλύουν την ιστορία της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας της Αθήνας από την περίοδο του 1963 μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα.

Ο άξονας γύρω από τον οποίο στρέφεται το βιβλίο είναι οι πρακτικές του νεοελληνικού κράτους με στόχο τον μετασχηματισμό της Αθήνας από κατεστραμμένη κωμόπολη της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε πρωτεύουσά του και παράλληλα, οι δράσεις της κοινωνίας στον κατασκευασμένο χώρο στο διάστημα 1833-1922. Εστιάζει στην πολεοδομική πολιτική για την Αθήνα και τις επιπτώσεις της στην έγγειο ιδιοκτησία. Η μελέτη φιλοδοξεί να έχει διττό χαρακτήρα. Να κάνει καταγραφή ως εργασία υποδομής και με το διαθέσιμο νέο υλικό από την αρχειακή έρευνα να προχωρήσει σε προσεγγίσεις, συνδέσεις και ερμηνεί...

Για την Οθωμανική Αθήνα έχουν ήδη γραφεί πολλά -και είναι ακόμη περισσότερες οι δημοσιευμένες "ελκυστικές" αναπαραστάσεις της από τους Ευρωπαίους περιηγητές του 18ου και του 19ου αιώνα. Στο παρόν βιβλίο όμως, η Αθήνα των Οθωμανικών χρόνων διαβάζεται, για πρώτη φορά, μέσα από άγνωστες, αδημοσίευτες αρχειακές πηγές, των οποίων η αναζήτηση και διερεύνηση από το συγγραφέα καλύπτει ήδη τρεις δεκαετίες. Οι πηγές αυτές είναι Οθωμανικές για τους πρώτους αιώνες και δυτικο-Ευρωπαϊκές για την όψιμη Τουρκοκρατία. Το πρόσωπο της φεουδαρχικής πόλης που αναδύεται μέσα από αυτή την έρευνα...

Η έρευνα εστιάζει το ενδιαφέρον της στις κρατικές πρωτοβουλίες και τις δραστηριότητες των δημοτικών αρχών για την ανασυγκρότηση του χώρου των πόλεων, φωτίζοντας τις συμπεριφορές των τοπικών κοινωνιών απέναντι σε αυτές. Καλύπτει στοιχεία που αφορούν τόσο την Παλιά Ελλάδα όσο και τις εδαφικές ενότητες που προσαρτήθηκαν στο ελληνικό κράτος το 1864 (Επτάνησα) και 1881 (Θεσσαλία και τμήμα της Ηπείρου). Η πολεοδομία και αρχιτεκτονική εντάσσονται στον γενικότερο προβληματισμό που θέτουν οι ιστορικές συνθήκες. Η μελέτη αποτελεί αποτέλεσμα έρευνας πρωτογενών πηγών και αρχείων. Πε...

Το βιβλίο επιχειρεί τομές στην ιστορική διαδρομή της Αθήνας από την εποχή της ίδρυσής της ως πρωτεύουσας του ελληνικού Κράτους έως τις αρχές του 21ου αιώνα που η πόλη κλήθηκε να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οι επιχειρούμενες εμβαθύνσεις αφορούν σε αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά θέματα που κρίνεται ότι, αν δεν διαμόρφωσαν το χαρακτήρα και τη μορφή της πόλης, συνέβαλαν στη δημιουργία των παθογενειών που εμφανίζει σήμερα το πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας. Διερευνώνται αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά ζητήματα που αναπτύσσονται σε δεκατέσσερα αυτοτελή Κε...

Ο Αριστείδης Ρωμανός διατυπώνει μια άποψη πάνω στην τύχη της έκτασης του Ελληνικού, ένα θέμα που βρίσκεται ήδη στην επικαιρότητα επί πολλούς μήνες, και που επομένως είναι πιθανό, ακολουθώντας την κοινή μοίρα της δημοσιότητας, να παύσει σε λίγο να απασχολεί την κοινή γνώμη. Σκοπός του είναι να εξηγήσει και να διαδώσει μια πρόταση που μέχρι σήμερα έχει αγνοηθεί ή έχει παρουσιαστεί για να απορριφθεί ταυτόχρονα: ότι η αξιοποίηση του Ελληνικού, κάτω από κατάλληλες προϋποθέσεις, μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στη γενικότερη αναζωογόνηση της πόλης και στη δικαιότερη κατανομή...

Για να διευκολυνθεί η ανάγνωση αυτού του τεύχους, από το οποίο, όπως αναφέρθηκε στον πρόλογο, λείπουν τα αναλυτικά κείμενα που θα συνόδευαν το "εικονογραφημένο" μέρος του, παραθέτουμε λίγες επεξηγήσεις με οκοπό να διευκρινιστούν: - Ο βασικός στόχος, ο οποίος είναι η αποκωδικοποίηση των μορφών και, συγκεκριμένα στη μελέτη αυτή, των μορφών που δημιούργησε ο νεοκλασικισμός. - Η μεθοδολογία που μπορεί να εξυπηρετήσει αυτόν τον στόχο και η οποία υπαγορεύει την πρακτική του προτεινόμενου διαχωρισμού των αρχιτεκτονικών "τύπων" και την κατάταξή τους σε σύνολα και υποσύνολα, αν...

Ο τόμος αυτός αναδεικνύει τμήμα των ερευνητικών επεξεργασιών και πορισμάτων του ερευνητικού προγράμματος με τίτλο: "Τάσεις κοινωνικού μετασχηματισμού στον αστικό χώρο: κοινωνική αναπαραγωγή, κοινωνικές ανισότητες και κοινωνική συνοχή στην Αθήνα του 21ου αιώνα". Στο πρόγραμμα έλαβε μέρος μεγάλος αριθμός ερευνητών του Ινστιτούτου Αστικής και Αγροτικής Κοινωνιολογίας (ΙΑΑΚ) του ΕΚΚΕ και πολλοί εξωτερικοί συνεργάτες, ειδικοί επιστήμονες. Η ερευνητική αυτή προσπάθεια χρηματοδοτήθηκε από τα κονδύλια της "Αριστείας 11", πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Τα...

Ο καθηγητής Αλέξανδρος Παπαγεωργίου - Βενετάς έχει συγκεντρώσει πολύτιμο αρχειακό υλικό, όπως το μοναδικό σχέδιο από την εποχή της δημιουργίας του κήπου (σχέδιο Bareaud) που ανακαλύφτηκε πρόσφατα στο Μόναχο, ιστορικά σχέδια και φωτογραφίες καθώς και σύγχρονες φωτογραφίες του κήπου. Επίσης θίγονται τα σημερινά κηποτεχνικά και τεχνικά προβλήματα αλλά και οι προοπτικές προστασίας και ανάδειξης του ιστορικού αυτού χώρου. Η έκδοση προσφέρει στους αναγνώστες ένα ευρύ φάσμα γνώσεων, μια πιστή εικόνα ενός δημόσιου κήπου που αξίζει να γνωρίσουμε και να προστατεύσουμε.

Κάθε βιβλίο, όσο επιστημονικό κι αν είναι, φέρει ίχνη αυτοβιογραφίας. Έτσι κι εγώ, πιστεύω πως πρέπει εδώ να διατυπώσω τις δικές μου εμπειρίες και τη δική μου θέση ως ιστορικού στο θέμα που συνειδητά αλλά κι αναπόφευκτα υιοθέτησα στη μελέτη αυτή της Αθήνας του 19ου αιώνα. Σκοπός μου εδώ είναι να περιγράψω τη γένεση μιας σύγχρονης πρωτεύουσας στο πλαίσιο της συγκρότησης της νεοελληνικής πολιτείας. Περιγράφω, όμως, τη δημιουργία αυτής της πρωτεύουσας και του σύγχρονου ελληνικού έθνους, όντας εγώ η ίδια θρέμμα της ίδιας ακριβώς διαδικασίας που μας έδωσε και τον εθνικισμό και τ...

Το παρόν βιβλίο βασίζεται στο υλικό ερευνητικού προγράμματος με τίτλο: " Χωρική διάρθρωση της προσφοράς γης και πολεοδομικού χώρου στο ΡΣΑ - Σχέσεις με την προσφορά και ζήτηση κατοικίας και επιπτώσεις στις τιμές γης και ακινήτων", που ανατέθηκε στο Ινστιτούτο Αστικής και Αγροτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος της Αθήνας. Το αντικείμενο της έρευνας είναι η σχέση ανάμεσα στον πολεοδομικό χώρο και στην αγορά κατοικίας στην Ευρύτερη Περιφέρεια της Αθήνας την περίοδο 1984-2004 και, σύμφωνα με τις διαφαινόμενες εξελίξε...

Σε ποιον ανήκει η γη, ποιο είναι το κοινωνικό της νόημα και πώς οικοπεδοποιείται; Πώς δουλεύουν οι καταπατητές, ποιοι χτίζουν αυθαίρετα και με ποιον τρόπο; Ποιες πολεοδομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις προκύπτουν απ' αυτή τη διαδικασία; Από πότε εμπλέκονται πολιτική, οικονομία και κοινωνία στο πεδίο της αστικής ανάπτυξης; Τι ορίζει ο νόμος ανά περίπτωση; Ξεκινώντας με μια περιήγηση στα αθηναϊκά περίχωρα αλλά και το κέντρο της πόλης, οι συγγραφείς μας προσκαλούν ν' αναγνωρίσουμε βήμα βήμα την κοινωνική δημιουργία της αθηναϊκής μητρόπολης και τα χαρακτηριστικά του αναπ...

Περιλαμβάνεται μια αναλυτική ανασκόπηση της διαχρονικής εξέλιξης του πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας σε σχέση με την παράλληλη εξέλιξη του πολεοδομικού και συγκοινωνιακού σχεδιασμού και την εντός της ανάπτυξη των δημοσίων συγκοινωνιών. Εξετάζεται η κοινωνική, πολιτική και λαογραφική διάσταση της δημόσιας συγκοινωνίας και παρατίθεται η ιστορία και η σημερινή εικόνα των οδικών μέσων μαζικής μεταφοράς (παμφορεία και λοιπές ιππήλατες άμαξες, αστικά και προαστιακά θερμικά λεωφορεία και τρόλλευ) που δραστηριοποιούνται στην περιοχή Αθηνών-Πειραιώς-Περιχώρων-Αττικής.

Περιλαμβάνεται μια αναλυτική ανασκόπηση της διαχρονικής εξέλιξης του πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας σε σχέση με την παράλληλη εξέλιξη του πολεοδομικού και συγκοινωνιακού σχεδιασμού και την εντός της ανάπτυξη των δημοσίων συγκοινωνιών. Εξετάζεται η κοινωνική, πολιτική και λαογραφική διάσταση της δημόσιας συγκοινωνίας και παρατίθεται η ιστορία και η σημερινή εικόνα των οδικών μέσων μαζικής μεταφοράς (παμφορεία και λοιπές ιππήλατες άμαξες, αστικά και προαστιακά θερμικά λεωφορεία και τρόλλευ) που δραστηριοποιούνται στην περιοχή Αθηνών-Πειραιώς-Περιχώρων-Αττικής.

Η Αθήνα είναι η πόλη-μανιφέστο της συγχρονικότητάς μας: μια πόλη θορυβώδης, με ατμοσφαιρική ρύπανση, μια πόλη εκτεταμένη και αποσπασματική. Απέναντι στις πόλεις της κουλτούρας και του ορθού λόγου προβάλλεται ως πόλη του μύθου και του χάους. Απέναντι στις πόλεις της τάξης, του μέτρου, ενσαρκώνει το υπέρμετρο και την απουσία κανονισμού. Επίσης, μοιάζει να είναι η πρέσβειρα στην Ευρώπη των αενάοκ επεκτεινόμενων μεγαλουπόλεων της Ασίας και της Νότιας Αμερικής, από το Σάο Πάουλο έως την Καλκούτα, από το Τόκυο έως το Μεξικό. Το 1997, δεκατέσσερις ομάδες αρχιτεκτόνων ανταποκρίθ...

Ο προβληματισμός για την τύχη της Πλάκας, της αρχαιότερης κατοικημένης συνοικίας της Αθήνας, εμφανίζεται κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960. Τότε διατυπώνονται οι πρώτες ανησυχίες, τότε ακούγονται οι πρώτες γενικές προτάσεις για επέμβαση, για προστασία και ανάδειξή της, ή, αντίθετα, για κατεδάφιση και ανασκαφική έρευνα όλου του άστεως της αρχαίας Αθήνας. Δέκα χρόνια αργότερα, τα πράγματα αλλάζουν. Με τη "Μελέτη Παλαιάς Πόλεως Αθηνών" καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια τα οξυμμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή, ενώ παράλληλα διατυπώνονται οι βασικές αρχές κα...

Τα "Επτά Βιβλία της Πολεοδομίας" αναφέρονται στην περίοδο από τον 19ο αιώνα ως σήμερα και καλύπτουν ζητήματα πολεοδομικής εξέλιξης τόσο για την Ελλάδα (και την Αθήνα ειδικότερα) όσο και για τον κέντρο-Ευρωπαϊκό και τον δυτικό-Ευρωπαϊκό χώρο. Η ανάλυση του πρώτου σχεδίου της Αθήνας από τους Κλεάνθη και Schaubert και η ανάπτυξη της πρωτεύουσας στα χρόνια του τρικουπικού εκσυγχρονισμού, η μεγάλη "στιγμή" των προσφύγων του '22 και οι δύο μεταπολεμικές όψεις του Ιανού (αντιπαροχή και αυθαίρετη δόμηση) είναι το φάσμα που ορίζει την Ελληνική πραγματικότητα. Ο Ευρωπαϊκός 19ος αιώνα...

Tα άρθρα που συγκεντρώνονται σε αυτόν τον τόμο είναι ένα ακόμα βήμα στην μελέτη της Ιστορίας και της Πολεοδομίας της Αθήνας αλλά και γενικότερα του ελληνικού χώρου, που αποτελεί το αντικείμενο της προσπάθειας του συγγραφέως εδώ και σαράντα χρόνια. Και είναι η προσπάθεια αυτή ένα "έργον εν εξελίξει" στο οποίον μένει πιστός. Οι αθηναϊκές μελέτες κερδίζουν όλο και περισσότερους ερευνητές αλλά συγχρόνως βρίσκουν και μια ανέλπιστη ακόμα προ ολίγων ετών ανταπόκριση στο ευρύτερο κοινό. Πολλές δημοσιεύσεις για την Αθήνα είδαν το φως κατά την τελευταία δεκαετία. Ο εκάστοτε στόχος κ...