Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μια άλλη προσέγγιση του κυρ-Δομήνικου του Κρητικού μέσα από τις πύρινες σφραγίδες της Αποκάλυψης. Πέρα από τη στεγνή γνώση και την παγωμένη αρχειακή έρευνα. Ο "Έλληνας" ιστορημένος από το Έργο και τα Έργα του. Από το μυστικό λόγο του και τη μυστική σιωπή του. Από την αγωνία, την αναζήτηση και την Επανάστασή του. Αντιμέτωπος πάντα με την Ιερά Εξέταση. Του καιρού του και των μελλούμενων καιρών. Και πάντα όρθιος. Γενναίος. Ασυμβίβαστος. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο Κρης εποίει. Το Συναξάρι του μια κραυγή. Ή μια άσβεστη φλόγα. Να φωτίζει τα γύρω και τα μέσα μας σκοτάδια.

Στο βιβλίο αυτό συγκεντρώνονται οι μελέτες και τα άρθρα του Νικόλαου Μ. Παναγιωτάκη (1935-1997), καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντή του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας, που αφορούν την πρώτη περίοδο της ζωής του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (1541-1614) στην Κρήτη. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του Ν.Μ.Π. βρίσκεται ο άνθρωπος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος και όχι η τέχνη του. Ο μελετητής εκμεταλλεύεται μεθοδικά και εξαντλητικά γνωστές και άγνωστες ως τώρα ιστορικές πηγές, αντλημένες κυρίως από τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες της Βενετίας και της Ρώμης, για να φωτίσει ζητήμα...

"Ο Γκρέκο πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη επανάσταση στο χώρο της τέχνης· ταράζει τους κλασικούς κανόνες της ζωγραφικής σύνθεσης, και μ' αυτή την έννοια μπορεί να ονομαστεί ο πρώτος μοντέρνος καλλιτέχνης. Αφαιρεί από τους πίνακές του την ισορροπία των όγκων, το ρυθμό της σύνθεσης, αναποδογυρίζοντας έτσι την αίσθηση της αρμονίας, που σκοπό είχε να ικανοποιεί τα γούστα του θεατή... Όλα αναταράζονται, γιατί αυτό που έχει σημασία σε κάθε πίνακα, στην περίοδο της ωριμότητάς του, είναι το περιεχόμενο. Τα πρόσωπα προβάλλουν στην ανθρώπινη επικαιρότητά τους, με σκοπό όχι να αρέσουν, αλ...

Η έκδοση αποτελεί τον συνοδευτικό κατάλογο της ομότιτλης έκθεσης, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη (Κεντρικό Κτήριο, 13 Νοεμβρίου 2014 – 1 Μαρτίου 2015), στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του "έτους Γκρέκο", με αφορμή τη συμπλήρωση 400 χρόνων από τον θάνατο του ζωγράφου. Ο τόμος, με επιστημονική επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Νίκου Χατζηνικολάου και κείμενα του επιμελητή, καθώς και των Richard Kagan και Ιωάννη Χασιώτη, έχει στόχο να αναδείξει και να τιμήσει τους διανοούμενους, τους συλλέκτες και τους παραγγελιοδότες που αποτελούσαν τον προσωπικό κύκλο του Γκρέκο στο Το...

Δύο κείμενα του αείμνηστου καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης και τεχνοκρίτη Άγγελου Προκοπίου, για το έργο και την πνευματική προσωπικότητα του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, συνθέτουν το περιεχόμενο του ανά χείρας τόμου, και συγκεκριμένα, η μελέτη του "Η Κρητική Επίδραση στο Έργο του Γκρέκο" και η διάλεξή του με τίτλο "Ο Χριστιανικός Πλατωνισμός στη Ζωγραφική του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου". Και τα δύο αυτά πονήματα αποτελούν τον καρπό πολύχρονου μόχθου, που άρχισε όταν ο συγγραφέας, 20 ετών, έγραψε την πρώτη του μελέτη "Ο Γκρέκο και η Εποχή του" και τελείω...

Στο δέκατο τρίτο δοκίμιο της σειράς minima του ΜΙΕΤ ο ιστορικός της τέχνης Νίκος Χατζηνικολάου εξετάζει και αναλύει τα μοντερνιστικά στοιχεία στο έργο του Γκρέκο. "Ο "μοντερνισμός" του ζωγράφου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ενστερνίστηκε την ιταλική καλλιτεχνική θεωρία και χρησιμοποίησε τις συνταγές των βενετσιάνικων εργαστηρίων. Ό,τι έχει παρατηρηθεί στο έργο του από θετική ή αρνητική σκοπιά επί τέσσερις αιώνες -η απουσία συμμετρίας, η παραμόρφωση των αναλογιών, οι παραβιάσεις της εικονογραφικής παράδοσης, η άρνηση του χώρου, η δουλειά με χρωματικούς λεκέδες...

Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τα 400 χρόνια από τον θάνατο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και είναι επικεντρωμένη σε δύο έργα της ιταλικής περιόδου του Έλληνα ζωγράφου που φυλάσσονται στην πόλη του Ηρακλείου. Πρόκειται για τη Βάπτιση του Χριστού, που ανήκει στο Δήμο Ηρακλείου, και την Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά, που αγοράστηκε από τα Ιδρύματα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού, το 1991.

Είναι υποχρεωτικό η μυθοπλασία, σε μια "ταινία εποχής", να σεβαστεί την ιστορική πραγματικότητα; Ποια ήταν η σχέση του Γκρέκο με την Καθολική Εκκλησία στα χρόνια που έζησε στο Τολέδο; Αληθεύει ότι η Ιερά Εξέταση, με κύριο όργανό της τον Νίνιο ντε Γκεβάρα, δίκασε τον καλλιτέχνη; Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος υπήρξε πραγματικά ένα είδος Ζορρό, υπερασπιστής των αδυνάτων και του φωτός; Στο κείμενο της διάλεξης που έδωσε με αφορμή τον "Ελ Γκρέκο" του Γιάννη Σμαραγδή, ο Νίκος Χατζηνικολάου ανασκευάζει τις ιστορικές ανακρίβειες της ταινίας, επικρίνει την προσφυγή σε εύκολους εντυπ...

Η μακρά πορεία επαναφοράς στην επικαιρότητα και εκ νέου ενεργοποίησης του έργου του Greco ξεκινά στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα και φτάνει ώς την "ολική του επαναφορά" στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Αρχικά, ο μύθος El Greco, μαζί με το έργο του, ήταν παρών στη διένεξη της Τέχνης για την Τέχνη, στη σύγκρουση της ακαδημαϊκής τέχνης με τη ρομαντική, στις έριδες για την υπεροχή του σχεδίου ή του χρώματος -με δυο λόγια, μέσα σε κάθε ζωντανή καλλιτεχνική συζήτηση με τις κοινωνικοπολιτικές της προεκτάσεις. Στη συνέχεια, το έργο του Greco, ως "μέσο αποκάλυψης", γίνεται πολύτιμο ό...

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο "Ελ Γκρέκο" της παγκόσμιας ζωγραφικής, διήνυσε κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα μια πολυκύμαντη διαδρομή, μοιρασμένη ανάμεσα στην τέχνη και στη ζωή. Η σταθερή προσήλωση στις μοναδικές στη δυτική τέχνη εξαϋλωμένες, πνευματικές μορφές, η ανυποχώρητη στάση ενάντια στο κατεστημένο, η σθεναρή υποστήριξη του αγώνα των Κρητικών κατά των Βενετών, οι αλλεπάλληλες -συναρτημένες συχνά με τις μοιραίες του σχέσεις- μετακινήσεις, η σύγκρουση με την Ιερά Εξέταση, είναι μόνο λίγες όψεις από τη ζωή και τη δράση μιας πολυδιάστατης προσωπικότητας, που έζησε ελεύθερη...

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο "Ελ Γκρέκο" της παγκόσμιας ζωγραφικής, διήνυσε κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα μια πολυκύμαντη διαδρομή, μοιρασμένη ανάμεσα στην τέχνη και στη ζωή. Η σταθερή προσήλωση στις μοναδικές στη δυτική τέχνη εξαϋλωμένες, πνευματικές μορφές, η ανυποχώρητη στάση ενάντια στο κατεστημένο, η σθεναρή υποστήριξη του αγώνα των Κρητικών κατά των Βενετών, οι αλλεπάλληλες -συναρτημένες συχνά με τις μοιραίες του σχέσεις- μετακινήσεις, η σύγκρουση με την Ιερά Εξέταση, είναι μόνο λίγες όψεις από τη ζωή και τη δράση μιας πολυδιάστατης προσωπικότητας, που έζησε ελεύθερη...

Αν και ο Γκρέκο είναι ίσως από τους σημαντικότερους ζωγράφους, γνωρίζουμε γι' αυτόν, και ειδικότερα για την πρώτη περίοδο της ζωής του, λιγότερα απ' ό,τι για πολλούς ελλάσσονες ιταλούς καλλιτέχνες της εποχής του. Οι λόγοι γι' αυτό είναι, κυρίως, τρεις· πρώτον, η μακρά περίοδος που μεσολάβησε αφότου έφυγε από τη γενέτειρά του, την Κρήτη, έως ότου εγκαταστάθηκε στο Τολέδο· δεύτερον, η σχετική ανυπαρξία ισπανικών πηγών, αντίστοιχων με τις ιταλικές, που να αναφέρονται σε καλλιτέχνες της εποχής· και τρίτον, η μη αναπαραγωγή των έργων του σε χαρακτικά, καθώς οι Ισπανοί δεν είχαν...

Ένας από τους πιο φημισμένους ζωγράφους από όλους τους Ισπανούς, πράγματι γεννημένος στην Κρήτη. Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ονομαζόταν στην Ισπανία, "ο Έλληνας". Ο Γκρέκο (1541-1614) σπούδασε τέχνη πρώτα στην Βενετία πριν εγκατασταθεί στο Τολέδο, έδρα εκείνη την εποχή της Ισπανικής Ιερής Εξέτασης. Εκεί ήκμασε, ως τυπικός καλλιτέχνης προσωπογράφος και πάνω από όλα ως αγιογράφος, παράγοντας αριστουργήματα απαράμιλλης έντασης και πάθους, όπως Ο διαμερισμός των ιματίων του Ιησού, 1579 και Η Ανάληψη, 1613. Ο Γκρέκο ήταν απαράμιλλος στην ικανότητα, να συλλαμβάνει στον καμβά την έ...