Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου είναι η συμπλήρωση φέτος 300 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου φιλοσόφου, και 250 από τη δημοσίευση των δύο σημαντικότερων έργων του, του Κοινωνικού Συμβολαίου και του Αιμίλιου. Ο βαθύτερος λόγος, όμως, ήταν ο φόρος τιμής που ο συγγραφέας ήθελε να αποδώσει στον φιλόσοφο με τις δύο ψυχές, στον στοχαστή που ήθελε με τη γραφή (του) να απελευθερώσει τον κόσμο, πιστεύοντας συνάμα πως η γραφή αλλοτριώνει την ανθρώπινη φύση. Αυτό το δοκίμιο επιχειρεί να συνομιλήσει απευθείας με το έργο του Ρουσσώ και όχι με ό,τι έχει γραφτεί από άλλους...

Μια συνοπτική μελέτη για τη ζωή, το έργο και τους αγώνες του Ζαν Πολ Μαρά, του μεγάλου Γάλλου επαναστάτη, που ολοκληρώνεται με αυθεντικά κείμενα από την περίφημη εφημερίδα του, τον "Φίλο του Λαού". Διότι κάθε εποχή έχει ανάγκη από τα λόγια και το παράδειγμα των μεγάλων κοινωνικών επαναστατών. "Για να παραμείνει ελεύθερος ο λαός, πρέπει διαρκώς να είναι σε επιφυλακή, απέναντι σ’ αυτούς, που τον κυβερνούν"

O Jean Starobinski παρατηρεί και περιγράφει τις δομές που προσιδιάζουν στον κόσμο του Ζαν-Ζακ Ρουσώ και φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο τις αξίες του, την τάξη και τις προκατασκευασμένες ταξινομήσεις του, αλλά κυρίως την εσωτερική τάξη ή αταξία των κειμένων που κρίνει, τα σύμβολα και τις ιδέες σύμφωνα με τις οποίες οργανώνεται η σκέψη του μεγάλου φιλόσοφου. Το βιβλίο δεν περιορίζεται στα στενά όρια μιας βιογραφίας ή μιας εσωτερικής ανάλυσης, τα υπερβαίνει. Εστιάζει το ενδιαφέρον του στην εσωτερική εμπειρία και στον εξωτερικό κόσμο του Ρουσώ, αναδεικνύοντας τόσο τη λαχτάρα του...

Το 1984 ήταν το έτος Ντιντερό, καθώς συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από το θάνατό του. Αυτό το βιβλίο, που ξεκίνησε με την προοπτική να εκδοθεί στη διάρκεια της επετείου, κατέληξε να καθυστερήσει. Όσο προχωρούσε η μετάφρασή του, τόσο μεγάλωνε η ανάγκη να επεκταθεί η αναζήτηση γύρω απ' το συγγραφέα και το έργο του. Πολλή πανεπιστημιακή αλλά και "προοδευτική" σκόνη έχει σωρευτεί πάνω απ' το μεγάλο φιλόσοφο του διαφωτισμού, αφήνοντας μόνο να προβάλλουν οι δωρικές κολώνες του ρωμαλέου του οικοδομήματος, της "Εγκυκλοπαίδειας". Σ' αυτήν ειδικά περιόρισαν την αξία και τη συμβολή του στο...

H Επιστολή στον Ντ' Αλαμπέρ αποτελεί θεμελιώδες έργο του Ρουσώ. Εδώ ο μεγάλος στοχαστής εκθέτει τις απόψεις του για τον πολιτισμό, τα ήθη και τα θεάματα. Απόψεις συντηρητικές και συγχρόνως ρηξικέλευθες. Η έντονα επικριτική του στάση έναντι του γαλλικού θεάτρου και των συναφών θεαμάτων της εποχής, η αντιπαράθεση της κοινοτικής συνοχής της Γενεύης στην ανωνυμία και την ηθική χαλαρότητα του Παρισιού, η αναζήτηση μιας αυθεντικής συμμετοχικής πολιτισμικής έκφρασης στη θέση της πολυτέλειας, της επιτήδευσης και της "θεατρικότητας" αποτελούν τους βασικούς άξονες της ρουσωικής προβλ...

Ο Φρανσουά Μαρί Αρουέ, παριζιάνος αστός, αρριβίστας που τον μεθούσαν οι επαφές με τους ευγενείς, οπαδός της δουλείας και αντισημίτης χωρίς ενοχές, δεν ανήκε βεβαίως στην αριστερά. Συμμεριζόταν πολλές από τις προκαταλήψεις του καιρού του τη στιγμή που άλλοι σύγχρονοί του κατόρθωσαν να τις υπερβούν: ο Μοντεσκιέ φορές φορές, ο Ρουσσώ συχνά, ο Ντιντερό, ο Κοντορσέ, ο αββάς Γκεγκουάρ σχεδόν πάντοτε. Ακόμα και με τα κριτήρια της εποχής του, ο Αρουέ ανήκε στη δεξιά. Όχι όμως και ο Βολταίρος. Αποτελεί κοινό τόπο να υπενθυμίσουμε πως ήταν η προσωποποίηση της ανεκτικότητας. (...) Η...

Ο Τάσος Πανταζής (1966-2009) μελετάει τις απόψεις του Ρουσσώ για τον πολιτισμό και την αγωγή, όχι μόνο στον "Αιμίλιο" αλλά και υπό το φως των δύο Λόγων του, του "Λόγου περί επιστημών και τεχνών" και του "Λόγου περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας" ανάμεσα στους Ανθρώπους. Ο Ρουσσώ εισηγείται αγωγή με ελευθερία και στοχεύει στην πραγμάτωση της ελευθερίας του ανθρώπου. Το πεδίο της εκπαίδευσης θεωρείται από τον Ρουσσώ ιδιαίτερα κρίσιμο, όπως και για τον Καντ, οι ιδέες του οποίου εξετάζονται συγκριτικά με αυτές του Ρουσσώ σε αρκετά σημεία. Η ιδέα της επιστροφ...

Οι Ρωμαίοι υπήρξαν τρανοί και ευημερούσαν όσον καιρό κυβερνούνταν σύμφωνα με ορισμένες αρχές: την αγάπη για την ελευθερία, για τον μόχθο και για την πατρίδα, την αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία και τη συνετή πολιτική της συγκλήτου στις σχέσεις της με τους ηττημένους λαούς. Παρήκμασαν όταν η αυτοκρατορία τους επεκτάθηκε υπέρμετρα και η κατίσχυσή τους παγκοσμίως τους υποχρέωσε να μεταβάλουν τρόπο διακυβέρνησης, αντικαθιστώντας τις παλαιές αρχές με νέες. Η απομάκρυνση των στρατιών προκάλεσε την εξάλειψη του δημοκρατικού φρονήματος· το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη παραχωρήθηκε σε...

Η Εισαγωγή στην κοινωνική φιλοσοφία του ευρωπαϊκού διαφωτισμού αποβλέπει σε μια όσο το δυνατόν ευσύνοπτη και συστηματική απόπειρα γνωριμίας του αναγνώστη με την κοινωνική σκέψη των σημαντικότερων φιλοσόφων του 17ου και 18ου αιώνα. Αντλώντας κυρίως από τις κλασικές πηγές, αλλά και από τη βασική δευτερογενή βιβλιογραφία, ο συγγραφέας αναπτύσσει το θέμα του σε έξι επιμέρους θεματικές ενότητες στο πλαίσιο των οποίων παρουσιάζονται κριτικά και στις βασικές πτυχές τους τα μεγάλα ζητήματα που απασχόλησαν τους διαφωτιστές φιλοσόφους, όπως αυτά της ανθρώπινης φύσης, του κοινωνικού...

Με φόντο την αυξανόμενη εθνικιστική βία που σημάδεψε την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, το βιβλίο αμφισβητεί τις καθιερωμένες αναλύσεις για τη συγκρότηση του έθνους, μελετώντας την ονειρική επιρροή στη σύγχρονη κοινωνική φαντασία. Ο συγγραφέας, ακολουθώντας και επεκτείνοντας το στοχασμό του Κορνήλιου Καστοριάδη, υποστηρίζει ότι η εθνική φαντασίωση βρίσκεται στον πυρήνα του Διαφωτισμού, ενσαρκώνοντας το ουσιαστικό παράδοξό του: συγκεραίνει την ανθρωπολογική οικουμενικότητα με την υπεροχή του εθνικού ιδεώδους. Σημαντικό στοιχείο της λειτουργίας του παραδόξου αυτού -και θ...

Αν η ιστορία της μεταφυσικής είναι η ιστορία ενός καθορισμού του «είναι» ως παρουσίας, αν η περιπέτειά της συγχέεται μ' εκείνην του λογοκεντρισμού, αν ολόκληρη γεννιέται ως παραμερισμός του ίχνους, τότε νομίζουμε ότι το Δοκίμιο περί καταγωγής των γλωσσών του Ρουσώ καταλαμβάνει μιαν ιδιάζουσα θέση ανάμεσα στον Φαίδρο του Πλάτωνα και στην Εγκυκλοπαίδεια του Χέγκελ. Ζακ Ντεριντά

... Ο κοσμικός ηγέτης δεν έχει επιφορτιστεί με τη φροντίδα των ψυχών περισσότερο από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος και ισχυρίζομαι ότι ούτε κάτι τέτοιο τού έχει ανατεθεί από τον Θεό, εφόσον από πουθενά δεν προκύπτει ότι ο Θεός παραχώρησε σε ορισμένους ανθρώπους τέτοιου είδους εξουσία που τους επιτρέπει να εξαναγκάζουν τους άλλους να ασπαστούν το δικό τους θρησκευτικό δόγμα. Ούτε είναι δυνατό να έχει περιβληθεί κάποιος κοσμικός ηγέτης με μια εξουσία του είδους αυτού, έχοντας τη συγκατάθεση του λαού, επειδή κανένας άνθρωπος μέχρι σήμερα δεν μπορεί να παραμελήσει τη φροντίδ...

Μια απολαυστική αντιπαράθεση ανάμεσα σ' έναν ανελέητο επικριτή του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, έναν πρωτεργάτη του και έναν δικηγόρο του διαβόλου -που δεν είναι άλλος από τον Λουκιανό, που πάντα θεωρούσε τον διάλογο παιδί της Φιλοσοφίας και εχθρό της ρητορικής... Ένα βιβλίο που αναδεικνύει το σημερινό ρόλο του Διαφωτισμού, σ' έναν κόσμο που καταποντίζεται στη θρησκοληψία, τη μωροπιστία και τη μισαλλοδοξία. "Έγραψα αυτούς τους διαλόγους για να υπηρετήσω δύο διαφορετικούς αλλά σχετιζόμενους μεταξύ τους στόχους: για να καταδείξω τη διαρκή ζωντάνια του Διαφωτισμού και για να παρ...

[...] Στη σύγχρονη συζήτηση για τον προσδιορισμό των διανοητικών φαινομένων που συνέθεταν ό,τι αποκαλούμε Διαφωτισμό, ο John Robertson ταυτίστηκε με την άποψη της βαθύτερης θεωρητικής ενότητας που προσέφερε το συνεκτικό υπόβαθρο σε ένα πλέγμα διανοητικών εκδηλώσεων οι οποίες χαρακτηρίζονταν από εξαιρετική πολλαπλότητα και ποικιλία. Η συστηματική εφαρμογή της συγκριτικής μεθόδου, που διακρίνει το σημαντικό πρόσφατο έργο του για τον Σκωτικό και Ναπολιτάνικο Διαφωτισμό, του έχει επιτρέψει να αναδείξει ό,τι αποκαλεί "κοινή διανοητική μέριμνα" ως στοιχείο συνοχής που δικαιολογεί...

Εάν επρόκειτο να αναζητήσουμε έναν γενικό χαρακτηρισμό της περιόδου του Διαφωτισμού, η καθιερωμένη απάντηση θα ήταν ότι θεμελιώδες γνώρισμά της είναι προφανώς η κριτική και σκεπτικιστική στάση απέναντι στη θρησκεία. Αν προσπαθήσουμε να ελέγξουμε αυτή την εδραιωμένη αντίληψη με την συνδρομή συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων, καταλήγουμε σύντομα να έχουμε τις σοβαρότερες αμφιβολίες και επιφυλάξεις όσον αφορά τη σκέψη του γερμανικού και του αγγλικού Διαφωτισμού. Ωστόσο η γαλλική φιλοσοφία του 18ου αιώνα φαίνεται να επιβεβαιώνει όλο και πιο πεισματικά την πατροπαράδοτη αντίληψη...

[...] Η προσφορά του παρόντος βιβλίου είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το μέγεθός του. Διαθέτει επάρκεια δυνάμεως, αποδεικτικής και διδακτικής, για τον ευσυνείδητο αναγνώστη, ακόμη και τον ειδικό, σε ένα θέμα καίριο για την πορεία του νεώτερου ελληνισμού (και του ευρωπαϊκού κόσμου) στους τελευταίους αιώνες. Διότι ο Διαφωτισμός, ως κορύφωση της μακραίωνης δυτικοευρωπαϊκής διαλεκτικής πνευματικοκοινωνικής διαδικασίας, διαμόρφωσε τη σημερινή Ευρώπη, και με τις ποικίλες εκφύσεις του επηρεάζει αποφασιστικά την παγκόσμια κοινωνία σ' όλους τους χώρους των πραγματώσεων και εξελίξεών...