Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το "ποιος είναι Έλληνας πολίτης" αποτελεί ένα κατεξοχήν ανοιχτό ερώτημα. Ένα ερώτημα από αυτά που προσφέρονται, από τις απαρχές του ελληνικού κράτους, για πολλές, αντιφατικές απαντήσεις, αλλά και για πολλαπλές αναγνώσεις. Με ποια κριτήρια κάποιος είναι Έλληνας πολίτης, από τις καταβολές του ελληνικού κράτους ως σήμερα; Τα κριτήρια αυτά είναι τα ίδια από τότε που υπάρχει η εθνική πολιτική κοινότητα των Ελλήνων ή μεταβάλλονται; Είναι ίδια με αυτά που χρησιμοποιούνται και από άλλους λαούς και σε ποιο βαθμό; Αντίστοιχα, με ποια κριτήρια κάποιος γίνεται Έλληνας, ενώ δεν είναι; Κ...

Έχοντας ως βάση τον τίτλο του βιβλίου δεν θα είμαστε μακριά από την πραγματικότητα, αν λέγαμε ότι η καταγωγή, η γλώσσα και η ιστορία των Βλάχων είναι οι βασικοί άξονες που προσδιορίζουν το περιεχόμενό του και σηματοδοτούν τα όρια μέσα στα οποία κινείται ο συγγραφέας και καλούν τον αναγνώστη να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει μαζί του. Επειδή η ελληνικότητα των Βλαχόφωνων αμφισβητήθηκε κατά καιρούς από ξένες προπαγάνδες που θέλησαν να διεκδικήσουν την πατρότητά τους, ο συγγραφέας θεώρησε ηθικό του χρέος ν' ασχοληθεί με το θέμα αυτό, για ν' αποδείξει την ήδη αποδεδειγμένη ελληνική...

Μέσα από αξιόπιστες πηγές, μέσα από αξιόλογες μελέτες τόσο της ελληνικής και της ξένης γραμματείας, αλλά και συναρπαστικές ιστορίες, τις οποίες αφηγείται ο συγγραφέας με το άμεσο και λιτό ύφος του, ξετυλίγεται εμπρός στα μάτια του αναγνώστη η άγνωστη στους περισσότερους ιστορική πορεία του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, με τις δυσκολίες, τους κινδύνους, αλλά και τους θριάμβους αυτής της τόσο ιδιαίτερης ομάδας συμπατριωτών μας.

Ξεκινώντας πριν από πολλά χρόνια τη μελέτη μου αυτή ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα είχα ν' αντιμετωπίσω ένα θέμα με τόσο ευρύ φάσμα, με τόσο πολλά και ποικίλα επιμέρους ενδιαφέροντα προβλήματα, που απασχολούσαν, λίγο ή πολύ, κάθε Έλληνα και άνοιγαν ζωηρές συζητήσεις σε πολλούς κύκλους. Η μεγάλη μου ικανοποίηση ήταν, όταν το βιβλίο μου με την πρώτη του κιόλας έκδοση, του 1983, είχε βρει ζωηρή απήχηση, ιδίως στους εκπαιδευτικούς και στους πολιτικούς (σ' αυτούς άλλωστε και αφιερώθηκε), οι οποίοι μάλιστα το θεώρησαν χρήσιμο όργανο και φιλικό μήνυμα στον πολύμοχθο αγώνα τους για...

Στον παρόντα τόμο η Σοφία Ματθαίου και ο Παντελής Καρέλλος παρουσιάζουν δύο ανέκδοτα κείμενα του Στέφανου Α. Κουμανούδη από το προσωπικό του αρχείο το οποίο απόκειται στο Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων της Εθνικής Βιβλιοθήκης, πλουτίζοντας σημαντικά τις γνώσεις μας για έναν εξέχοντα εκπρόσωπο της ελληνικής λογιοσύνης. Διετέλεσε καθηγητής της λατινικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο (1846-1886) γραμματεύς της Αρχαιολογικής Εταιρείας (1859-1894), αρχαιολόγος και θεμελιωτής της μελέτης των αρχαίων ελληνικών επιγραφών στην Ελλάδα, λεξικογράφος και ποιητής, ενώ τον απασχολούσε κά...

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της μεγάλης περιοχής ή περιφέρειας; Η οικονομία μέχρι πρόσφατα ήταν κτηνοτροφική και γεωργική. Ιδιαίτερα η κτηνοτροφία είχε μεγάλη ανάπτυξη και ήταν ως επί το πλείστον κοπαδιάρικη. Σημειώνω ότι σε όλο το χώρο υπήρχαν και Σαρακατσάνοι (Βοιωτία, Ευρυτανία, Αιτωλοακαρνανία κ.ά.). Εξάλλου, το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής είναι απόλυτα ελληνόφωνο, αν και τα στοιχεία (τοπωνύμια, επώνυμα κλπ.) υποδηλώνουν παλαιότερη εγκατάσταση Βλαχόφωνων και αλβανόφωνων πληθυσμών. Η Βλαχοφωνία και η Αλβανοφωνία πάντως διατηρούνται μέχρι σήμερα στα δύο άκρα της...

Τη 10η Ιουλίου του 1943 μια γερμανική φάλαγγα αποτελούμενη από μερικές διμοιρίες της 1ης ορεινής μεραρχίας ονομαζόμενης Edelweiss κατέλαβε το χωριό Μετζιτιέ ή Κεφαλόβρυσο του Παγωνίου, οι στρατιώτες συνέλαβαν αριθμό πολιτών Βλάχων, τους οποίους έκλεισαν μέσα σε δύο σπίτια, τα οποία κατόπιν πυρπόλησαν μαζί με άλλα 20-50 σπίτια από τα καλύτερα του χωριού, καίγοντας ζωντανούς είκοσι δύο από τους συλληφθέντες. Μετά από το 1960 οι Βλάχοι του ίδιου χωριού άρχισαν να μεταναστεύουν μαζικά στη Γερμανία προς αναζήτηση εργασίας. Σχεδόν τα 2/3 του πληθυσμού του χωριού εργάστηκαν και απ...

O Κούρτιος Βαξμούθιος (1837-1905), γερμανός ιστορικός και γεωγράφος μελετητής των αρχαίων χρόνων, επιχειρεί εδώ να προσδιορίσει τον "εθνικό χαρακτήρα" των νεοελλήνων και να τεκμηριώσει την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού από την κλασική αρχαιότητα έως τη νεώτερη περίοδο. Το επιχείρημά του βασίζεται στα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά και τις κτηνοτροφικές (βουκολικές) ασχολίες των νεοελλήνων κατοίκων της Αττικής καθώς και της Κρήτης, της Μάνης και των Κυκλάδων, στα δημοτικά τραγούδια, τα παραμύθια, τις παροιμίες καθώς επίσης σε λαϊκά έθιμα και προλήψεις της γέννησης, του γάμο...

[...] Πρόκειται για ένα συνδυασμό προσωπικού και εθνογραφικού ημερολογίου που απέβλεπε στην καταγραφή της όλης πορείας της έρευνας. Ουσιαστικά τα σημεία που αναφέρονται στα προσωπικά, οικογενειακά και άλλα θέματα δεν ξεπερνούν το 5% του κειμένου, ενώ από την άλλη καταγράφεται μια πολιτισμική/κοινωνική, δηλ. εθνογραφική πραγματικότητα το συγκεκριμένο χρόνο, μέσα βέβαια πάντα από τα μάτια του ερευνητή (ιδιοσυγκρασία, ιδεολογία, γνώσεις, προβληματική κλπ.). Επομένως αυτά τα εθνογραφικά ημερολόγια μπορούν να αποτελέσουν πηγή πληροφοριών και για τον μέλλοντα τοπικό ιστορικό. Άλλ...

Η εθνική ιθαγένεια αποτελεί τον θεσμό με βάση τον οποίο τα κράτη ορίζουν και αναπροσδιορίζουν την ταυτότητά τους ως μια κοινωνία πολιτών, αναγνωρίζοντας τα μέλη τους και διακρίνοντας τους άλλους ως ξένους, με την έννοια του όρου που εύλογα ταυτίζεται με τους αλλοδαπούς. Στο παρόν βιβλίο εξετάζεται η εμφάνιση και τα πρώτα κρίσιμα στάδια της εξέλιξης της εθνικής ιθαγένειας στο ελληνικό κράτος. Αν και τα κριτήρια που προσδιορίζουν τους Έλληνες το γένος ακόμη και σήμερα θεωρούνται αυτονόητα και αδιαμφισβήτητα, ήδη από τα χρόνια της Επανάστασης η αναζήτησή τους αποδείχθηκε περίπ...

Η συγγραφέας επιχειρεί να διαβάσει την κατασκευή της έννοιας του έθνους και της εθνικής ταυτότητας μέσα από τον εκάστοτε λογοτεχνικό κανόνα. Αναφέρεται στην περίπτωση της Ελλάδας και εξετάζει τη δημιουργία και τις νομιμοποιήσεις του έθνους μέσα από τον λογοτεχνικό κανόνα των εκατό πρώτων χρόνων από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Υποστηρίζει την αντίληψη ότι το έθνος και η εθνική ταυτότητα αποτελούν εθνο-συμβολική κατασκευή, ότι δηλαδή συστήνονται με βάση την επιλογή, το συνδιασμό και την ανακωδικοποίηση αξιών, συμβόλων και μνημών που προϋπάρχουν μέσα στην εθνοτικότητα (e...

Η έκρηξη της πολιτισμικής διαφοράς σημάδεψε την είσοδο της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Η χώρα ήρθε αντιμέτωπη τόσο με την δική της απωθημένη και ιστορικά καταπιεσμένη ετερότητα όσο και με την ετερότητα των "άλλων", κυρίως των κοντινών της γειτόνων, που άρχισαν να εγκαθίστανται στο εσωτερικό της. Όπως ήταν επόμενο, μακροχρόνιες στάσεις τέθηκαν σε δοκιμασία, ενώ οι διαδικασίες παραγωγής και διαχείρισης της πολιτισμικής διαφοράς ήρθαν στην πρώτη γραμμή του δημόσιου ενδιαφέροντος. Οι εξελίξεις αυτές προσεγγίζονται εδώ μέσα από επιμέρους ερωτήματα: Τι σημαίνει να είναι κανείς Πομάκ...

Ο πρώτος αυτός τόμος του έργου "Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο" εξετάζει κυρίως την προ-οθωμανική εποχή στον κόσμο της Ανατολής και των Βαλκανίων. Ιδιαίτερα παρακολουθεί τις πολυποίκιλες σχέσεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατά τους αιώνες 10ο-13ο, με τα τουρκόφωνα φύλα της Ανατολής και των Βαλκανίων -συγκεκριμένα με τους κοινούς φυλετικούς προγόνους των τουρκικών λαών, τους Ογούζους των Αλταΐτων, καθώς και τους Πατζινάκους (Πετσενέγγους), τους Ούζους, τους Κο(υ)μάνους, τους Καραχανίδες (Ιλεκχανίδες), τους Καρά Χιτάυ, τους Σελτζούκους, τους Ζενγκίδες, τους Ντανισμεντίδες, του...

Στην παρούσα μελέτη ο χώρος της έρευνας είναι το Ζαγόρι της Ηπείρου, όπου οι εθνοτικές ομάδες των Βλάχων, των Σαρακατσάνων και των Γύφτων συγχρωτίστηκαν επί μακρόν με το ντόπιο πληθυσμιακό στοιχείο, τους Ζαγορίσιους, διαμορφώνοντας με ποικίλους τρόπους εθνοτοπική συλλογική ταυτότητα. Στο βιβλίο προσεγγίζονται αναλυτικά οι διαδικασίες σχηματισμού της ταυτότητας αυτής με τις διαφορετικές της όψεις, καθώς και η λειτουργικότητά της στο πεδίο του κοινωνικού ανταγωνισμού, ιδιαίτερα εκείνου ανάμεσα στις πιο δυναμικές από τις ομάδες αυτές, τους Ζαγορίσιους και τους Σαρακατσάνους.

Το ελληνικό πρόβλημα σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο ανθρωπολογικό φαινόμενο: Την αναπόφευκτη μηδενιστική αποσύνθεση του Ατόμου, όταν φτάσει στην ολοκλήρωσή του. Και τους δύο δρόμους που τότε ανοίγονται: τον ευρύχωρο της υποστροφής σε ένα νέο κολεκτιβισμό και τον στενό και τεθλιμμένο της μεταλλαγής του Ατόμου σε Πρόσωπο και της συναφούς διαφυγής της κοινότητας από την πόλωση ατομοκεντρισμού-κολεκτιβισμού. Ο νεωτερικός άνθρωπος, που τόσο εύκολη έχει την αλαζονική κριτική, ήδη καλείται να αντιμετωπίσει το ίδιο πρόβλημα και μάλιστα σε πλανητική κλίμακα. Είναι τώρα η σειρά του ν...

Η μελέτη της εθνικής και ευρωπαϊκής ταυτότητας και της μεταξύ τους σχέσης βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο της προβληματικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο συλλογικό αυτό έργο εξετάζονται τα θέματα: (1) "Η ελληνική ταυτότητα και η Ευρώπη: Μια ιδιόμορφη ιστορική σχέση"· τα βασικά πολιτισμικά στοιχεία της ελληνικής ταυτότητας είναι συμβατά με τις αξίες και τα πολιτισμικά κεκτημένα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. (2) "Το έθνος και η Ευρώπη: Οι απόψεις, οι στάσεις και οι διαθέσεις των πολιτών"· τα εθνικά, πολιτισμικά και συμβολικά στοιχεία της ελληνικής ταυτότητας κατέχουν την πρωταρχική...

Εθνολογική σύνθεση των σύγχρονων ευρωπαϊκών κρατών· Ο μουσουλμανισμός της Βαλκανικής· η γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Εθνικά θέματα: Απόδημος ελληνισμός· Κύπρος· Μακεδονικό ζήτημα· Βόρειος Ήπειρος και η αυτοχθονία των Βορειοηπειρωτών. Μειονοτικά ζητήματα στην Ελλάδα: Αρμενίοι· Εβραίοι· Κουτσοβλάχικο· Σλαβόφωνοι. "Τίποτε δεν αφήνεται ασαφές και ανερμήνευτο. Καίρια ζητήματα, γλωσσικά, ιστορικά, εθνολογικά, διπλωματικά, νομικά, εξετάζονται ενδελεχώς και πλήρως, επειδή οι συγγραφείς τα γνωρίζουν, τις δε γνώσεις τους θέτουν στην υπηρεσία των αναγνωστών χωρίς αναστολές, αλλά...

Tο βιβλίο αυτό αποτελεί μια εκτεταμένη, λεπτομερή και εμπεριστατωμένη μελέτη η οποία πραγματεύεται τη θεωρία και τη μέθοδο της εθνομουσικολογίας, καθώς επίσης την ιστορία, την ανάπτυξη και τις σύγχρονες τάσεις της έρευνας σχετικά με το δημοτικό τραγούδι στην Κύπρο και στον ελλαδικό χώρο. Eιδικότερα, περιγράφεται η εφαρμογή της εν λόγω μεθόδου στην Κύπρο και παρατίθενται τα αποτελέσματα της συστηματικής, συνολικής και συγχρονικής μελέτης της κυπριακής μουσικής παράδοσης από το 1997 μέχρι το 2000 στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος Εθνομουσικολογίας (ΕΠΕ), το οποίο φιλοξ...