Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η παρούσα έκδοση προέκυψε στο πλαίσιο των πολιτιστικών προγραμμάτων που εκπονούνται κάθε χρόνο στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Έτσι, μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου του Πολυμέρειου Γυμνασίου Ζαγοράς, στα πλαίσια του μαθήματος Ελληνικής Λογοτεχνίας, προσπάθησαν και κατανόησαν την τοπική ιστορία και παράδοση, μέσω του πονήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η επιλογή του Παπαδιαμάντη πραγματοποιήθηκε για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η σημαντικότητα του έργου του συνολικά. Ο δεύτερος και βασικότερος λόγος είναι η στενή ιστορική σχέση Ζαγοράς και Σκιάθου. Γεωγραφικά τα δύο μέ...

Ο κόσμος των πενήτων, των φτωχών και κατατρεγμένων, των αδύναμων και ευάλωτων ανθρώπων, είναι ο κόσμος του Παπαδιαμάντη. Ο αλάλητος στεναγμός τους αντηχεί μέσα στα διηγήματά του. Οι καημοί τους δεν έχουν μόνο κοινωνικά αίτια και γι' αυτό είναι χωρίς τελειωμό. Από τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη απουσιάζει η δράση, τα εξωτερικά μεγάλα γεγονότα, η περιπέτεια. Μεγαλώνουν ασύμμετρα όπως το δέντρο, χωρίς αυστηρό σχέδιο, χωρίς ανέλιξη συχνά, και τελειώνουν αθόρυβα. Είναι ρευστά, λυρικά, μια λεπτή πινελιά, ένα αλαφρύ πάτημα, με οξυμένη αίσθηση και συμμερισμό του ανθρώπινου πόνου, με...

Ανθολογήματα του αφηγηματικού λόγου του κορυφαίου διηγηματογράφου, "ποιητή στον πεζό λόγο" της νέας ελληνικής λογοτεχνίας Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με διεισδυτικό τρόπο σχολιασμένα, περιλαμβάνονται σε αυτή την εκτενή μελέτη. Η θεματικά ευκρινής και σαφής ταξινόμησή τους επιτρέπει την ανάδειξη του πολυδιάστατου χαρακτήρα του έργου του και των ιδιαίτερων αποχρώσεων της γραφής του: του ερωτικού στοιχείου και του φεμινισμού του, του πολιτικού στοχασμού και της κοινωνικής του μέριμνας, της θρησκευτικής του πρωτοπορίας όσο και της μεταφραστικής του δεινότητας. Προηγείται μια πλ...

Γιατί ο Παπαδιαμάντης ονόμασε τη συλλογή διηγημάτων που δεν κατόρθωσε να εκδώσει "Θαλασσινά Ειδύλλια"; Βάσει ποιων ευρωπαϊκών συμφραζομένων παραβάλλεται με τους Ολλανδούς ζωγράφους; Πως γίνεται -χωρίς ούτε ένα εκδεδομένο βιβλίο- να αποτελεί πόλο κριτικού ενδιαφέροντος στην εποχή του; Σε ποιους ορίζοντες προσδοκιών προσελήφθη το έργο του έως τις μέρες μας; Και με ποια ιδεολογικά ή αισθητικά κριτήρια κατηγορήθηκε ή επαινέθηκε; Σε ποιον βαθμό το έργο του υποτάσσεται στις προδιαγραφές του ηθογραφικού διηγήματος και πως συνομιλεί με τον κυρίαρχο λόγο της εποχής του; Αυτά είναι...

Έτσι όπως οι δερβίσηδες στροβιλίζονται μες στην αλήθεια τους, δίχως τους γύρω τους να νοιώθουν, έτσι στροβιλίστηκε και ο Σκιαθίτης ως δερβίσης, γύρω από τον εαυτό και το θεό του, πάλιν και πολλάκις, αδυνατώντας και κατ' ουσίαν μη θέλοντας να εκφύγει είτε από τα δεσμά του πρώτου είτε και από την αγάπη του δεύτερου. Το ίδιο και αυτός. Στροβιλίζεται και περιφέρεται γύρω από τα ίδια πρόσωπα, τα ίδια στοιχειωμένα πρόσωπα, δίχως να καταβάλει καμιά προσπάθεια να εκφύγει του πόνου τους, παρά πάνω τους σκύβει και τον μετρά, πιθαμή προς πιθαμή, και τον λαξεύει, τη μορφή τους πάνω στι...

Η ανάδειξη της ποιητικότητας της διηγηματογραφίας του Παπαδιαμάντη αποτελεί τον κεντρικό άξονα και την κύρια προσφορά της μελέτης αυτής. Η ποιητικότητα εντοπίζεται όχι μόνο στη γλωσσική επιφάνεια των διηγημάτων αλλά και στην οιονεί "βαθιά δομή" του αφηγηματικού υλικού τους, στους τρόπους δηλαδή με τους οποίους οργανώνεται το περιεχόμενό τους. Δείχνεται, με συστηματικό και θεωρητικά τεκμηριωμένο τρόπο, ότι οι γλωσσικοί αυτοί και δομικοί τρόποι χαρακτηρίζουν αποφασιστικά τη λυρική ποίηση, ενώ είναι ενικά ασύμβατοι με το γένος της αφηγηματικής πεζογραφίας και ειδικά το ρεαλιστ...

Ποιά σχέση μπορεί να έχουν η Χαδούλα η Φραγκογιαννού η διαβόητη "Φόνισσα" του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που φέτος (δεν) γιορτάσαμε επισήμως τον έναν αιώνα από τον θάνατό του, και ο Ροντιόν Ρασκόλνικοβ του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, ο "Μεγαλέξανδρος", ο Ναπολέων Βοναπάρτης, ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, ο Άρης Βελουχιώτης, ο Γιώργος Θεοτοκάς και η λεγόμενη "Γενιά του ’30", οι Αρχαίοι Τραγικοί, ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης; Μέγα λάθος θα διαπράξετε αν απαντήσετε: Απολύτως καμιά! Είναι η ζωή όλων αυτών, που δέν...

Στοιχεία και τεχνικές που εγγράφονται με ασφάλεια και χωρίς αμφιβολία στις υφολογικές επιλογές του Παπαδιαμάντη, που συνιστούν, με άλλα λόγια, στοιχεία του ύφους του, εντοπίζονται και αναδεικνύονται σε αυτή τη συλλογική εργασία. Πολλά από αυτά τα στοιχεία και τις τεχνικές ανήκουν σε μια ρητορική παράδοση που ξεκινά ήδη από την εποχή των αρχαίων κλασικών. Η ρητορική τεχνική του Σκιαθίτη κοσμοκαλόγερου έλκει την καταγωγή της όχι μόνον από την αρχαία Ελλάδα αλλά και από τον μεσαιωνικό ελληνισμό: την εκκλησιαστική ρητορική παράδοση των Βυζαντινών και τη ρητορική που επιστέφει τ...

Αυτό το μικρό βιβλίο, απαρτισμένο από τέσσερα κείμενα, αναφέρεται σε τέσσερα νησιά: τη Νήσο του Μαν στην ιρλανδική θάλασσα, τη Σκιάθο, την Πάτμο και τη Νάξο. Στο μυθιστόρημα του Χώλλ Κέιν "Ο Μαξιώτης", μεταφρασμένο απαράμιλλα από τον Παπαδιαμάντη, η Νήσος του Μάν "γίνεται ένα" με τη Σκιάθο, και αυτή την ταύτιση περιγράφει το κείμενο "Ένα νησί". Η Ρέα Φραντζή της "Γραμμής του Ορίζοντος" του Χρήστου Βακαλόπουλου συναντιέται σε κρίσιμη ώρα με τη Ναξιώτισσα Αυγούστα Μούχρα των "Εμπόρων των Εθνών" στο "Εν Πάτμω". Το κείμενο "Στην άκρη του γκρεμού" δοκιμάζει να ψαύσει, ό...

Η άνθηση των παπαδιαμαντικών σπουδών από τη δεκαετία του 1980 ως τις μέρες μας οφείλεται στο σπόρο που έσπειρε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος το 1961 με το δοκίμιό του "Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Πενήντα χρόνια από το θάνατό του". Αργότερα, το 1986, με ένα βραχύτερο αλλά εξαιρετικό κείμενο κατέδειξε αδιαφιλονίκητα την απόλυτη κυριαρχία του Σκιαθίτη διηγηματογράφου επάνω στην ελληνική γλώσσα. Σήμερα, πενήντα χρόνια αργότερα από το παρθενικό του γραφτό για τον Παπαδιαμάντη, είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε ακριβέστερα την καρποφορία του: χωρίς την "παπαδιαμαντική παρέμβαση" του Ζ.Λ. δεν...

Ο Παπαδιαμάντης είναι ένας Έλληνας Χριστιανός συγγραφέας, που δεν θέλει να εκπλήξει με την τέχνη του. Αγαπάει το Θεό, τους ανθρώπους και τη φύση. Βλέπει την ομορφιά όλων και την περιγράφει. Οι περιγραφές του δείχνουν μια ερωτική και ευλαβή παρατήρηση και δείχνει σεβασμό και αγάπη τόσο στα καλά και στα ευσεβή πρόσωπα και πράγματα, όσο και στα δυσάρεστα. Βλέπει το δράμα της ανθρώπινης ζωής με μεγάλη συμπάθεια και συμπάσχει. Βρίσκει και μέσα στην αποτυχία του ανθρώπου πολλά στοιχεία, που φανερώνουν τη θεϊκή φύση της ανθρώπινης ψυχής με ανυπολόγιστες δυνάμεις ηθικών κατορθωμάτω...

[...] Tο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο θα συζητήσουμε εδών, ξεκινά στη Pόδο. O Γεώργιος Γεμιστός, ο ειδωλολάτρης φιλόσοφος, πιο γνωστός ως Πλήθων, οραματιστής τολμηρός, αρνητής και πολέμιος της θρησκείας των πατέρων του, ειδωλολάτρης, συμβουλάτορας του αυτοκράτορα και αντίπαλος του Πατριάρχη, καταδιώκεται. Μαζί του, η εξάχρονη Aϊμά. Tη ρίχνει από ένα βράχο, για να τη γλιτώσει. Εκείνη επιβιώνει. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1453, συναντούμε τον Πλήθωνα στο Mυστρά, αφοσιωμένο στην εγκαθίδρυση και εξάπλωση της παγανιστικής λατρείας. "Kατώνιει εν τω Πληθώνειω άκ...

Το δηκτικό άγγιγμα της αστείρευτης πένας του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μετατρέπεται σε βασανιστική μέγγενη, ασφυκτική αγχόνη για το κατεστημένο της σύγχρονής του, νησιώτικης κυρίως κοινωνίας. Η μεθοδευμένη, καυστική σάτιρα παραμένει μόνιμη σύμμαχος και πιστή συνοδοιπόρος της γραφής του. Παράλληλα, η γυναικεία ύπαρξη, εγκλωβισμένη σ' ένα άκρως ανδροκρατούμενο περιβάλλον ανακτά τελικά τη θέση που της αξίζει (έστω κα σε φιλολογικό επίπεδο), διαμέσου μιας αντικειμενικής σκιαγράφησής της στα κείμενα του διαχρονικού Σκιαθίτη συγγραφέα...

Αγαπητέ φίλε, θεωρώ αναγκαίο να σας διαβάσω ορισμένα πράγματα υψίστης σπουδαιότητος: δώστε μου τον λόγο της τιμής σας ότι όλα θα μείνουν μεταξύ μας... Σε τρεις μήνες θα εκδώσω τον "Αντίχριστο". Η έκδοση θα μείνει απολύτως μυστική και θα χρησιμεύσει για να προκαλέσει αναταραχή. Έχω ανάγκη από μεταφράσεις σε όλες τις σημαντικές γλώσσες της Ευρώπης: όταν κυκλοφορήσει το βιβλίο αυτό, υπολογίζω πως θα κάνει ένα εκατομμύριο αντίτυπα η πρώτη έκδοση σε κάθε ευρωπαϊκή γλώσσα... Όσο για τους υπόλοιπους οπαδούς, αυτοί θα συνταχθούν μαζί μας μετά, αφού δοθεί το πρώτο χτύπημα. Επιστο...

Αναλύοντας το "Μοιρολόγι της φώκιας" περπάτησα βήμα προς βήμα τ' αχνάρια της γριάς-Λούκαινας και κοίταξα μαζί της τον Ήλιο της δικαιοσύνης και ντράπηκα το ίδιο μ' αυτήν. Έφτασα κοντά στον αιγιαλόν σέρνοντας μαζί μου την δική μου αβασταγήν. Έζησα μαζί της όλο το δράμα ολόκληρης της οικουμένης κι έσυρα πέρα ως πέρα το μοιρολόγι της δικής μου γενιάς, της τραγικής. Ένα μοιρολόγι που ο πόνος του έφτασε ως τα πέρατα, μέχρι το υποπόδιον των ποδών του Παντοκράτορα. Σε μια νύχτα παράξενη κι αλλόκοτη, λίγο μετά το λυκόφως, σπαρμένη με ξωτικές μουσικές και φωνές, μεταξύ ουρανού και γη...

Τέσσερα μελετήματα για τέσσερις συγγραφείς της νέας ελληνικής λογοτεχνίας -Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης, Πεντζίκης, Εμπειρίκος- στη λογική της ψυχαναλυτικής ανάγνωσης· μιας ανάγνωσης η οποία δεν εξαντλείται στην εφαρμογής ενός ψυχαναλυτικού κανόνα στο κείμενο αλλά αναπλάθει το ίχνος μιας πρωταρχικής απώλειας: καθώς το ίδιο το λογοτεχνικό κείμενο εφοδιάζει τον αναγνώστη με ένα κενό, ένα θεμελιώδες χάσμα ως προς την ερμηνεία και κυρίως την απόλαυσή του, ο ψυχαναλυτικός λόγος, αφήνοντας τα δικά του ίχνη επ' αυτού, έρχεται να επιβεβαιώσει την απώλεια αυτήν, να δείξει ότι το λογοτ...