Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τέλη Μαρτίου του 1864 το λογοτεχνικο-πολιτικό μηνιαίο περιοδικό «Επόχα» φιλοξενεί την εξομολόγηση ενός παράδοξου ανθρώπου. Το κείμενο, που έφερε τον τίτλο «Σημειώσεις από το Υπόγειο», υπέγραφε ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Το «Υπόγειο», όπως έχει επικρατήσει να τιτλοφορείται στα καθ’ ημάς το σύντομο αυτό έργο, αποτελεί σταθμό στη βιβλιογραφία του συγγραφέα, όχι μόνο για τον τρόπο αφήγησης, αλλά, και, κυρίως, για τα κεφαλαιώδη φιλοσοφικά ζητήματα που έθετε, πρώτη φορά τόσο ολοκληρωμένα και άνευ περιστροφών, ο Ντοστογιέφσκι, ζητήματα που θα ξανατεθούν στα μεγάλα μυθιστορήματά...

Ένας απελπισμένος νεαρός καταστρώνει το σχέδιο του τέλειου εγκλήματος, το φόνο μιας κατάπτυστης ενεχυροδανείστριας, μιας μισητής γριάς, την οποία κανείς δεν πρόκειται να πενθήσει. Δεν είναι εξάλλου δίκαιο -σκέφτεται- ένας ευφυής άνθρωπος να διαπράξει ένα έγκλημα καταπατώντας τον ηθικό νόμο, ωφελώντας όμως έτσι, σε τελική ανάλυση, την ανθρωπότητα; Έτσι ξεκινά ένα από τα αριστουργηματικότερα έργα που γράφτηκαν ποτέ και που συγχρόνως είναι μια μελέτη της ανθρώπινης ψυχολογίας: η μυστηριώδης ιστορία ενός τρομακτικού εγκλήματος και ένα καθηλωτικό αστυνομικό θρίλερ με θρησκ...

Οι "Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων" του Φιοντόρ Ντοστογιέβσκη είναι το μυθιστόρημα που ξεσκεπάζει τα απάνθρωπα τσαρικά κάτεργα, όπως το κάτεργο του Ομσκ στην ανατολική Σιβηρία. Το κάτεργο, όπου κι ο ίδιος ο συγγραφέας έζησε με ξυρισμένο το κεφάλι, με τα πόδια αλυσοδεμένα και με μοναδική του συντροφιά την Αγία Γραφή· το κάτεργο, όπου υπέφερε επί τέσσερα χρόνια τρομερά βασανιστήρια και εξευτελισμούς. Ένα δριμύ κατηγορώ, που εκφράζει ταυτόχρονα τη φλογερή αγάπη του Ντοστογιέβσκη για τη λαϊκή Ρωσία, για τους απλούς ανθρώπους.

Σ' αυτό το έργο ο Ντοστογιέβσκη μας περιγράφει, ή -για να κυριολεκτούμε- ζει, με το γνώριμο πυρετικό τρόπο του, την ίδια την αεικίνητη και ταραγμένη ζωή του, ζει τις ιδέες και αντιλήψεις του για τον Θεό και τον κόσμο, για την κοινωνία και τους λαούς, για την επικρατούσα τάξη πραγμάτων και την επανάσταση. Δεν είναι το βιβλίο ενός ανθρώπου, δεν είναι το βιβλίο ενός Λαού και μιας Εποχής- είναι το Ημερολόγιο της Ψυχής του Κόσμου. Ποτέ και σε κανένα έργο λογοτεχνικό, κοινωνιολογικό, φιλοσοφικό δεν παρουσιάστηκε ακέραιη η Ανθρωπότητα, έτσι και τόσο γυμνή αντίκρυ στη φύση, στον Θε...

Ολόκληρη η κοινωνία, ακαθόριστη, ανοργάνωτη, σπαρταριστή, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, τόσο στο σύνολό της όσο και στα ξεχωριστά συστατικά στοιχεία της, μας παρουσιάζεται να πηγαινοέρχεται, σαν κύμα, στην τύχη, όπου τη σέρνει το χαοτικό πνεύμα του συγγραφέα. Βλέπουμε δολοπλόκους, που ξεσηκώνουν το μίσος μας, και ανθρώπους κατασπαραγμένους σαν ζώα· ένας ηρωισμός, που δεν ξεχωρίζει απ' την αγριότητα και τη θηριωδία, ανακατεύεται και, πολλές φορές, ταυτίζεται μέσα στη σύγχυση με την πιο ταπεινή προδοσία.

Το "Έγκλημα και τιμωρία" εξακολουθεί να παραμένει κλασικό και ανυπέρβλητο πρότυπο ψυχολογικού μυθιστορήματος. Μεταφρασμένο εδώ κατευθείαν από το ρωσικό κείμενο κι από τον Άρη Αλεξάνδρου, αποδίδει πλήρως την ατμόσφαιρα και τη ζεστασιά του πρωτοτύπου. Όλοι οι ήρωες του έργου -ο δαιμονικός Ρασκόλνικοβ, ο τραγικός Μαρμελάντοβ, η μαρτυρική Σόνια, η βασανισμένη Πουλχερία Αλεξάντροβνα, ο σατανικός Πορφύρης Πετρόβιτς, η υπέροχη Ντούνια Ρομάνοβνα, ο λάγνος Σβιντριγκάιλοβ-, όλοι τους διαχρονικοί ανθρώπινοι τύποι, ζωντανεύουν στις σελίδες του βιβλίου και στέκονται μπροστά μας, είτε έξ...

Σ΄ αυτό το σπαρταριστό διήγημα ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι περιγράφει τα παθήματα ενός ζηλόφθονου συζύγου, που παίρνει τους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης για να συλλάβει επ` αυτοφώρω την άπιστη. Εκείνη, αν έχει πράγματι εραστές, πως τα καταφέρνει κάθε φορά να τους καλύπτει; Κι εκείνος; Πως καταφέρνει τη μια φορά να βρίσκεται ενώπιον των δύο εραστών της, σχεδόν ανυποψίαστος, και την άλλη κάτω από το κρεββάτι ενός άγνωστου αντρόγυνου με οδυνηρή κατάληξη του επεισοδίου τον στραγγαλισμό ενός σκύλου; Θανάσης Ντόκος Οι κοινοτομίες του Ντοστογιέφσκι - εργοβιογραφία

Μια πραγματεία για την αγάπη, σε όλες της τις μορφές, για την ανώτερη, συμπαντική αρμονία. Το πιο "μυστικιστικό", το πιο "αινιγματικό" και, για πολλούς, καλύτερο, έργο του Ντοστογιέφσκι. "Δεν υπάρχει τίποτα δυσκολότερο στον κόσμο από την απεικόνιση του πραγματικά υπέροχου ανθρώπου... Και δεν υπάρχει πιο υψηλή αποστολή για τον άνθρωπο από το να δώσει ανιδιοτελώς τον εαυτό του στους ανθρώπους", λέει ο συγγραφέας αναφορικά με την ιδέα και την απόφασή του να καταπιαστεί με το δύσκολο εγχείρημα της παρουσίασης όχι ενός ακόμα, μεταξύ πολλών άλλων στη λογοτεχνία, "θετικού ήρωα...

Με τον "Κροκόδειλο" (1865), ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα του, ο Ντοστογιέφσκι σατίριζε τη διαμάχη μεταξύ των διανοουμένων διαφόρων προοδευτικών ρευμάτων. Ωστόσο, δεν πρόκειται για ένα κείμενο που εξαντλείται στη σάτιρα του φιλοσόφου Πιοτρ Λαβρόβιτς Λαβρόφ ή του εκδότη Αντρέι Αλεξάντροβιτς Κραγιέφσκι· ξεκινώντας από ένα τελείως παράδοξο γεγονός (που αντιμετωπίζεται, ωστόσο, ως το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο), ο άριστος ψυχολόγος Ντοστογιέφσκι σκιαγραφεί τη διαμόρφωση των ανθρώπινων σχέσεων στην κοινωνία της Αγίας Πετρούπολης και περιγράφει συμπεριφορές και νοοτροπίες με...

Καθ' όλη τη διάρκεια του 1876 ο Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι με θαυμαστή επιμέλεια συνεχίζει να γράφει και να εκδίδει μόνος του το "Ημερολόγιο του συγγραφέα". Η επιτυχία που γνώρισε ανάμεσα στο κοινό, οι κριτικές που δημοσίευαν άλλα περιοδικά άλλα και η πολεμική του συγγραφέα για ορισμένα φλέγοντα ζητήματα της επικαιρότητας του έδιναν κουράγιο να συνεχίζει. Στα τεύχη του περιοδικού που περιλαμβάνονται στον παρόντα, δεύτερο τόμο της ελληνικής μετάφρασης, ο έλληνας αναγνώστης θα παρακολουθήσει την σκέψη του συγγραφέα για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και κυρίως για το περίφημο "Ανα...

Μειλίχια, μια νουβέλα. Μειλίχια ένας μονόλογος, κατάδυση στην άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής. Μειλίχια, ένα κείμενο-καταγγελία στα ερείπια μιας ζωής που αχνίζουν πάνω από το νεκρό κορμί μιας αθώας, μειλίχιας κοπέλας. Μειλίχια, μια διεισδυτική ματιά του Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι στον ζοφερό κόσμο· σύναξη σκιών, ανθρώπων που πούλησαν την ψυχή τους στην αλαζονεία, θυσιάζοντας την ανθρωπιά τους. Με πλούσια θητεία στην παρατήρηση, καταγραφή και απεικόνιση της σύγχρονης πραγματικότητας, ο Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι παραδίδει στον αναγνώστη την Μειλίχια όχι μόνο ως δείγμα της υψηλής συγγραφικής...

Όταν το 1871 πρωτοδημοσιεύτηκαν οι "Δαιμονισμένοι", το κατεξοχήν πολιτικό και προφητικό μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, θύελλα αντιδράσεων ξέσπασε στους λογοτεχνικούς και πολιτικούς (κατά κύριο λόγο στους επαναστατικούς) κύκλους της Ρωσίας. Μια τεράστια συζήτηση άνοιγε κι ένας πόλεμος κηρυσσόταν εναντίον του "μεταμελημένου" πρώην θανατοποινίτη και πρώην κατάδικου της Σιβηρίας. Τα γεγονότα που βρήκαν απήχηση στο μυθιστόρημα ήταν η "υπόθεση Νιετσάγεφ", η δραστηριότητα της οργάνωσης "Λαϊκή εκδίκηση" κι η δολοφονία από πέντε μέλη της του φοιτητή της Γεωπονικής Ακαδημίας Ι. Ι. Ιβ...

Το βιβλίο περιέχει: - Τον λόγο του Ντοστογιέφσκι στα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Πούσκιν, με τίτλο: "Πούσκιν" - Την απάντηση που έδωσε στο κείμενο του Ντοστογιέφσκι ένας "διαφωτιστής" της εποχής, ο Κονσταντίν Καβέλιν, με τίτλο: "Γράμμα στον Ντοστογιέφσκι (Σλαβόφιλοι και Δυτικιστές)".

Νόμιζες τέλος, πως όλος αυτός ο κόσμος με τους δυνατούς ή αδύνατους κατοίκους του, και όλες εκείνες οι κατοικίες, καταφύγια δυστυχισμένων ή πολυτελή μέγαρα των ισχυρών της γης - πως όλα αυτά, μέσα στην ώρα εκείνη του δειλινού ήσαν σαν ένα φαντασμαγορικό όνειρο που θα έσβηνε σε μια στιγμή, σαν ανάλαφρος ατμός, στο μαυρογάλανο ουρανό... Κάποια παράξενη τότε σκέψη γέμισε το μυαλό του εγκαταλελειμμένου συντρόφου του Βάσια. Ανατρίχιασε, ένα ζεστό αίμα πλημμύρισε την καρδιά του που χτυπούσε και μια δυνατή συγκίνηση, που δεν την ένιωσε ποτέ έως τότε, δυνάμωνε τ' ανάβρυσμά του....

Η εμφάνιση του Γκολιάντκιν μέσα από τις σελίδες του "Σωσία", του δεύτερου μόλις έργου του Ντοστογιέφσκι μετά τον "Φτωχόκοσμο", εισάγει ένα μοναδικό χαρακτήρα στη ρωσική λογοτεχνία. Άνθρωπος υπερόπτης, αλλά ταυτόχρονα και παραδομένος σ' έναν ακραίο και πάντα παρόντα φόβο μην και περιφρονηθεί, ο ήρωας υποφέρει και πάσχει ως τα τρίσβαθα της ψυχής του. Κάθε κίνηση τον αναστατώνει, η τυχαία ματιά τον αφορά, οποιαδήποτε παρουσία τον υπονομεύει, ό,τι υπάρχει και κινείται γύρω του συνωμοτεί εναντίον του.

Η εμφάνιση του Γκολιάντκιν μέσα από τις σελίδες του "Σωσία", του δεύτερου μόλις έργου του Ντοστογιέφσκι μετά τον "Φτωχόκοσμο", εισάγει ένα μοναδικό χαρακτήρα στη ρωσική λογοτεχνία. Άνθρωπος υπερόπτης, αλλά ταυτόχρονα και παραδομένος σ' έναν ακραίο και πάντα παρόντα φόβο μην και περιφρονηθεί, ο ήρωας υποφέρει και πάσχει ως τα τρίσβαθα της ψυχής του. Κάθε κίνηση τον αναστατώνει, η τυχαία ματιά τον αφορά, οποιαδήποτε παρουσία τον υπονομεύει, ό,τι υπάρχει και κινείται γύρω του συνωμοτεί εναντίον του.

...Κάθε κατάσταση εξαιρετικά άθλια, τρομερά ταπεινωτική και πρόστυχη όπου μου έτυχε να βρεθώ, μου προκαλούσε φοβερή οργή, αλλά και ηδονή ανείπωτη. Το ίδιο πάθαινα και τις στιγμές που έκανα καμιά παλιανθρωπιά ή που βρισκόμουν σε κίνδυνο. Την ώρα που έκλεβα κάτι, μεθούσα με την ατιμία μου· όχι με την ίδια την πράξη, αλλά με την εξαιρετική ηδονή που μου προκαλούσε το οξύ συναίσθημα της προστυχιάς μου. Ομολογώ, πως την αίσθηση αυτή την αναζήτησα συχνά επίτηδες, γιατί έχει επάνω μου πολύ δυνατή επίδραση... Όταν -σε μια τέτοια περίπτωση- καταφέρεις να συγκρατήσεις τον θυμό ή τον...

Τρεις διαφορετικές ματιές μάς μεταφέρουν στο πνεύμα των Χριστουγέννων μέσα από τις ιδιαιτερότητες τριών διαφορετικών πολιτισμών. Η γιορταστική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων όπως αυτή μας χαρίζεται από τις αφηγήσεις του μεγάλου Ρώσου κλασικού Φ.Μ. Ντοστογιέφσκι, ενός Γάλλου ποιητή, του Πολ Αρέν, και ενός χιουμορίστα Αμερικανού συγγραφέα, του Στίβεν Μ. Λίκοκ.

Ευρύτατα γνωστός στο παγκόσμιο κοινό από τα μεγάλα του έργα ο Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι έχει και μία άλλη, λιγότερο γνωστή, πλευρά, εκείνη του επιφυλλιδογράφου και του σχολιαστή της σύγχρονης με αυτόν περιρρέουσας πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτισμικής πραγματικότητας. Η πλευρά αυτή του δημιουργικού του έργου φωτίζεται μέσα από τα άρθρα, τα σχόλια, τις επιφυλλίδες και τα δοκίμια που κατά καιρούς δημοσίευσε, τόσο στον ημερήσιο όσο και στον περιοδικό Τύπο της Ρωσίας κατά την διάρκεια της πολυετούς του παρουσίας στα γράμματα και τις τέχνες της μεγάλης αυτ...