Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

... Όλο το έργο του Μπρεχτ διαπνέεται από βαθύτατη αγάπη και οδυνηρή συμπόνια για την ανθρώπινη δυστυχία, για τα "έμψυχα και λογικά πλάσματα" που η κοινωνία, η πολιτική, η μισαλλοδοξία, η βία, η τύφλωση, η αβουλία τα ταπεινώνουν, τα εξευτελίζουν, τα συντρίβουν, τα εξανδραποδίζουν. Αυτή η οδύνη κυριαρχεί και στον "Καλόν άνθρωπο του Σετσουάν". Το έργο τούτο είν' ένας δραματικός θρύλος, μια θεατρική "παραβολή", μια "αλληγορία", - όπως κι άλλα έργα του Μπρεχτ. Στον "Καλόν άνθρωπο του Σετσουάν" αντιμετωπίζει το πρόβλημα του Καλού και του Κακού. Κι αναρωτιέται: Μπορε...

Ο "Ο καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία" είναι ένα από τα έργα τα οποία έγραψε ο Μπρεχτ στη διάρκεια των έξι χρόνων που έμεινε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έφτασε στην Αμερική τον Ιούλιο του 1941 με πλοίο από το Βλαντιβοστόκ, αφού ξεκίνησε από το Ελσίνκι δύο μήνες νωρίτερα. Αργότερα, τον Οκτώβριο του 1947, έφυγε ξανά με αεροπλάνο, για να επιστρέψει στην Ευρώπη και ύστερα από λίγο, στο Βερολίνο. Τον περισσότερο καιρό ανάμεσα σ' αυτό το διάστημα, τον πέρασε στο Λος Άντζελες. Πρόλαβε, ωστόσο, να κάνει και μερικές παρατεταμένες επισκέψεις στη Νέα Υόρκη. Όπως στο Μόναχο, σχεδόν ένα...

[...] Αιρετική, από δύο πλευρές, είναι η μετάφραση αυτή. Πρώτα πρώτα, επειδή έγινε όχι από το πρωτότυπο αλλ' από τη γαλλική απόδοση των Armand Jacob και Edouard Pfrimmer. Αυτήν μου είχε παραγγείλει ο Κάρολος Κουν, όταν αποφάσισε να παρουσιάσει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ένα έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Και ύστερα, επειδή τα μέρη που είναι γραμμένα σε στίχους έχουν αποδοθεί εντελώς ελεύθερα, έτσι ώστε να δεθούν με τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Ελπίζω να μου συγχωρεθεί που δίνω, παρ' όλ' αυτά, στη δημοσιότητα την εργασία αυτή. Φίλοι γερμανομαθείς με διαβεβαιώνουν ότι το πνεύ...

Ο "Κύκλος με την Κιμωλία" ανέβηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1954, κατακυρώνοντας και επίσημα την αναγνώριση και ακτινοβολία του Μπέρτολτ Μπρεχτ στο διεθνές κοινό. Η παρούσα μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη παρουσιάστηκε το 1957 από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Ο Ελύτης αναφέρει πως "το παραμυθένιο υπόβαθρο του έργου και οι βαθύτατα ανθρώπινες στιγμές του μου έδωσαν μια χαρά που θα ήθελα, μέσα από τη δική μου αίσθηση, να τη μεταδώσω και στους αναγνώστες".

Πολλές σκοτεινές ιστορίες ξεκινούν πάντα πριν εμφανιστούν τα απειλητικά σύννεφα κάποιου απατηλού πολέμου. Η ψυχή θέλει να βρει διέξοδο, η διανόηση να βοηθήσει στη λύτρωση. Η λύτρωση δεν έρχεται... Έρχεται όμως η μαύρη ιστορία ενός λαού... Το "πρόσωπο" Χίτλερ -ως νέος και αφελής- προσπαθεί να κλέψει την διανόηση για να την φτάσει ύπουλα δίπλα στον μεγάλο Φρόυντ, τον ψυχαναλυτή όλων των εποχών. Η πίστη σε κάτι που δεν μπορεί να φτάσει, το ιδεατό, τον οδηγεί στην αυτοκαταστροφή.

Ο "Πρίγκιπας του Χόμπουργκ", που ανεβάστηκε στη σκηνή του "Βασιλικού Θεάτρου", είναι το πιο μεγαλόπνοο έργο του Κλάιστ. Είναι ζήτημα αν υπάρχει στην παγκόσμια λογοτεχνία πατριωτικό έργο τόσο βαθύτατα ανθρώπινο. Η τραγική πάλη ανάμεσα χρέους και στοργής που συντελείται μες στην ψυχή του Εκλέκτορος και η ακόμα τραγικότερη αμφιταλάντευση του ηρωικού πρίγκιπα ανάμεσα του θανάτου που του επιβάλλει ο αλύγιστος στρατιωτικός νόμος και της ζωής που τον καλεί με πρόσχαρην αφιλοκέρδεια στην αγκαλιά της, δημιουργούν στο έργο μιαν ατμόσφαιρα τόσο θερμή, όπου κι αυτή η ομολογουμένως σπάν...

Ο Κλάιστ γράφει τον "Πρίγκιπά" του το 1809/10. Η ορμή του φαίνεται στις μικρές ασυνέπειες που σπέρνει πίσω του. Το άλογο του πρίγκιπα, μια μαύρο, μια ξανθό (σαν του Αχιλλέα, διαβάζω). Και η σκηνή με την υπνοβασία: πού βρίσκεται ο υπνοβάτης; Στη βελανιδιά των σκηνικών οδηγιών, ή κάτω απ' τα πλατάνια, όπως λέει ο Χοεντσόλερν; Όπου κι αν είναι ο Πρίγκιπας, στον κόσμο του υπάρχουν δάφνες και νυχτοβιολέτες. Και γύρω γύρω η άμμος και οι βάλτοι και οι ρεικότοποι του Βραδεμβούργου. [...] Ο Κλάιστ το στέλνει στην πριγκίπισσα Μαριάννα της Πρωσίας με μια ωραία αφιέρωση, κι αυτή, η...

[...] Στο έργο του Φρήντριχ Σίλλερ "Οι Ληστές", ο λόγος και η κίνηση έχουν στοιχεία έπους. Πρόσωπα και βιώματα τους θυμίζουν δομή και πλούτο μυθιστορήματος. Το θεατρικό αυτό έργο φέρνει στον νου μας το "Goetz von Berlichingen" του Γκαίτε, τον μακρινότερο "Ριχάρδο τον Γ΄" του Σαίξπηρ και από τους νεότερους τον "Νταντόν" και τον "Βόυτσεκ" του Μπύχνερ. Ο πανάσχημος και ανήθικος Φραντς, εξανίσταται κατά του φεουδαρχικού συστήματος, το οποίο δίνει τίτλους και περιουσία στον πρωτότοκο, και χρησιμοποιεί τα πάντα, ψέμα, δωροδοκία, κολακεία, υποκρισία, τρομοκρατία, βία, κυριολεκτικά...

Γιατί ηττήθηκε η Παρισινή Κομμούνα; Ίσως ο Μπρεχτ δεν δίνει την απάντηση. Δίνει όμως την πολυφωνία της επανάστασης. Φταίει η αναποφασιστικότητα για επίθεση; Υποστήριξε την τακτική υποχωρήσεων, στη μπουρζουαζία. Γιατί δεν εφαρμόστηκε η τακτική: τρομοκρατία στην τρομοκρατία; Γιατί επεκράτησε η «γενναιοφροσύνη»; Πώς γράφεται η ελευθερία; Με αίμα ή με μελάνι; Ποιος φοβόταν τον εμφύλιο, η ηγεσία ή οι μάζες; Αντεκδίκηση ή συγνώμη; Υπάρχει κι άλλη ελευθερία από την ελευθερία να πολεμάς όσους σε καταπιέζουν; Μήπως ένας επαναστατικός μηχανισμός που καταπιέζει τους άλλους, θα καταπιέ...

Ένοχος ή Συνένοχος, αναρωτιέται κανείς σ' αυτό το παράδοξα εύθυμο έργο. Τι συμβαίνει όταν μια αποκριάτικη νύχτα στο πανδοχείο η Μαύρη Άρκτος ο Διάβολος "παίζει το παιγνίδι του" και πόσο αυτό το "παιγνίδι" μπορεί να επηρεάσει έναν περίεργο ξενοδόχο, έναν χαρτοπαίκτη βουτηγμένο στα χρέη, την παραμελημένη του σύζυγο κι έναν ακόλαστο εργένη; Καθένας από αυτούς τους "καθ' όλα" έντιμους πολίτες διαπράττει ένα αμάρτημα! Καθένας τους διαμαρτύρεται για την ανηθικότητα του άλλου και τον κατηγορεί. Ωστόσο, ποιος απ' όλους διαπράττει το μεγαλύτερο αμάρτημα; Αυτή η μπουρλέσκ κωμωδία...

Ο Κλάιστ χρειάζεται μια τραγωδία, θέλει τον Φόβο και κυρίως τον Έλεο. Χρειάζεται τα δάκρυά μας για την Πενθεσίλειά του. Φθινόπωρο του 1807, στη Δρέσδη. Στο σπίτι με τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ο Κλάιστ μένει πλάι πλάι με τον Πφούελ, τον αδελφικό του φίλο. Μια μέρα, ο Κλάιστ ορμάει στο δωμάτιο του Πφούελ αναστατωμένος, κλαίγοντας: "Πάει, πάει, είναι νεκρή". "Ποια;" λέει ο Πφούελ. "Αυτή! Η Πενθεσίλεια!" "Ναι" λέει ο Πφούελ, "αλλά εσύ τη σκότωσες". "Α, βέβαια!" λέει ο Κλάιστ.