Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ως τώρα το "De administrando imperio" του Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου αντιμετωπιζόταν από τη σύγχρονη έρευνα ως έργο "περιγραφικής γεωγραφίας", "εθνολογίας", "αρχαιογνωσίας" ή στην καλύτερη περίπτωση ως μια πολύτιμη, αλλά δυσνόητη ιστορική πηγή με πολλά λάθη και ανακρίβειες. Εδώ το "De administrando imperio" αντιμετωπίζεται ως εγχειρίδιο πολιτικής ιδεολογίας που εκφράζεται με μεσαιωνική νοοτροπία και δεοντολογία: πρόκειται για το πώς η Μακεδονική δυναστεία σχεδιάζει να αντιμετωπίσει τους πιο επικίνδυνους από τους εχθρούς της Πατζινακίτες (που η σύγχρονη ιστοριογραφία το...

Στο έργο αυτό δίδεται αδρά η μορφή του περίφημου παλικαριού της ελληνιστικής εποχής, του Δημητρίου του Πολιορκητού, αλλά και όλο το ιστορικό πλαίσιο με πολλή ακρίβεια, σεβασμό απόλυτο στις πηγές και λεπτομέρειες και πληροφορίες εν πολλοίς άγνωστες, όχι μόνο στο ευρύτερο φιλομαθές αλλά και ειδικό κοινό. Η μορφή της Λάμιας, φωτίζεται από το φως των ιστορικών πηγών και της έρευνας της συγγραφέως

Η Βυζαντινή Λογοτεχνία θεωρείται συχνά σαν μια συσσώρευση από στερεότυπες μορφές και ειδολογικές συμβάσεις που δεν αφήνουν καθόλου περιθώρια για ανεξάρτητη σκέψη ή έκφραση. Συνεπώς, οι Ιστορίες της Βυζαντινής Λογοτεχνίας έχουν την τάση να εστιάζουν στην ιστορία των λογοτεχνικών ειδών. Τα δοκίμια αυτού του βιβλίου αμφισβητούν την παραδοσιακή άποψη. Επιχειρούν να δείξουν τη συνοχή και την ιδιαιτερότητα όχι των ειδών, αλλά του συγγραφέα. Με προσεκτική ανάλυση όλων των έργων ενός συγκεκριμένου συγγραφέα, άσχετα από το λογοτεχνικό είδος, οι μελέτες αυτές βοηθούν στο να διεισδ...

[...] Στη μελέτη αυτή επιχειρείται το "άνοιγμα" της βυζαντινολογικής έρευνας προς τον κλάδο εκείνον των φυσικών επιστημών που καταπιάνεται με την αποκρυπτογράφηση της "ιστορίας" του κλίματος. Επιχειρείται δηλαδή η καταγραφή και η συστηματική παρουσίαση των μαρτυριών που περιέχουν οι βυζαντινές -κυρίως- πηγές σχετικά με τα φαινόμενα που άμεσα ή έμμεσα αφορούν το μετεωρολογικό γίγνεσθαι και το κλίμα κατά τη βυζαντινή εποχή, καθώς και η προσέγγιση των πληροφοριών που οι μαρτυρίες παρέχουν με τελικό στόχο αφενός τη σύγκριση των πορισμάτων που θα προκύψουν με τα φυσικά δεδομένα...

[...] Στη μελέτη αυτή επιχειρείται το "άνοιγμα" της βυζαντινολογικής έρευνας προς τον κλάδο εκείνον των φυσικών επιστημών που καταπιάνεται με την αποκρυπτογράφηση της "ιστορίας" του κλίματος. Επιχειρείται δηλαδή η καταγραφή και η συστηματική παρουσίαση των μαρτυριών που περιέχουν οι βυζαντινές -κυρίως- πηγές σχετικά με τα φαινόμενα που άμεσα ή έμμεσα αφορούν το μετεωρολογικό γίγνεσθαι και το κλίμα κατά τη βυζαντινή εποχή, καθώς και η προσέγγιση των πληροφοριών που οι μαρτυρίες παρέχουν με τελικό στόχο αφενός τη σύγκριση των πορισμάτων που θα προκύψουν με τα φυσικά δεδομένα...

Το περιεχόμενο του βιβλίου εντάσσεται στη γενικότερη προβληματική που υπάρχει γύρω από το βυζαντινό δημοτικό τραγούδι και το έπος του "Διγενή Ακρίτη". Ειδικότερα καταπιάνεται με το πρόβλημα της ποιητικής σχέσης και "του Διγενή Ακρίτη" Escorial με το ηρωϊκό τραγούδι "του υιού του Ανδρονίκου". Βασιζόμενοι στη θεωρία της προφορικής σύνθεσης (oral composition) και στους γενικότερους κανόνες που διέπουν την ποιητική του δημοτικού τραγουδιού, μελετήσαμε τους κοινούς λογότυπους, τα κοινά γλωσσικά στοιχεία και γενικά τα κοινά ποιητικά σημεία που απαντούν τόσο στον Ακρίτη Ε όσο κ...

Η συγκριτική αυτή μελέτη επιχειρεί να συμβάλει στην αναζήτηση της κατασκευής και του ποιητικού χαρακτήρα τόσο του μεσαιωνικού ελληνικού έπους του "Διγενή Ακρίτη" - διασκευή escorial - όσο και των ποντιακών δημοτικών τραγουδιών και κυρίως των ηρωικών. Επίσης, στη διαφώτιση ζητημάτων του έπους, όπως της βαθύτερης σχέσης των συστημάτων έκφρασης του κειμένου του "Διγενή Ακρίτη" Escorial με την προφορική λαϊκή ποιητική παράδοση του τόπου σύνθεσης του έπους, της αρχικής γλωσσικής μορφής του και της σημασίας των λογοτύπων που απαντούν τόσο στο κείμενο του χειρογράφου του Escorial...

[...] Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται συστηματική διαπραγμάτευση του εικονογραφικού κύκλου των Εωθινών ευαγγελίων στα χρόνια των Παλαιολόγων, εποχή κατά την οποία εξελίσσεται σημαντικά και ιστορείται στην πιο εκτεταμένη του μορφή. Στο Α' μέρος εξετάζονται κείμενα της χριστιανικής γραμματείας, τα οποία αποτέλεσαν το θεωρητικό υπόβαθρο για τη δημιουργία του κύκλου. Τα ευαγγελικά κείμενα εξετάζονται λεπτομερειακά αφενός γιατί αποτέλεσαν τη βασική πηγή έμπνευσης των ζωγράφων για τη δημιουργία των εικονογραφικών θεμάτων του κύκλου, αφετέρου διότι ορισμένα επεισόδια περιγράφο...

Ο πατριάρχης Φώτιος, από τα μεγαλύτερα και πιο αντιπροσωπευτικά πνευματικά αναστήματα του βυζαντινού κόσμου, υπήρξε συγγραφέας σπουδαιότατου πεζού φιλολογικού, ρητορικού, θεολογικού, πολιτικού, αλλά και ποιητικού έργου. Ο Φώτιος φέρεται ως ποιητής και υμνογραφικών και παραϋμνογραφικών έργων. Και πραγματικά τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει φέρει στο φως σημαντικά στοιχεία για τη δραστηριότητα του Φωτίου ως υμνογράφου. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)

Το "Οδοιπορικόν", ποίημα του γνωστού λόγιου Κωνσταντίνου Μανασσή, αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα της γραμματείας του 12ου αιώνα, καθώς συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη συγκεκριμένη εποχή ξεχωριστή, συνδυάζοντάς τα όμως με έναν τρόπο πρωτότυπο και μοναδικό. Ο ειδολογικός πειραματισμός που διακρίνει το ποίημα, με ιδεολογικά και αισθητικά στοιχεία που παραπέμπουν στη σύγχρονη του ποιητή επιστολική και μυθιστορική παραγωγή, η σχέση του με τα θέατρα της αυτοκρατορικής οικογένειας και των πλούσιων αριστοκρατών, ο έντονος εγωκεντρισμός και η συναισ...

Στον τόμο εκδίδονται κριτικώς εννέα κανόνες, ως ένα μικρό δείγμα της υμνογραφικής παραγωγής των αιώνων ακμής του ποιητικού είδους του κανόνος. Προτάσσεται μία εισαγωγή περί της εκκλησιαστικής ποιήσεως, ενώ κάθε κανόνας εκτός από την κριτική έκδοσή του σχολιάζεται και υπομνηματίζεται.

[...] Στον παρόντα τόμο παρουσιάζονται συνοπτικά ο βίος και η δράση του Νικήτα Μυρσινιώτη και μετέπειτα Νείλου μητροπολίτη Ρόδου, η εργογραφία του, οι ομιλίες του και ακολουθεί η κριτική έκδοση των έξι ομιλιών, από τις οποίες η μία είναι αφιερωμένη στην Κυριακή της Ορθοδοξίας, οι δύο αναφέρονται σε παραβολές (του Ασώτου και του Δείπνου), οι δύο αναφέρονται σε ευαγγελικές περικοπές (η ανάσταση του υιού της χήρας εκ Ναΐν και η αρχή του κατά Ματθαίον ευαγγελίου) και η έκτη ομιλία αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Τα όνειρα και τα οράματα ως διηγηματικές μονάδες που διανθίζουν έργα κάθε λογοτεχνικού είδους, έχουν ιδιαίτερη σημασία, επειδή μπορούν να συνδέουν τον κόσμο του ύπνου και των συμβόλων με αυτόν της εγρήγορσης και της πραγματικότητας. Η ύστερη αρχαιότητα κυρίως κληροδότησε ποικίλα θεωρητικά δοκίμια και εγχειρίδια πρακτικής όσον αφορά τις ονειρολογικές θεωρίες και την ονειροκριτική, τα οποία αρκετοί βυζαντινοί συγγραφείς σχολίασαν και προσάρμοσαν στις αντιλήψεις της εκάστοτε περιόδου. Δεδομένου μάλιστα ότι οι ονειρικές και οραματικές αφηγήσεις, καθώς επίσης και οι αφηγήσεις πρ...

Στον τόμο αυτόν συγκεντρώνονται μελετήματα που αφορούν διάφορες πτυχές της παιδείας και του πνευματικού πολιτισμού που καλλιεργήθηκαν κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου και ιδίως στα χρόνια της βενετικής κυριαρχίας στην Κρήτη. Κατά τη μακρά αυτή ιστορική διαδρομή συντελέστηκε στη μεγαλόνησο, που ανέκαθεν αποτελούσε ένα σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών, όχι μόνο η εμπέδωση της χριστιανικής πίστης που είχε κλονιστεί μετά από τη μακρόχρονη κατάκτηση του νησιού από τους Άραβες, και η πολιτισμική ανάδυση του ορθόδοξου πληθυσμού, αλλά και η δημιουργική συνάντηση της βυζαντιν...

Το ότι διαβάζουμε την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, τρεις περίπου χιλιετίες μετά τον θάνατο του Ομήρου, το ότι ακούμε να συζητούν ο Σωκράτης και οι συνομιλητές του, περισσότερο από είκοσι τρείς αιώνες μετά τον θάνατο του Πλάτωνος τι το πιο φυσικό; Ή μάλλον, τι το πιο εκπληκτικό από την παράδοση, σε συνεχή ροή, χειρογράφων βιβλίων, βιβλίων που το καθένα του μαρτυρεί τη νέα κάθε φορά σημασία που έχει το έργο που αντιγράφηκε; Σε μια τέτοια έκπληξη, η εργασία αυτή παρέχει απάντηση και αιτιολόγηση. Πηγαίνει όμως και πιο πέρα. Από τον Όμηρο έως τους Βυζαντινούς ιστορικούς, με προτίμ...

Η σειρά προσεγμένων επανεκδόσεων μελετών μου από τη "Στιγμή" του Αιμίλιου Καλιακάτσου, στους τόμους "Μινωικά και ελληνικά", "Δημώδη βυζαντινά", "Κρητικά φιλολογικά" και "Ποικίλα ελληνικά", συνεχίζεται τώρα με τα "Ποικίλα νεοελληνικά". Οι εργασίες αναφέρονται σε θέματα των μεσαιωνικών και νέων ελληνικών, από τον Διγενή Ακρίτη ως τις μέρες μας. Από αυτές, η εκτενής μελέτη γύρω από το Κάστρο-Ηράκλειο και τη ζωή του στον 16ο-17ο αιώνα, που παρουσιάζεται εδώ βελτιωμένη και επαυξημένη, δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1965 στα "Κρητικά Χρονικά". Το άρθρο "Γύρω από το βυζαντινό ηρωι...