Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η συγκεκριμένη συλλογή έρχεται να φωτίσει μιαν άλλη πλευρά του Βιττγκενστάιν: εκείνη του λογοτέχνη. Υποστηρίζεται ευρέως ότι η γερμανική του πρόζα αποτελεί σπουδαία συνεισφορά στα αυστριακά γράμματα. Ωστόσο η ομορφιά των στοχασμών του δεν οφείλεται σε κάποια ιδιομορφία του λόγου του (εκτός ίσως στην απέριττη, δωρική, θα έλεγε κανείς, έκφραση), αλλά πηγάζει από το βάθος και το βάρος των σκέψεων που εκφράζονται με τη συγκεκριμένη πρόζα. Οι ιδέες που κλείνονται μέσα σε αυτούς τους στοχασμούς είναι μεγάλες, καινοφανείς, ανατρεπτικές, χαριτωμένες και συχνά με μιαν αδιόρατη αίσθη...

[...] Ως έργα του Εμπεδοκλή αναφέρονται η "Ξέρξου διάβασις", το "Προοίμιον εις Απόλλωνα", τα "Φυσικά" ή "Περί φύσεως" και οι "Καθαρμοί". Επίσης παραδίδεται ότι ο Εμπεδοκλής είχε γράψει ακόμα τραγωδίες, πολιτικούς λόγους και ιατρικά συγγράμματα, χωρίς όμως να αναφέρονται σχετικοί τίτλοι έργων. Ωστόσο, ό,τι έχει περισωθεί από το σύνολο της συγγραφικής παραγωγής του είναι αποσπάσματα, που ανήκουν αποκλειστικά στα "Φυσικά" και στους "Καθαρμούς". Στα αποσπάσματα αυτά φαίνεται καθαρά τόσο ο πληθωρικός λόγος του συγγραφέα τους όσο και τα πολλαπλά διαφέροντά του, γνωρίσματα που βέβ...

ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ Πηγαίνω λες και μ' έχουνε συλλάβει: πίσω μου βαδίζει η σκιά μου και μπροστά τα βάσανά μου. * Σαν του σταφυλιού τη ρώγα, η αγάπη σου έτσι πάει: πρώτα τη δροσιά μου δίνει και κατόπι με μεθάει. * Ρολόι της άμμου είναι το κορμί σου. Από τη μέση σε κρατάω σφιχτά για να μην τρέχει ο χρόνος άλλο πιά. * Αφέντη μου κυρ-δήμαρχε να μην τους φυλακίζεις τους ληστές, γιατί έχεις και του λόγου σου μια κόρη που κλέβει τις καρδιές.

Η γοητεία αυτών των στοχασμών έγκειται στην ειλικρίνεια του συγγραφέα: σπάνια συναντάμε βιβλίο με τόση εσωτερική διαύγεια, τόσο απροσποίητο, τόσο αληθινό. Ο Μάρκος Αυρήλιος επιλέγει τη συνομιλία με τον εαυτό του για να εισχωρήσει στο εσωτερικό της ψυχής του και να ξεκαθαρίσει τον χαρακτήρα του, τις θυμικές καταστάσεις του και τα αίτιά τους, τις σχέσεις του με τον κόσμο και τους συνανθρώπους, τα ιδεώδη του -να αποσαφηνίσει το νόημα της ζωής του και να οδηγήσει έτσι την ψυχή του σε εκείνη την απέραντη γαλήνη που τίποτα στον κόσμο δεν θα μπορούσε να διαταράξει.

ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ ΡΑΧΜΑΝΙΝΩΦ - Περιμένετε καιρό; - Χρόνια! - Βάζω στοίχημα ότι σας λένε Ζωή. - Χάσατε. Το όνομά μου είναι Φυλακή. - Και τι σπουδάζετε; - Συγχώρεση! Μουσική και μουσικός αγκαλιάζονται. Της ζητάει να τον σπλαχνιστεί. ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ Πήρα το ψαλίδι. Έκοψα τον λαιμό του πουλιού. Άνοιξε το ράμφος. Προσπαθεί να ξεφύγει. Το κρατώ σφιχτά. Εξέπνευσε. Σκουπίζω το ψαλίδι. Πλένω τα χέρια. Μετέφερα την καρδερίνα στον κήπο. Την παραχώνω κάτω απ' τη μηλιά. Δεν θα τη βρουν ποτέ! Κάθε μέρα τρώω από το δέντρο καρπό τρυφερό απαγορευμένο.

Στα αποφθέγματα και τους αφορισμούς αυτούς, για τους οποίους ο Hugo von Hofmannsthal έγραψε πως ακτινοβολούν περισσότερη σοφία και διδαχή απ' όση, ίσως, όλα μαζί τα γερμανικά πανεπιστήμια, ο Γκαίτε καταθέτει ό,τι το διεισδυτικό πνεύμα και η καλλιτεχνική ευαισθησία του αποθησαύρισαν στη διάρκεια μιας μακράς και συνειδητά βιωμένης ζωής. Με συνεκτικό κέντρο την προσωπικότητα του ποιητή εξακτινώνονται αφορισμοί εξαιρετικής πυκνότητας και σαφήνειας για όλες σχεδόν τις θεματικές σφαίρες της ζωής και του πνεύματος: Για τον Θεό και τη φύση, την ιστορία και την κοινωνία, την τέχνη κ...

Οι αφορισμοί διατρέχουν τον κίνδυνο να εκληφθούν ως απλές λεκτικές εξισώσεις. Μας βάζουν στον πειρασμό να τους θεωρήσουμε έργο της τύχης ή έργο συνδυαστικής δεξιοτεχνίας. Αυτό όμως δεν ισχύει στην περίπτωση του Νοβάλις, του Λαροσφουκώ ή του Αντόνιο Πόρτσια. Στους δικούς τους αφορισμούς ο αναγνώστης αισθάνεται την άμεση παρουσία του ανθρώπου και του πεπρωμένου του. Οι αφορισμοί που περιέχονται στις "Φωνές" οδηγούν πολύ πιο πέρα από το γραπτό κείμενό τους· δεν είναι μια κατάληξη αλλά μια απαρχή. Δεν επιδιώκουν να δημιουργήσουν εντύπωση. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι ο συγγ...

Ανήκω στους αναγνώστες του Σοπενάουερ, που αφού διάβασαν την πρώτη σελίδα του έργου του ξέρουν με βεβαιότητα ότι θα τις διαβάσουν όλες και ότι θα αφουγκραστούν κάθε του λέξη. Ο Σοπενάουερ δεν προσπαθεί ποτέ να επιδειχθεί: γράφει για τον εαυτό του. Κανένας όμως δεν θέλει να τον εξαπατούν, λιγότερο απ' όλους ο φιλόσοφος για τον οποίο είναι νόμος: μην εξαπατάς κανέναν ούτε τον ίδιο τον εαυτό σου! Πότε-πότε η έκφραση του Σοπενάουερ μου θυμίζει λίγο τον Γκαίτε, γιατί ξέρει να λέει το βαθυστόχαστο απλά, το συναρπαστικό χωρίς ρητορεία, το αυστηρά επιστημονικό χωρίς σχολαστικότητα...

Όσο κι αν είναι αποσπασματικά ή και προχειρογραμμένα, τα κείμενα που περιλαμβάνονται σ' αυτό τον τόμο συνοψίζουν τις κοσμοθεωρητικές και πολιτικές αντιλήψεις του Μπωντλαίρ, καθώς επίσης και τις αντιλήψεις του για την τέχνη και τον ρόλο της. Αν και εκ πρώτης όψεως ίσως να φαίνονται σήμερα σε πολλούς παραδοξολογικές και "αντιδραστικές", αποκτούν άλλες διαστάσεις αν τις δούμε ως έκφραση της υπαρξιακής αντίθεσης του Μπωντλαίρ προς την αστική μυθολογία της προόδου, της επιστήμης, του διαφωτισμού και της ισότητας.

Τα αποφθέγματα του Ουάιλντ έχουν μιαν αστραφτερή όψη και μια κατασκότεινη. Η άλλη όψη του ευφυολογήματος είναι ο σαρκασμός, η ανάποδη του χιούμορ είναι η πίκρα, κάτω από την παραδοξολογία κρύβεται η πρόκληση στην κοινή λογική, η ευλογοφάνεια καλύπτει την ειρωνεία και ο δανδισμός την ανατρεπτικότητα. Στόχος του Ουάιλντ, όπως των περισσοτέρων αποφθεγματογράφων, παραμένει η ανθρώπινη φύση -συχνά, βέβαια, μέσα στα κοινωνικά και ηθικά συμφραζόμενα της βικτωριανής εποχής-, τα βέλη του όμως δεν έχουν εκείνη την ανοικτίρμονα μισανθρωπία των αιχμηρών παρατηρήσεων ενός Λαροσφουκώ. Κά...

Η μεταφυσική ανάγκη της σύνοψης και η φυσική ανάγκη της εκτόνωσης ικανοποιούνται αμφότερες με τον αφορισμό, που η διατύπωσή του τείνει προς τη σιωπή. Τους συνομιλητές ή τους ακροατές του ο Κούντσους δεν τους έβρισκε σε αμφιθέατρα ή επιστημονικά συμπόσια. Προτιμούσε τα εστιατόρια και τις μπυραρίες της πόλης του. Σε μέρη όπου τα αγαπημένα θέματα συζήτησης ήταν το ποδόσφαιρο και τα χαρτιά, αυτός πότε-πότε πετούσε τις εμπρηστικές του φράσεις: "Ο θάνατος είναι η τελευταία κραυγή της ζωής" ή "Όποιος αγαπάει την αλήθεια πρέπει να παντρευτεί την αμφιβολία".

[...] Ένα μεγάλο μέρος από τα κείμενα που συνθέτουν το ανά χείρας βιβλίο είναι κείμενα κριτικής για τη σημερινή κατάσταση στις εικαστικές τέχνες· κείμενα γραμμένα από έναν ζωγράφο, από τους σημαντικότερους σήμερα στον τόπο μας, που διαθέτει το -όχι σύνηθες στους εικαστικούς καλλιτέχνες- προσόν της θεωρητικής σκέψης. Αν τα κείμενα αυτού του βιβλίου είναι καίρια, είναι ακριβώς για τούτο· για το ότι συνδυάζουν την ευαίσθητη ματιά του καλλιτέχνη, που γνωρίζει εκ των έσω τα ζητήματα για τα οποία μιλά, με τη σκέψη του στοχαστή, σκέψη στην περίπτωση του Σόρογκα ρωμαλέα. Ο Σόρογκα...