Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Λιγότερο γνωστός από την υπόλοιπη βολταιρική φιλοσοφική παραγωγή, ο "Αδαής Φιλόσοφος" συνιστά κατ' ουσίαν την επιτομή της φιλοσοφικής σκέψης του Bολταίρου και της κοσμοθεωρίας του για τον άνθρωπο. Mια ειρωνεία διατρέχει τούτο το έργο. Mε τον τρόπο αυτό αποφεύγει τη δυσκαμψία των φιλοσοφικών εννοιών, προτάσσοντας μιαν άλλη εκφραστική οδό, περισσότερο εύκαμπτη· αναφέρεται συχνά στο πρόσωπο του Σωκράτη, επειδή κανένας άλλος όσο ο Έλληνας φιλόσοφος δεν κατόρθωσε να συνδυάσει την ειρωνεία με τη φιλοσοφία· υπήρξε θύμα όχι μόνο της αναζήτησης της αλήθειας, αλλά και -ταυτόχρονα-...

"Ωστόσο, ας μη γελιόμαστε: όλος ο Μοντεσκιέ δεν είναι το αξιοπερίεργο του αντικειμένου του, αλλά η κατανόησή του. Ήθελε μόνο να καταλάβει. Έχουμε κάποιες εικόνες γι' αυτόν που προδίδουν την προσπάθειά του και την περηφάνεια του. Εισχωρούσε στην ατελείωτη μάζα των τεκμηρίων και των κειμένων, στην τεράστια κληρονομιά των ιστοριών, χρονικών, ανθολογιών και συμπιλημάτων, μόνο και μόνο για να συλλάβει τη λογική τους, για να συνάγει την αιτία τους. Ήθελε να βρει τον "μίτο" αυτού του κουβαριού, μπλεγμένου από τους αιώνες, να βρει τον μίτο και να τον τραβήξει προς το μέρος του, ώστ...

Νομίζετε πως τα ταξίδια στο διάστημα είναι εφεύρεση της εποχής μας; Λάθος! Βρισκόμαστε στα μέσα του 18ου αιώνα και να που δυο υψηλές -υπερβολικά υψηλές μάλιστα- προσωπικότητες, ο κύριος Μικρομέγας από τον πλανήτη του Σείριου συνοδευόμενος από έναν πολίτη του Κρόνου, μας κάνουν την τιμή να διασχίσουν τον ουράνιο θόλο και να πραγματοποιήσουν μία σύντομη επίσκεψη στη σφαίρα μας. Φτάνοντας, τι βρίσκουν; Στην αρχή τίποτα. Έπειτα μια φάλαινα. Και, τέλος, παρατηρώντας πολύ προσεκτικά με το μικροσκόπιο, ανακαλύπτουν μιαν ανεπαίσθητη κίνηση ενώ συγχρόνως ακούνε τον ψίθυρο μιας με...

Ο "Μικρομέγας", ένας γιγαντιαίος ταξιδιώτης του διαστήματος από τον μακρινό πλανήτη Σείριο, που περιδιαβαίνει το σύμπαν παρέα μ' έναν κατά τι μικρότερο σε μέγεθος κάτοικο του Κρόνου, κάνει τυχαία μια στάση στη μικρή μας Γη το σωτήριο έτος 1737 και, εντελώς ανέλπιστα, συναντά μια ομάδα διακεκριμένων επιστημόνων του ανθρώπινου είδους - οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, μόλις που διακρίνονται στην άκρη του νυχιού του. Αποτέλεσμα όλων αυτών; Ένας σύντομος μα ανεπανάληπτος διαπλανητικός διάλογος από την πένα του "γίγαντα" Βολταίρου, που, εκτός από θεμελιωτής του Διαφωτισμού, ίσως και ν...

Φέτος, συμπληρώνονται 200 χρόνια από το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης, και αναμφίβολα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα μας προσφέρουν άφθονες πανηγυρικές εκδηλώσεις. Δεν θα μας λείψουν ούτε οι ακαδημαϊκές ομιλίες, ούτε οι ιστορικές διαλέξεις, ούτε οι γιορτές και οι παρελάσεις. Τι νόημα όμως έχει σήμερα για μας η Γαλλική Επανάσταση; Για τους προοδευτικούς ανθρώπους του τόπου μας, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Γαλλική Επανάσταση υπήρξε μια αστική επανάσταση, σε διάκριση με τον προλεταριακό χαρακτήρα της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης, που εκδηλώθηκε κάπου 130 χρόνια...

Ο Ντεκάρτ ήταν ήδη σαράντα ετών όταν, στα 1637, πρωτοδημοσιεύτηκε ανώνυμα στο Leyde της Ολλανδίας ο χοντρός τόμος -πεντακόσιες περίπου σελίδες- του οποίου ο "Λόγος περί της Μεθόδου" αποτελούσε τον σχετικά σύντομο, 78 σελίδων, πρόλογο. Η ηλικία αυτή ίσως να μη φανεί μεγάλη σε πρώτη όψη. Αλλά πρέπει να σκεφτούμε πως από δεκαοχτώ περίπου χρόνια ο Ντεκάρτ ήταν ήδη κάτοχος των βασικών ιδεών που αποτελούσαν το κλειδί της "Μεθόδου" του. Πως από δέκα ήδη χρόνια είχε υποσχεθεί στον Balzac να γράψει την "ιστορία του πνεύματός του", δηλαδή την πνευματική του αυτοβιογραφία. Αυτό ακρ...

Για μας, τους μεταγενεστέρους του, που επωφεληθήκαμε από την επίδρασή της, η καινοτομία του Ντεκάρτ αποτελεί κοινοτοπία. Πρέπει όμως να έχουμε αναστήσει κάπως μέσα μας τη δική του εποχή, την πνευματική και ψυχολογική της ατμόσφαιρα, να έχουμε νοιώσει το δέος που ένοιωθαν οι τότε άνθρωποι μπρος στην ιεραρχία των αξιών, την καθιερωμένη μέσα στις συνειδήσεις τους, όχι μονάχα από τα ήθη των συγχρόνων και τις παραδόσεις των παλαιοτέρων, παρά από αυτή τούτη τη "θεία Αποκάλυψη", για να μπούμε κάπως στο νόημα του τεράστιου άθλου που αποτέλεσε η διακήρυξη των κανόνων της Μεθόδου του...

Ο "Λόγος περί Πολιτικής Οικονομίας" αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του Jean-Jacques Rousseau, συμπυκνώνει και προϊδεάζει επιχειρήματά του που θα παρατεθούν στο "Κοινωνικό Συμβόλαιο" και αποτελεί τόπο κομβικής διασταύρωσης της νεωτερικής πολιτικής θεωρίας αφενός και της πολιτικής οικονομίας αφετέρου. Στο κείμενο γίνεται σαφής η ενότητα του έργου του Rousseau. Εντοπίζεται επίσης η μεταβολή της πολιτικής θεωρίας και η προϊούσα μεταμόρφωσή της σε πολιτική οικονομία. Πάντα με κριτική στάση στο Παλαιό Καθεστώς, ο Rousseau παραθέτει με σαφήνεια τις κανονιστικές προκείμ...

"Δύο πράγματα γεμίζουν την ψυχή με πάντοτε καινούριο και αυξανόμενο θαυμασμό και σεβασμό, όσο συχνότερα και σταθερότερα ασχολείται μαζί τους ο στοχασμός: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου". (Κάντ, "Κριτική του πρακτικού λόγου"). Η "Κριτική του πρακτικού λόγου" (1788) του Καντ (I. Kant, 1724-1804) είναι το κυριότερο συστηματικό ηθικό έργο του φιλοσόφου. Συγχρόνως αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κλασικά έργα της ηθικής, συγκρίσιμο με την "Πολιτεία" του Πλάτωνα ή τα "Ηθικά Νικομάχεια" του Αριστοτέλη. Κεντρικές έννοιες της σύγχρονης ηθικής θεωρίας -η ελ...

Mε το έργο της "Κορίννα ή η Ιταλία", η Μαντάμ ντε Σταλ (1766-1817) έγραψε ένα από τα πιο παράξενα και πλούσια μυθιστορήματα της εποχής της, το οποίο γνώρισε διαχρονικά τεράστια επιτυχία. Η συγγραφέας επινόησε μια νεαρή γυναίκα, έξοχη ποιήτρια και μουσικό, στοχαστική και γενναιόδωρη, με οξεία πολιτική και κοινωνική σκέψη, την Κορίννα, στην οποία και έδωσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Ιταλία είναι το ιδανικό πλαίσιο για μια ιστορία έρωτα με κακό τέλος ανάμεσα σ’ αυτή την εκπληκτική ύπαρξη και έναν Σκωτσέζο, απόλυτα προσαρμοσμένο, παρά τη νιότη του, στο κοινωνικό καλούπι της κάσ...

Ο Βολταίρος παίζει με το περιπετειώδες μυθιστόρημα, που ήταν τόσο της μόδας στα χρόνια του, και μας καλεί να χαρούμε το παιχνίδι του. Αλλά πίσω από αυτό το παιχνίδι, η σοβαρότητα. Δεν υπάρχει πτυχή των κοινωνικών συμβάσεων που να μην ανατρέπεται από τον σαρκασμό· η θρησκοληψία, πρώτη και καλύτερη, η αξία της ευγενικής καταγωγής, ο "ευγενής άγριος", οι πόλεμοι και ο ηρωισμός. Η καλοσύνη υπάρχει, η αλληλεγγύη επίσης, αλλά πάντα από τους φτωχούς, τους απελπισμένους ή τους απόκληρους. Ωστόσο αν ο Candide συνιστούσε απλώς μια απάντηση στις φιλοσοφικές διαμάχες των Διαφωτιστών...

Ο Καντ αποτελεί αδιαφιλονίκητα έναν από τους πλέον σημαίνοντες αλλά και δυσνόητους σύγχρονους φιλοσόφους. Στη σύντομη εισαγωγή του, ο Roger Scruton πραγματεύεται επιδέξια και αποτελεσματικά το εξαιρετικά περίπλοκο θέμα του Καντ, διερευνώντας τις λεπτομέρειες του έργου του και καταδεικνύοντας το λόγο για τον οποίο η "Κριτική του καθαρού λόγου" αποδείχθηκε τόσο ανθεκτική στο πέρασμα του χρόνου. Ο Roger Scruton διατέλεσε καθηγητής αισθητικής από το 1985 έως το 1992 στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.