Καρέλλη Ζωή 1901-1998
Karélli Zoí
ΖΩΗ ΚΑΡΕΛΛΗ (1901-1998) Η Ζωή Καρέλλη (Χρυσούλα Αργυριάδου το γένος Πεντζίκη) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αδελφός της ήταν ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. Ασχολήθηκε με την εκμάθηση ξένων γλωσσών και τη μουσική και παρακολούθησε μαθήματα Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μετά το 1944 ταξίδεψε σε πολλά μέρη του κόσμου. Πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο των ελληνικών γραμμάτων το 1935 από τις στήλες του περιοδικού Το 3ο μάτι, όπου δημοσίευσε το πεζογράφημα Διαθέσεις. Το 1937 πρωτοδημοσίευσε ποίημά της (Φετεπουρσικρί) στο περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες. Εξέδωσε δώδεκα ποιητικές συλλογές, πέντε θεατρικά έργα και πολλά δοκίμια, ενώ πολλά κείμενά της βρίσκονται δημοσιευμένα σε λογοτεχνικά περιοδικά, όπως τα Φιλολογικά Χρονικά, Νέα Εστία, Μακεδονικά Γράμματα, Μορφές, Ο Αιώνας μας, Σημερινά Γράμματα, Καινούρια Εποχή, Πνευματική Κύπρος, Νέα Πορεία. Υπήρξε μέλος του κύκλου του περιοδικού Κοχλίας της Θεσσαλονίκης. Ποιήματά της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση, κυρίως έργων του Τόμας Έλλιοτ. Τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη ποιητική συλλογή Κασσάνδρα και άλλα ποιήματα και το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τα Ποιήματα 1940-1973. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ως το 1981) και της Ακαδημίας Αθηνών (1982). Στο ποιητικό έργο της Ζωής Καρέλλη, αποτέλεσμα της δημιουργικής αφομοίωσης της ελληνικής (αρχαίας και νέας) και ευρωπαϊκής λογοτεχνικής παράδοσης, κυριαρχούν ο εσωτερικός λόγος και η υπαρξιακή αγωνία, εκφρασμένη στο πλαίσια των συνδυασμών γυναικείας ευαισθησίας και διανόησης, ελληνικότητας και ανθρωπισμού και μιας “ανοίκειας” θεματικής και ποιητικής γραφής. Την προβληματική της ποίησής της μετέφερε και στα θεατρικά της έργα. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το δοκιμιακό της έργο κυρίως γύρω από τη λογοτεχνία και το θέατρο. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Ζωής Καρέλλη βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Ζωή Καρέλλη», Η ελληνική ποίηση · Νεωτερικοί ποιητές του μεσοπολέμου. Αθήνα, Σοκόλης, 1979, Γιαλουράκης Μανώλης, «Καρέλλη Ζωή», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Κεχαγιόγλου Γιώργος, «Καρέλλη Ζωή», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Φώτα ολόφωτα
Συλλογικό έργο
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) (2001)
Μετά την ανατύπωση δύο παλαιών αφιερωμάτων περιοδικών στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη ("Νέα Ζωή" Αλεξάντρειας, 1908 και "Χαραυγή" Μυτιλήνης 1911), το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο ολοκληρώνει με τούτο τον τόμο τη συνεισφορά του στην επέτειο των εβδομήντα χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα της "Φόνισσας". Αν τα δύο πιο πάνω αφιερώματα καλύπτουν ανάγκες του αναγνωστικού κοινού και των μελετητών σε παλαιά και δυσεύρετα κείμενα, ο τόμος τούτος αποτελεί μια σύγχρονη θεώρηση του Παπαδιαμάντη. [...] (από τον πρόλογο του Μάνου Χαριτάτου στην πρώτη έκδοση, Δεκέμβριος 1981)
Φιλοθέη: ένας κήπος δίπλα στην Αθήνα
Καρέλλη Ζωή 1901-1998
Τοπίο (2007)
Φωτογραφίες και ζωγραφικά έργα της Κλειώς Μπάκλη πλαισιωμένα από ποιήματα της Ζωής Καρέλλη στεγάζει το λεύκωμα των εκδόσεων "Τοπίο" "Φιλοθέη: ένας κήπος δίπλα στην Αθήνα". Στην εισαγωγή της έκδοσης επισημαίνεται: "Το λεύκωμα αυτό σίγουρα αποσκοπεί σε μια αισθητική απόλαυση, αλλά η φιλοδοξία του επεκτείνεται πολύ πιο πέρα: στοχεύει στην ευαισθητοποίηση του αναγνώστη και στην ενίσχυση της προσπάθειας διάσωσης του θησαυρού που έχουμε ακόμη στα χέρια μας", εννοώντας το ανεκτίμητο, φυσικό κυρίως, περιβάλλον της Φιλοθέης, αλλά και την ξεχωριστή φυσιογνωμία της ως τόπου κατοικιών...
Το θηλυκό πρόσωπο της ποίησης στη Θεσσαλονίκη
Συλλογικό έργο
Ερωδιός (2007)
[...] Η Θεσσαλονίκη είναι μια γεωγραφία της σκέψης μας. Πού όσο περνάει ο καιρός τούς δρους αλλάζει και τα σύνορά της. Μια γεωγραφία που η καθεμία μεταφράζει διαφορετικά σε λέξη. Έχουν πολλές φορές και ομίχλη και υγρασία τα ποιήματα εδώ και φως θαλασσινό. Οι ενότητες που παρουσιάζονται έχουν η καθεμιά την ιδιοχρωμία της, η καθεμιά και το ιδιοσυγκρασιακό της κλίμα. Δεν θα μπορούσε να 'ναι διαφορετικά άλλωστε. Κι αν θεωρείται βέβαιο πώς ο χρόνος επέφερε αλλαγές στους τρόπους εκφοράς του στίχου, το άλλο ερώτημα είναι αν έφερε αλλαγές και στη χροιά του ήχου της ποιητικής λέξης...
Τιμή στον Τ. Κ. Παπατσώνη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1999)
Το Φυλλάδιο Νεοελληνικού Προβληματισμού "Ευθύνη", γιορτάζει με τον τόμο αυτό τη συμπλήρωση ογδόντα χρόνων ζωής ενός αληθινά μεγάλου νεοέλληνα ποιητή, του Τ. Κ. Παπατσώνη. Όταν τον περασμένο χρόνο αντικρύσαμε ευτυχισμένοι το οστράκινο σκεύος του ποιητή, με τα ιστία της δημιουργίας υψωμένα, να υπερβαίνει νικηφόρα τη μεθόριο των ογδόντα του χρόνων, συλλογιστήκαμε πως ήταν χρέος μας να τον τιμήσουμε, θεωρήσαμε την πράξη αυτή ως τιμή του Νέου Ελληνισμού αλλά και δική μας συνάμα τιμή, αφού σ' ένα κόσμο παραχαρακτών, εμείς θα προσπαθούσαμε να φανερώσουμε την αλήθεια ενός έργου...
Τετράδιο Πιέρ Εμμανυέλ
Emmanuel Pierre
Ευθύνη (1980)
O τόμος αυτός εγκαινιάζει μια νέα σειρά "Τετραδίων". Με την πρώτη σειρά, η "Ευθύνη", Φυλλάδιο Νεοελληνικού Προβληματισμού, επιδιώκει να συγκροτήσει μια ιδεατή πινακοθήκη των σπουδαιότερων φυσιογνωμιών του Νέου Ελληνισμού. Με την δεύτερη ετούτη σειρά επιθυμεί να αναγνωρίσει και να τιμήσει τους μεγάλους Ευρωπαίους συγγραφείς του αιώνα μας που το έργο τους δεν είναι τόσο γνωστό στην Ελλάδα. Απώτερος σκοπός μας, όχι μόνο η βαθειά γνωριμία του πνευματικού θησαυρού άλλων χωρών άλλα και η συνειδητοποίηση, και με τον τρόπο αυτό, της πνευματικής κοινότητας των ευρωπαϊκών λαών, κο...
Σικελιανός. Η συνάντηση των Δελφών
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1982)
Το Έθνος οφείλει να τιμά εκείνους που ερμηνεύουν με έργα αθάνατα την ψυχή του, και που γνωρίζουν να μεταστοιχειώνουν την Ιστορία του σε πνεύμα. Τέτοιο έργο επιτέλεσε στον εγκόσμιο βίο του ο κορυφαίος ποιητής του ελληνισμού Άγγελος Σικελιανός, συναιρώντας στο ποιητικό του έργο και στην πράξη του την τρισχιλιόχρονη ελληνική παράδοση σ' ένα άνθισμα λόγου ιεροφάντη και σε μια δραστηριότητα που έκαμνε ορατό από τον λαό το πνεύμα της Ελλάδας το αθάνατο. Το 1981 κηρύχθηκε από την πολιτεία ως "Έτος Αγγέλου Σικελιανού" και με πρωτοβουλία της τριμελούς Οργανωτικής Επιτροπής του...
Σαπφούς σάπφειροι
Συλλογικό έργο
Γαβριηλίδης (2001)
Η ερωτική έλξη που προκαλεί μια γυναίκα σε άλλη γυναίκα, η τρυφερότητα που αναπτύσσεται ανάμεσά τους με υπαινικτικές κοινοποιήσεις σε κλειστές κοινωνίες, όπως η δική μας, η εξύμνηση της γοητείας των ομοφύλων πνευματικών, ψυχικών, αλλά και κάποτε σαρκικών χαρισμάτων του θηλυκού φύλου συγκεντρώνονται κι εκφράζονται, απ' όσο γνωρίζουμε, για πρώτη φορά στην ιστορία της ποίησης, στο μικρό σε μέγεθος αλλά τεράστιο, διαχρονικής ακτινοβολίας, έργο της Σαπφούς. Χάρη στη μεγάλη λέσβια ποιήτρια, θεματογραφικά η κατηγορία της ποίησης αυτής πήρε τον τίτλο, που αν θέλετε τον χρησιμοποιώ...
Πάσχα των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Δελφίνι (1994)
Η Ανάσταση του Χριστού, η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας έχει συγκινήσει κι' εμπνεύσει πολλούς Έλληνες ποιητές μες στο χρόνο. Η παράθεση σχετικών ποιημάτων που ακολουθεί δεν αποσκοπεί στο να καλύψει κανένα φάσμα της συγκεκριμένης θεματολογίας, αλλά στο να καταδείξει πως, σπουδαίοι και άξιοι ποιητές του αιώνα μας χωρίς να παγιδευτούν στην απλοϊκότητα ή στην υπερβολή, περνούν το μήνυμα του Πάσχα, την ατμόσφαιρα και τη σημασία του, αυτόνομο ή σε συνδυασμό με δικές τους προσωπικές καταστάσεις, εν ανθηρώ Έλληνι λόγω. [...] (Γ. Κ. Καραβασίλης)
Οι θεμελιωτές της ποίησης στη Θεσσαλονίκη
Συλλογικό έργο
Ινόνια (2010)
Ο Γιώργος Μοσχίδης διαβάζει ποίηση των 12 κορυφαίων ποιητών της Θεσσαλονίκης, όπως τιμητικά επιλέγει και καταγράφει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Ο Γιώργος Μοσχίδης και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος γνωρίστηκαν έφηβοι το 1950 στην Θεσσαλονίκη. Τρία χρόνια αργότερα, παρουσίασαν στο αμφιθέατρο της Σχολής Βαλαγιάννη μια βραδιά αφιερωμένη στους κορυφαίους ποιητές της Θεσσαλονίκης. Η σημερινή προσπάθεια είναι συμπληρωμένη με μεταγενέστερο υλικό, μουσικές νότες, μελωδίες και εμπειρία μισού και πλέον αιώνα. Οι ποιητές παραμένουν οι ίδιοι, χωρισμένοι, από το 1957, σε τέσσερις τριάδες: τ...
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης ανθολογεί
Παπατσώνης Τάκης Κ. 1895-1976
Μεταίχμιο (2019)
Ο μεγάλος ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης διάλεξε έργα 22 συνολικά ποιητών (μεταξύ των οποίων και οι: Νικηφόρος Βρεττάκος, Νίκος Γκάτσος, Άρης Δικταίος, Νίκος Εγγονόπουλος, Οδυσσέας Ελύτης, Ανδρέας Εμπειρίκος, Τάκης Παπατσώνης, Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σαραντάρης, Γιώργος Σεφέρης) από τη μοντέρνα σύγχρονή του ποιητική παραγωγή και τα ηχογράφησε προκειμένου να αναμεταδοθούν από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Ηρακλείου Κρήτης σε 20 εκπομπές. Η πολύτιμη αυτή ανθολόγηση εκδίδεται για πρώτη φορά σε μορφή βιβλίου συνοδευμένη από τη συνέντευξη που έδωσε ο Μανόλης Αναγνωστάκης στον Γιώ...
Μνημόσυνο του Αλεξ. Παπαδιαμάντη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1981)
Εκατόν τριάντα χρόνια από την γέννησή του και εβδομήντα από την κοίμησή του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, περνώντας μέσα από τις θύελλες της ιστορικής ζωής του Νέου Ελληνισμού, φθάνει ως εμάς, αυτό το "σκοτεινό τρυγόνι" της Ελλάδας, κρατώντας στο ράμφος του χλωρό τον καρπό του πνεύματος, που είναι της αθανασίας της τέχνης ο αμάραντος βλαστός. Ορθός, πέρα από την λατρεία και την καταφρόνεση που συναλλάσσουν άκριτα οι Νεοέλληνες, έγινε -για όσους πειστεύουν ότι η δημιουργία αλλά και η λειτουργία της τέχνης εγγράφεται μέσα στην ιστορική αγωνία των λαών- το ακρόπρωρο του Νέου...
Μέρες του 2013
Συλλογικό έργο
Γαβριηλίδης (2012)
Ο τίτλος αυτού του ημερολογίου της Εταιρείας μας είναι "Μέρες του 2013", εμπνευσμένος κατά ένα μέρος από τις γνωστές ημερολογιακές καταγραφές του Γιώργου Σεφέρη, Μέρες, που καλύπτουν το χρονικό διάστημα 1925-1960. Λέω κατά ένα μέρος, γιατί το βασικό συνδετικό στοιχείο που υπάρχει μεταξύ των κειμένων, ποιητικών και πεζών, του δικού μας ημερολογίου, είναι ότι οι συγγραφείς που επιλέξαμε και που με το έργο τους άφησαν ένα σημαντικό ίχνος στην ελληνική λογοτεχνία του 20ου αιώνα, ο καθένας με τον τρόπο του αποδίδουν ή μεταφέρουν κορυφαίες στιγμές έντασης τις οποίες έζησαν προσωπ...
Κάθεται μονάχος, ο διπλός τούτος άνθρωπος: Η ποιήτρια Ζωή Καρέλλη (1901-1998)
Καρέλλη Ζωή 1901-1998
Γαβριηλίδης (2019)
Εντέλει, αυτή η διανοούμενη ποιήτρια σου δίνει την εντύπωση πως ό,τι περισσότερο αγάπησε ήταν η ομορφιά, το νεανικό κάλλος των σωμάτων. Αυτή η θρησκευόμενη ποιήτρια της κατακτημένης βυζαντινής παράδοσης φαίνεται κάποτε αιφνίδια μοντέρνα, διακριτικά αιρετική, κρυφά ειδωλολάτρισσα, όπως η ίδια λέει για τον Καβάφη. Αυτό το θάρρος είναι ακριβά πληρωμένο, γιατί κάθε βήμα που κερδίζει προς την ελευθερία πρέπει να το ακυρώσει με μετανοημένη συντριβή. Η απόφαση να μείνει στη μεθόριο αντανακλάται και στην αισθητική της, όπου μέσα στο ποιητικά αδρανές εγείρεται αιφνίδια το άρτιο, το...