Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η μικρή αλλά συνοπτική αυτή μελέτη αποτελεί μέρος του ερευνητικού προγράμματος για τη δημιουργία του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας, και επικεντρώνεται σε τρεις συγγενείς παραγωγικές διαδικασίες που συστεγάζονταν στο ίδιο εργοστάσιο, δηλ. πυρηνελαιουργία, ραφιναρία και σαπωνοποιία, οι οποίες εντοπίζονται στη βαλκανική χερσόνησο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Η λειτουργία τους απαιτούσε μεγάλες ποσότητες ατμού και χρήση κοινού λεβητοστασίου, το οποίο κινούνταν με πυρηνέλαιο. Επεξηγείται η διαδικασία της πυρηνελαιουργίας και η παραγωγή πυρηνέλαιου και στεγνού πυρηνόξυλου, με...

[...] Στόχος του τόμου είναι να φωτίσει πτυχές της πραγματικότητας που έχει διαμορφώσει, στο πέρασμα των αιώνων, η παρουσία της ελιάς στην Πελοπόννησο. Ο φακός άλλοτε "ανοίγει" τη γωνία του, και άλλοτε εστιάζει σε επιμέρους θέματα ή περιοχές (η περιοχή, για παράδειγμα, της Μεσσηνίας, καλύπτει μεγάλο μέρος της ύλης, δικαίως). Οι σχετικές συμβολές ιστορικών και αρχαιολόγων σε αυτό το συλλογικό έργο προσπαθούν να αφηγηθούν την ιστορία της ελιάς σ' έναν τόπο όπου η παρουσία της συνδέεται με αρχαία "τεκμήρια". Η καλλιέργεια της ελιάς, σύμφωνα με ραδιοχρονολόγηση γύρης, άρχισε στ...

Η μελέτη αυτή που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος για τη δημιουργία του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας, επικεντρώνεται στην κοινωνική και οικονομική ιστορία της Λέσβου (β΄ μισό 19ου - α΄ μισό 20ου αι.), καθώς ερευνά μέσω και αρχειακών τεκμηρίων, μία ενδιαφέρουσα πτυχή της τοπικής ιστορίας του νησιού, τη δημιουργία και λειτουργία του κοινοτικού ελαιοτριβείου στην κωμόπολη της Αγίας Παρασκευής, στα 1910. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου διερευνάται η σταδιακή εκβιομηχάνιση της Λέσβου, η οικονομική κατάσταση των κατοίκων, το πέρασμα από τα προβιομηχανικά...

Αστοί ή άνθρωποι του λαού, απόφοιτοι της Πολυτεχνικής Σχολής, γιατροί ή εργάτες, οι περισσότεροι από αυτούς που στρατεύτηκαν στις γραμμές του σαινσιμονισμού είχαν αρχικά την πεποίθηση ότι συμμετέχουν σε κάτι το αξιομνημόνευτο, προορισμένο να σημάνει την έλευση μιας νέας εποχής για την ανθρωπότητα. Οι σαινσιμονιστές, στη νεότητά τους, χαιρέτισαν την αυγή της βιομηχανικής εποχής. Μόνοι αυτοί σχεδόν, την δέχτηκαν με ενθουσιασμό, βλέποντας την ως τη μοναδική ελπίδα της ανθρωπότητας, με την προϋπόθεση ότι θα συνοδευόταν από τον ιδεαλισμό που οι φιλελεύθεροι είχαν χάσει από κα...

Η μελέτη αυτή εντάσσεται στο ερευνητικό πρόγραμμα για τη δημιουργία του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας, και επικεντρώνεται στην εξέλιξη των παραδοσιακών προβιομηχανικών ελαιοτριβείων με τη μετατροπή τους σε μηχανοκίνητα. Η ατμοκίνηση και η ντιζελοκίνηση αποτέλεσαν τους κύριους άξονες λειτουργίας των ελαιουργείων. Ο συγγραφέας περιγράφει τη διαδικασία παραγωγής ισχύος στις εγκαταστάσεις ενός ατμοκίνητου ελαιουργείου, μέσω σχεδιαγραμμάτων, φωτογραφιών και κειμένου. Επεξηγείται η λειτουργία του λεβητοστασίου ως βασικού στοιχείου λειτουργίας του συστήματος, ο ρόλος των θε...

Η μικρή αυτή μελέτη αποτελεί καρπό του ερευνητικού προγράμματος για τη δημιουργία του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας, και επικεντρώνεται τόσο την παραδοσιακή διαδικασία παραγωγής ελαιόλαδου, όπως εφαρμοζόταν μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, όσο και στην εξέλιξη που επέφερε η εκμηχάνιση της διαδικασίας. Στο προβιομηχανικό ελαιουργείο διακρίνονταν τρία βασικά στάδια παραγωγής: η σύνθλιψη, δηλ. η μετατροπή του ελαιόκαρπου σε ελαιοπολτό με την προσθήκη και νερού· η συμπίεση, δηλ. η εξαγωγή του ελαιόλαδου· ο διαχωρισμός του λαδιού από το νερό. Το κείμενο σε συνδυασμό με τα ανα...

Οι νοστιμιές και τα αρώματα της παιδικής ηλικίας, εκείνα τα ζεστά καλοκαίρια στο χωριό, έρχονται ολοζώντανες στη μνήμη, έστω και απλώς διαβάζοντας τις τοπικές παραδοσιακές συνταγές από την Αγία Παρασκευή Λέσβου. Ξυπνάει η νοσταλγία του ουρανίσκου για τα φαγητά της γιαγιάς, που μαγείρευε με αγνό λάδι, ελιές και μυζήθρα· με ό,τι έβγαζε το μποστάνι της και με ό,τι έφερνε ο ψαράς ή ο τσοπάνος. Η γιαγιά, όπως και όλες οι γιαγιάδες του Αιγαίου, σχεδόν αγνοούσε το βούτυρο και τα λίπη, οι παχιές κρέμες και τα συντηρητικά της ήταν άγνωστες, ενώ το κρέας ήταν λιγοστό και προορισμένο...

Η έκδοση του Οδηγού του Μουσείου της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού (ΜΕΕΛ) σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός έργου ιδιαίτερης σημασίας για το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Το ΜΕΕΛ διεκδικεί, από μια άποψη, παγκόσμια μοναδικότητα: με τα αρχαία ελαιοτριβεία που εκτίθενται σε λειτουργική αποκατάσταση, τους σωζόμενους και αποκαταστημένους μηχανισμούς, τις μεγάλες κινούμενες μακέτες και τις ψηφιακές εφαρμογές, τεκμηριώνει τη διαχρονική εξέλιξη της τεχνολογίας ελαιοπαραγωγής στον ελλαδικό και στον ευρύτερο μεσογειακό κόσμο, από τα προϊστορικά χρόνια ως τον 20ό αιώνα. Πα...

The publication of the Guidebook of the Museum of the Olive and Greek Olive Oil (MEEL) marks the completion of a project that has j special significance for the Piraeus Bank Group Cultural Foundation. MEEL claims, from a certain aspect, a worldwide uniqueness: by presenting ancient oil-mills, which are displayed in restored working condition, restored surviving machinery, large mobile models and digital applications, it documents the development of the technology of oil production in Greece and in the wider Mediterranean area through the ages, from pre-historic times to...

Η έκδοση των Πρακτικών της Ημερίδας συγκεντρώνει τις εισηγήσεις ειδικών μελετητών για το ερευνητικό πρόγραμμα που οδήγησε στη σύσταση της ψηφιακής βάσης δεδομένων με θέμα την τεχνολογία και τεχνογνωσία των ελληνικών βενετοκρατούμενων περιοχών. H Βάση λειτουργεί στη Βιβλιοθήκη του ΠΙΟΠ και αριθμεί μεγάλο αριθμό σχεδίων, χαρτών και λοιπού εικονογραφικού υλικού, το οποίο συνοδεύεται από συνημμένο αρχειακό υλικό. Ιστορικοί-βενετολόγοι, αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αρχειονόμοι και ιστορικοί της χαρτογραφίας παρουσίασαν θέματα σχετικά με τις ποικίλες εκφάνσεις της τεχνολογικής...

Ο τόμος, απόρροια της μελέτης των αρχειακών σειρών που απόκεινται στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, παρουσιάζει δύο σημαντικές αρχειακές συλλογές του, της Κεντρικής Επιτροπής Δανείων (ΚΕΔ) και του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Οικονομικής Αναπτύξεως (ΟΧΟΑ). Η ΚΕΔ λειτούργησε μεταξύ των ετών 1949-1954, ενώ μετά τη διάλυσή της και έως τα 1964, την διαδέχτηκε η ΟΧΟΑ· η ίδρυση των δύο οργανισμών συνδέεται με την μεταπολεμική οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, καθώς και τις συμφωνίες μεταξύ ΗΠΑ και ελληνικού κράτους για εφαρμογή της αμερικανικής οικονομ...

Η πολύχρονη έρευνα που πραγματοποιήθηκε κατά τη δεκαετία του 1980 στο Σουφλί για να καταγραφεί η οικοτεχνική και προβιομηχανική επεξεργασία του μεταξιού οδήγησε στη δημιουργία του τότε μουσείου, αλλά και στην έκδοση ενός βιβλίου που απευθυνόταν κυρίως στην επιστημονική κοινότητα. Με την ευκαιρία της επαναλειτουργίας του μουσείου, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς αποφάσισε την έκδοση αυτού του βιβλίου στο οποίο με τρόπο εύληπτο και συνοπτικό παρουσιάζεται η διαδικασία παραγωγής του μεταξιού: από την εκκόλαψη του μεταξόσπορου και την εκτροφή του μεταξοσκώληκα με φύλλα...

Ο τόμος συγκεντρώνει μελέτες για την ιστορία του γάλακτος, οι οποίες παρουσιάστηκαν στο αντίστοιχο Τριήμερο που οργάνωσε το ΠΙΟΠ, τον Οκτώβριο του 2005. Η έκδοση των Πρακτικών, με την ποικιλία των θεμάτων και τον αριθμό των μελετών, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την ανάπτυξη και ανάλυση των ιστορικών ζητημάτων του γάλακτος, αλλά και της σύγχρονης κατάστασης της γαλακτοκομίας. Η παρουσίαση διαφορετικών πτυχών της γαλακτοκομίας οφείλεται στις ποικίλες ιδιότητες των μελετητών, εθνολόγων, ανθρωπολόγων, ιστορικών, αρχαιολόγων, ιατρών, γεωπόνων. Η διατροφική, οικονομική, κοιν...

Δώρο των θεών στους θνητούς, η ελιά διαδραμάτιζε για πολλούς αιώνες τον αθόρυβο, αλλά μοναδικό της ρόλο στην κοινωνία και στην οικονομία. Χρειάστηκε να φτάσουμε στα τέλη του 20ού αιώνα για να ανακαλύψουν οι σύγχρονοι επιστήμονες αυτά που η σοφία του λαού μας γνώριζε επί αιώνες, Έτσι, η ελιά και το λάδι βρίσκονται σήμερα στο κέντρο του ενδιαφέροντος της διεπιστημονικής έρευνας. Έχουν περάσει είκοσι χρόνια από το 1985, όταν ανέσκαψα το πρώτο αρχαίο ελαιοπιεστήριο, και δεκατρία από τη δημοσίευση της διδακτορικής διατριβής μου, που πραγματεύεται τη διαχρονική παραγωγή ελαιολάδο...

[...] Το κείμενο που ακολουθεί και ο χάρτης που το συνοδεύει δίνουν στον "οδοιπόρο του μαρμάρου" τη δυνατότητα να αναζητήσει όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που σχετίζονται με τη μαρμαροτεχνία και τη γλυπτική του νησιού. Λατομεία λευκού, γκρίζου και πράσινου μαρμάρου παροπλισμένα και σύγχρονα, παλαιοί δρόμοι μεταφοράς των εξορυγμένων όγκων προς τη θάλασσα, προβλήτες φόρτωσης (φορτωτήρες), σχιστήρια παλαιά και σημερινά, τοπικά κέντρα και εργαστήρια, χωριά και εκκλησίες με μαρμάρινα έργα διαφόρων εποχών, κοιμητήρια, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, συνθέτουν όλα ένα πανόραμα της τοπ...

Απ' όλα τα νεοελληνικά κέντρα μαρμαροτεχνίας, η Τήνος υπήρξε το πιο σημαντικό. Ιδιαίτερα στα Έξω Μέρη, περιοχή απομακρυσμένη από το διοικητικό κέντρο του νησιού, με έδαφος άγονο και με άφθονο μάρμαρο, φυσικό ήταν οι κάτοικοι να προσανατολιστούν προς τη ναυτιλία, τις τέχνες και το εμπόριο, αλλά και να αξιοποιήσουν τα λατομεία. Στον Πύργο και στους κοντινούς οικισμούς του (Πλατιά, Μπεναρδάδο, Μαρλά, Μαμάδο), στα Υστέρνια, και λιγότερο στην Καρδιανή, ολόκληρες οικογένειες καλλιέργησαν την τέχνη του μαρμάρου, από πατέρα σε γιο. Το μεγαλύτερο από αυτά τα κέντρα ήταν ο Πύργος. Τ...

Στον συλλογικό αυτό τόμο διερευνώνται η εμφάνιση και πορεία της ελληνικής βιομηχανίας χάρτου κατά τον 19ο και 20ό αιώνα και σκιαγραφούνται σημαντικοί σταθμοί στην εξέλιξή της. Στην αρχή επιχειρείται μια απάντηση στο ερώτημα γιατί μεταξύ 1800 και 1833 απέτυχε το εγχείρημα δημιουργίας μιας μικρής ελληνικής χαρτοποιητικής μονάδας με προβιομηχανική τεχνολογία, σε περιοχές όπου αποδεδειγμένα δεν ήταν μικρή η κατανάλωση χαρτιού. Στο ευνοϊκό πλαίσιο της δεκαετίας του 1870 ο Βασίλειος Βαρουξάκης, έμπορος από τη Γορτυνία, θα ιδρύσει την πρώτη ελληνική χαρτοποιία στο Φάληρο, κατευθε...

[...] Το αστικό τοπίο συνεχώς μεταβάλλεται. Το αλλάζουν οι ανθρώπινες ομάδες κάθε εποχής, το αναπλάθουν, το χαίρονται ή το απαξιώνουν. Την ίδια στιγμή δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα που οι ίδιες διαμορφώνουν και τα προβλήματα που προξενούν. Την κάθε επίλυσή τους διαδέχονται νέα προβλήματα· μια διαρκής γκρίνια για την πολιτισμική συνέχεια -και συνέπεια- του τόπου είναι η σταθερή επωδός των παλαιότερων. Ο φωτογράφος, όμως, παγώνει το χρόνο και αφήνει υλικό που επιτρέπει ερμηνείες αποστασιοποιημένες και ψύχραιμες. Όταν δεν φωτογραφίζει μόνο τα έργα των...

Οφείλω να ομολογήσω ότι αντιμετώπισα στην αρχή με σκεπτικισμό την πρόταση του θεάτρου "Δόρα Στράτου" για τη δημοσίευση ενός έργου με θέμα τα κεντήματα. Ένα ακόμα λεύκωμα με κεντήματα, με φορεσιές, με κεφαλοδεσίματα από τον θαυμαστό κόσμο της παράδοσης τι θα μπορούσε να προσφέρει στην έρευνα και τη διάσωση της παραδοσιακής κληρονομιάς; Ωστόσο, προσεγγίζοντας το περιεχόμενο του βιβλίου εντυπωσιάστηκα. Για πρώτη φορά έβλεπα συγκεντρωμένες δεκάδες διαφορετικές βελονιές, σαν αυτές που έφτιαχναν οι κεντήστρες από τα βυζαντινά χρόνια έως τότε που οι γιαγιάδες μας κεντούσαν τις...