Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στο συμβολικό κατώφλι του τέλους του 20ού αιώνα, μέσα από την επίγευση και τη μελαγχολία ενός οργίου που άφησαν πίσω τους οι ποικιλώνυμες επαναστάσεις, οι επιτεύξεις της τεχνικής και της γενετικής, η έκρηξη της πληροφορικής και το απρόβλεπτο των οικονομικών διακυμάνσεων, απαιτείται μια εξήγηση για τηφύση των ακραίων φαινομένων: ΑΙDS, κραχ, πληροφορικοί ιοί, κλωνοποιήσεις αποτελούν τα ακραία φαινόμενα απέναντι στα οποία ο ορθός λόγος των συστημάτων δεν έχει καμία ισχύ και θα επιτείνονται όσο πιο εξεζητημένα είναι τα συστήματά μας. Η πληροφορική και γενετική επανάσταση φέρνει...

[...] Την περίοδο 1921-1933 ο Κρακάουερ θα συντάξει εκατοντάδες κείμενα ποικίλης έκτασης -ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αποτελούν τα δοκίμια του παρόντος τόμου- και θα συμμετάσχει ενεργά στις διανοητικές ζυμώσεις που λάμβαναν χώρα στη μεσοπολεμική Γερμανία, ιδιαίτερα στους κύκλους των εβραϊκής καταγωγής διανοουμένων της Φρανκφούρτης. Η πλούσια αυτή πνευματική εμπειρία θα αποτυπωθεί στη θεματολογία του αλλά και στην ιδιαιτερότητα του συγγραφικού του ύφους, που αποτελεί μοναδικό μίγμα πολεμικού δοκιμίου, κοινωνιολογικής μελέτης και φιλοσοφικής πραγματείας, όπου διασταυρώνονται...

Η μεγάλη αξία του παρόντος έργου της Άγκνες Χέλερ είναι ότι επιτρέπει να σκεφτούμε πολύ βαθύτερα και με πολύ μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με τις ανθρώπινες ανάγκες και τη σημασία της έννοιας αυτής στη διαμόρφωση της μαρξικής ανάλυσης. Διότι, από την άποψη αυτή, ο Μαρξ έχει παρεξηγηθεί σοβαρά, όχι λιγότερο από τους "μαρξιστές". Η ίδια η επιστημονική ποιότητα της ανάλυσής του για τη σύγχρονη φάση της ανθρώπινης κοινωνίας έχει, όπως ήταν, στραφεί εναντίον του, υπό την έννοια ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να τον ακολουθούν μιλώντας για το τι είναι και τι υπήρξε, και φαίνεται ότι...

Ζωρζ Μπατάιγ: ένας μυστικιστής του σύγχρονου πνεύματος, που δεν αποβλέπει όμως σε καμία σωτηρία, ένας θεολόγος χωρίς Θεό, ένας φιλόσοφος που μισεί τον λόγο και την επιχειρηματολογία των λογικών συλλογισμών, ένας εραστής της έκστασης, που δεν διστάζει όμως να περάσει μέσα από την οδύνη για να ταλαντευθεί στα κράσπεδα της αβύσσου. Και είναι αυτό το μοναδικό στίγμα του γάλλου συγγραφέα που καταγράφεται με προνομιακό τρόπο στην Εσωτερική εμπειρία. Γνήσιος κληρονόμος του Νίτσε, θα θεωρήσει τη μη-γνώση, την απώλεια του νοήματος, το άνοιγμα του εαυτού πέρα από το ψευδαισθητικό...

Ο σλοβένος φιλόσοφος Slavoj Zizek χρησιμοποιώντας εργαλεία και αντλώντας έμπνευση από ποικίλα πεδία της θεωρίας και της πράξης -από τη μαρξιστική θεωρία και τη λακανική ψυχανάλυση μέχρι τον κινηματογράφο, τη μουσική και τα προϊόντα καθημερινής κατανάλωσης- έχει κατορθώσει να προσφέρει όχι μόνο μία σύγχρονη κριτική ματιά απέναντι στην εκμεταλλευτική λειτουργία και στα αποτελέσματα κυριαρχίας του ύστερου καπιταλισμού, αλλά και μία αυτοκριτική ματιά στην κυρίαρχη αριστερή κριτική και στα κινήματα διαμαρτυρίας. Στο δοκίμιό του "Απαντήσεις δίχως ερωτήματα", ο Zizek γράφει λίγο μ...

Ο φιλόσοφος της επιστήμης Paul Feyerabend έγινε γνωστός για την αποκαλούμενη "αναρχική" του θεώρηση της νεωτερικής επιστήμης, λόγω της απόρριψης εκ μέρους του της αξίας καθολικών μεθοδολογικών κανόνων και της θέσης του ότι η επιστήμη πρέπει να διαχωρίζεται αυστηρά από το κράτος. Στο δοκίμιό του "Ανορθολογικότητα ή ποιος φοβάται τον αράπη;" ο Feyerabend υποστηρίζει προκλητικά ότι στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, σε αντίθεση με το χειραφετητικό πρόταγμα του Διαφωτισμού που ήθελε τους ανθρώπους να κατακτούν την έξοδό τους από μια κατάσταση κηδεμονίας του νου τους, οι άνθρωποι...

O γάλλος φιλόσοφος Jacques Derrida έγινε διάσημος κατά την περίοδο της ακμής του "δομισμού", όταν μέσω της μεθόδου της αποδόμησης εγκαινίασε ό,τι θα έμενε γνωστό ως "μεταδομισμός". Η αποδομητική ανάγνωση του Derrida και η κριτική του σκέψη μέσα από τη χρήση εννοιών, όπως "διαφωρά", "ίχνος", "φαλλογοκεντρισμός" κ.λπ. κατόρθωσε να προκαλέσει ρήγματα στην κυρίαρχη αναπαράσταση της δυτικής φιλοσοφικής σκέψης και γλώσσας για τον ίδιο τον εαυτό της. Στην συζήτησή του με τον γάλλο φιλόσοφο Jean-Luc Nancy, ο Derrida προσπαθεί να αποδομήσει μία κοινή δοξασία που επιμένει να κάνει...

Η Lydia H. Liu, καθηγήτρια στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, επιχειρεί μέσα από μια ιστορική έρευνα των μεταπολεμικών θεωρητικών ανταλλαγών ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού να καταρρίψει μια σειρά από διαδεδομένους μύθους που ακόμη κατατρύχουν τη συζήτηση περί "γαλλικής θεωρίας" και "μεταδομισμού". Οι μύθοι αυτοί διαδραματίζουν τον ρόλο του κλεμμένου γράμματος του Edgar Alan Poe, καθώς κρύβονται στο πλέον εμφανές σημείο και παραμένουν κρυμμένοι, μόνο για όσο αρνείται κανείς να αναμετρηθεί με το ιστορικό συμβάν της συνάντησης...

H ψυχανάλυση έχει κατακτήσει πολλά μετά την Ερμηνεία των ονείρων, όμως δεν θα ήταν τίποτα χωρίς αυτή την ορμητική βρυσομάνα δημιουργικών συλλήψεων, χωρίς αυτό το μνημειώδες συμβολικό τοπόσημο ενός ολόκληρου πνευματικού αιώνα, ενός ολόκληρου πολιτισμού. Η πασίγνωστη φράση του Φρόυντ ότι "το όνειρο είναι η βασιλική οδός για το ασυνείδητο" δείχνει και τα ίχνη της προσπάθειάς του. Παράλληλα με την αποκρυπτογράφηση του ονείρου οδηγείται, αναπόφευκτα, στην ανακάλυψη των σημαντικών προταγμάτων της θεωρίας του, που κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους μέσα στις σελίδες τηςΤraumd...

Γραμμένη στα 1838, η πραγματεία "Για τη συνήθεια" του γάλλου φιλοσόφου Felix Ravaisson (1813-1900) συμπυκνώνει τον φιλοσοφικό στοχασμό αριστοτελικής έμπνευσης γύρω από ένα θέμα που άπτεται της συγκρότησης του εαυτού, όπως είναι η έξη, η συνήθεια, με σκοπό να υπερβεί την καντιανή αντινομία μεταξύ Φύσης και Ελευθερίας, μέσω της ιδέας ότι οι συνήθειες αποτελούν δεύτερη φύση. Επειδή η σχετική μελέτη βασίστηκε τόσο για τον καρτεσιανό όσο και για τον καντιανό στοχασμό στην οντολογική διχοτόμηση μεταξύ πνεύματος και σώματος, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η πραγματεία αυτή του Ra...

Ο γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Georg Simmel (1858-1918) μέσω της πληθώρας των θεματικών που εξέτασε (μεταξύ άλλων το τοπίο, το χρήμα, ο έρωτας, η μητρόπολη), ανήκει σε όσους πραγματοποίησαν την επιστροφή της φιλοσοφίας σε αντικείμενα και πτυχές της καθημερινής ζωής της νεωτερικότητας. Σύμφωνα με τον Adorno, κατόρθωσε "να αποτελεί τον κανόνα για όποιον δεν έμενε ικανοποιημένος από τα κύμβαλα της γνωσιοθεωρίας και της ιστορίας του πνεύματος". Το ακαδημαϊκό κατεστημένο τον αντάμειψε για το επιστημολογικό του θράσος αλλά και για την δημοφιλία των κειμένων και των διαλέ...

Ο αμερικανικός ιστορικός Hayden White (1928-2018), συγγραφέας του διαβόητου "Metahistory: The historical imagination in nineteenth-century Europe", ριζοσπαστικοποίησε τον τρόπο ανάγνωσης της εξ-ιστόρησης της Ιστορίας. Υποστήριξε ότι η ιστορική συγγραφή είναι δομικά συνδεδεμένη με την λογοτεχνική συγγραφή και ότι το ιστορικό κείμενο εξ-υφαίνεται μέσα από αφηγηματικά νήματα με στόχο το νόημα της ίδιας της Ιστορίας στόχος που, δυστυχώς ή ευτυχώς, διαφεύγει συνεχώς από τους ιστορικούς, τουλάχιστον με τους όρους της αντικειμενικότητας και της επιστημονικής αλήθειας που απαιτού...

Ο αμερικανικός ιστορικός της οικονομίας και της τεχνολογίας David S. Landes (1924-2013) μέσα από το έργο του τόνισε τον καίριο ρόλο που διαδραματίζει η "κουλτούρα" στις οικονομικές εξελίξεις. Με το δοκίμιο του "Γιατί η Ευρώπη και η Δύση; Γιατί όχι η Κίνα"; ο Landes θέτει το ερώτημα του γιατί η Ευρώπη έγινε παγκόσμια δύναμη, ενώ όχι μόνο δεν απουσίαζαν οι τεχνολογικές προϋποθέσεις στην αυτοκρατορική Κίνα, αλλά σε πολλά πεδία προηγήθηκαν χρονικά, τονίζοντας την αμηχανία των σινολόγων να το απαντήσουν. Ερώτημα που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο από την άποψη της ιστο...

Oι Μπρόυερ και Φρόυντ μας παρουσιάζουν στο βιβλίο αυτό μια καινοφανή για την εποχή τους αντίληψη περί υστερίας και, συγχρόνως, το πρώτο πλαίσιο για τη γέννηση της ψυχαναλυτικής θεωρίας. Οι υστερικές γυναίκες δεν είναι πια εκφυλισμένες ή νοητικά καθυστερημένες, όπως ήθελε η προγενέστερη ψυχιατρική παράδοση. Καθώς το άγχος, το τραύμα, η οδυνηρή ανάμνηση σοβούν βασανιστικά στο επώδυνο και δυσφορικό τους σώμα, ο μηχανισμός της υστερίας θα μελετηθεί στην κομβική σχέση μεταξύ ψυχικού και σωματικού, μεταξύ βιώματος, ανάμνησης και συμπτώματος. Το ασυνείδητο είναι πλέον ένα δεδομένο...

Σκηνή. Γράφω περισσότερο από σαράντα χρόνια στις εφημερίδες. "Κάνω σκηνή" στη σκηνή, γράφω, θυμώνω. Δεν έχω οδηγηθεί στο έγκλημα. Σωφρονίζω. Φρονηματίζομαι. Φρονώ πολλά. Κρύβω τα περισσότερα. Πολλοί φίλοι, πολλά γάντια για το φόβο της ψώρας. (Μπωντλαίρ) Σκηνή. Κυριολεκτώ και μεταφέρω στη σκηνή την αντοχή μου. Κυρίως το αυτονόητο: ότι ζω. Ξαναρχίζω αυτό που δίχως να τελειώνει, τελειώνει. Ξαναγράφω αυτό που τελείωσε και δεν ξαναρχίζει. Προτείνω και αποδίδω όπως ο διεστραμμένος του Κλοσσοφσκί στον ξένο (τον αναγνώστη) το αγαθό μου: απαλλοτριώνοντάς το, το αφήνω αναπαλλ...

[...] Η υπερβολή όμως μπορεί να έχει πολλές όψεις και να προκαλεί μέσα μας διαφορετικές αντιδράσεις. Λ.χ. στη "Διαβολιάδα", στην αρχή μένουμε έκπληκτοι από τις μεταμορφώσεις του αποθηκάριου Σκελέερ την έκπληξη διαδέχεται γρήγορα ή αμηχανία, για να παραχωρήσει κι αυτή τη θέση της σ’ ένα άγχος που διογκώνεται ολοένα και περισσότερο και που το τέλος του διηγήματος αντί να το κάνει να υποχωρήσει το επαυξάνει. Στα "Μοιραία Αυγά", πάλι, η σάτιρα της γραφειοκρατίας και των ακροτήτων του νέου καθεστώτος διαπλέκονται με τον αποτροπιασμό και τη φρίκη· ένα σφάλμα, που σε άλλη περίπτωσ...

Δημοσιευμένο στα 1955 το βιβλίο αυτό είναι πλέον ένα απαραίτητο αγκωνάρι της διανοητικής νεωτερικότητάς μας. Προϊόν λελογισμένης και παθιασμένης υπαρξιακής περιέργειας, θα ανεβάσει ψηλά τον πήχυ των κριτικών απαιτήσεων. Φουκώ, Ντεριντά, Τζέφρι Χάρτμαν και τόσοι άλλοι θα αναμετρηθούν μαζί του. Κανένα σύστημα, καμιά σχολή, καμιά ιδεολογία δεν υπάρχει εδώ, ο αινιγματικός συγγραφέας του "Η τρέλα της ημέρας" μιλά για τη λογοτεχνία εν ονόματι μόνο της λογοτεχνίας ως υπαρξιακής εμπειρίας. Αντιμέτωπος επομένως με τον θάνατο και τη σιωπή. Η λογοτεχνία δεν είναι ένας θεσμός, μια δια...

Ο Πικιώνης κατά καιρούς επιστρέφει, πιο πολύ με τον λόγο του, στη συνέχεια με τα σκίτσα του, τέλος με τις κατά καιρούς φωτογραφίσεις των διαδρομών προς την Ακρόπολη [...] επειδή η αναζήτηση αυθεντικών φωνών, εξαίρετων σχεδίων και συγκροτημένων χώρων αποτελεί ζητούμενο όχι μόνο εντός, αλλά και εκτός των συνόρων μας. Στον Δημήτρη Πικιώνη, μπορούμε να πούμε πως το μοντέρνο λειτούργησε ως τρόπος σκέψης και γραφής, ως μονόδρομος ικανός, που οργανώνει τις σχέσεις μας με τον κόσμο. Η παράδοση εμφανίζεται ως προσωπική, επίπονη επεξεργασία των γνωστών και αιώνιων δεδομένων που αναζ...