Μυριβήλης Στράτης 1890-1969
Myrivílis Stratís
Ο Στρατής Μυριβήλης (πραγματικό όνομα Ευστράτιος Σταματόπουλος) γεννήθηκε στη Συκαμιά της Λέσβου, πρωτότοκος γιος του Χαράλαμπου Σταματόπουλου και της Ασπασίας το γένος Γεωργιάδη. Φοίτησε στην Αστική Σχολή Συκαμιάς και στη συνέχεια στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης, από όπου αποφοίτησε το 1910. Το 1912 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο, εργαζόμενος παράλληλα ως συντάκτης σε περιοδικά και εφημερίδες. Τις σπουδές του εγκατέλειψε σύντομα για λόγους βιοπορισμού. Κατατάχτηκε εθελοντικά το 1912 και πολέμησε στους βαλκανικούς πολέμους (όπου τραυματίστηκε στο πόδι), στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία (ως ανθυπολοχαγός). Μετά την καταστροφή της Σμύρνης έφυγε για τη Λέσβο, όπου έζησε ως το τέλος του 1932, οπότε εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου άρχισε να γράφει τη Ζωή εν τάφω και το 1920 παντρεύτηκε την Ελένη Δημητρίου, με την οποία απέκτησε δυο γιους και μια κόρη. Από το 1925 ως το 1933 στήριξε το Εργατικό Κόμμα του Α.Παπαναστασίου, τόσο από τη Λέσβο, όσο και από την Αθήνα. Στη Λέσβο συνεργάστηκε με τις εφημερίδες Σάλπιγξ, Ελεύθερος Λόγος, Καμπάνα, Ταχυδρόμος και άλλες, δημοσιεύοντας πεζογραφήματα, ποιήματα, άρθρα και χρονογραφήματα, έγινε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Εθνικού Συνδέσμου Ελλήνων Επιστράτων Αιγαίου και στρατεύτηκε στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας, ενώ μετά την καταστροφή τάχθηκε υπέρ της Στρατιωτικής Επανάστασης. Στην Αθήνα συνεργάστηκε με εφημερίδες όπως η "Καθημερινή", η "Εθνική", η "Ακρόπολις", η "Πρωία", η "Απογευματινή", η "Ελευθερία" και περιοδικά όπως ο "Θεατής", η "Νέα Εστία", η "Ελληνική Δημιουργία", ο "Ακρίτας", τα "Στρατιωτικά Νέα". Εργάστηκε επίσης στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών, στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων (από όπου απολύθηκε το 1955 με το βαθμό του Διευθυντή Α’ τάξεως, έχοντας συμπληρώσει το όριο ηλικίας). Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου δήλωσε ανοιχτά την αντίθεσή του προς την κομμουνιστική ιδεολογία. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ακαδημίας Αθηνών (εκλέχτηκε το 1958 μετά από πέντε υποψηφιότητες που απορρίφθηκαν) και τιμητικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας (1940 για το "Γαλάζιο βιβλίο") και το Σταυρό του Ταξιάρχη του Βασιλικού Τάγματος του Γεωργίου Α΄ (1959). Πέθανε άρρωστος από βρογχοπνευμονία στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού στην Αθήνα. Η πρώτη εμφάνιση του Στρατή Μυριβήλη στο χώρο της λογοτεχνίας σημειώθηκε το 1915 με τη συλλογή διηγημάτων "Κόκκινες ιστορίες". Στα πρώτα του βήματα συνδέθηκε με τη λογοτεχνική γενιά του 1920, η οποία δέχτηκε έντονη την επίδραση του Κωστή Παλαμά των κοινωνικοπολιτικών γεγονότων των αρχών του αιώνα (Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Καταστροφή). Σύντομα ωστόσο αποδεσμεύθηκε από την απαισιόδοξη κοσμοθεωρία των συγχρόνων του και αναδείχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους αντιμιλιταριστές συγγραφείς της Ευρώπης και πρόδρομος της γενιάς του Τριάντα. Σταθμό στην πρώτη αυτή φάση της δημιουργίας του αποτέλεσε η "Ζωή εν Τάφω", που εγκαινίασε τη σύγχρονη ελληνική αντιπολεμική λογοτεχνία. Το έργο "Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια" (1932) αντιμετωπίστηκε από την κριτική ως μεταβατικό στάδιο προς τη δεύτερη περίοδο της συγγραφικής του δραστηριότητας (1933-1949), στην οποία κυριαρχεί η τάση προς άρνηση του παρόντος και στροφή προς την παιδική ηλικία, τάση που άσκησε επιρροή και στο γλωσσικό και υφολογικό πεδίο του έργου του. Από τη δεύτερη αυτή περίοδο αναφέρουμε το μυθιστόρημά του "Η Παναγιά η Γοργόνα". Τέλος στην τρίτη περίοδο του έργου του (1949-1969) ο Μυριβήλης στράφηκε προς μια ποικιλία θεμάτων, στόχων και εκφραστικών μέσων. Εδώ εντάσσονται οι συλλογές διηγημάτων του "Το πράσινο βιβλίο", "Το γαλάζιο βιβλίο", "Το κόκκινο βιβλίο" και "Το βυσσινί βιβλίο". Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Στρατή Μυριβήλη βλ. Μανώλης Γιαλουράκης, "Μυριβήλης Στρατής", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 10, Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Νίκη Λυκούργου, "Μυριβήλης Στρατής", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 7, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987, Νίκη Λυκούργου, "Σχεδίασμα χρονογραφίας Στρατή Μυριβήλη (1890-1969)", Αθήνα, Εταιρεία Σπουδών Σχολής Μωραΐτη - Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1990 και Τάκης Καρβέλης, "Στρατής Μυριβήλης", στο "Η μεσοπολεμική πεζογραφία· από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939)", Στ΄, Αθήνα, Σοκόλης, 1993. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2009)
Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει χριστουγεννιάτικα διηγήματα γραμμένα από σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς, κυρίως του 20ού αιώνα. Πρόκειται για κείμενα που αναδίδουν μελωδίες και εικόνες των γιορτών και διαπνέονται από τον βαθύ ανθρωπισμό που αναβιώνει στο τέλος κάθε χρόνου σε όλα τα σημεία της γης, μαζί με τη φάτνη, τα λαμπιόνια, τα κάλαντα, το χιόνι, τα δώρα και το φλουρί της βασιλόπιτας. Τα μηνύματα που κρύβονται σε αυτά τα διηγήματα προκύπτουν από τις συγκινήσεις και τα πάθη των ηρώων τους, αλλά πρωτίστως μαρτυρούν την ευαισθησία των ίδιων των δημιουργών τους. Δίχως άλλ...
Χριστούγεννα και χιονιάς
Συλλογικό έργο
Νάρκισσος (2013)
Χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα διηγήματα και αφηγήσεις, από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ως τις μέρες μας. Στην ανθολογία "Χριστούγεννα και Χιονιάς" επιλέχθηκαν πενήντα τέσσερα διηγήματα, κυρίως, από τριαντατέσσερις σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς και δημιουργούς, με γνώμονα τη συνύπαρξη και συνήχηση διαφορετικών φωνών σε ένα ευρύ γιορταστικό πεδίο, χάριν μεγαλύτερης αναγνωστικής απόλαυσης. Με σκηνικό τις μέρες των Χριστουγέννων, προσωπικά βιώματα και μυθοπλασία -σε μεγάλες στιγμές- συνυφαίνονται και εμπνέουν κάθε λογής αφηγηματικά κείμενα, που αποτυπώνουν με...
Το μυθιστόρημα των τεσσάρων
Συλλογικό έργο
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1999)
"Το μυθιστόρημα των τεσσάρων" γράφτηκε κάτω από ιδιότυπες συνθήκες οι οποίες εξηγούν την όλη δομή του, τον αποσπασματικό του χαρακτήρα, καθώς επίσης το κέφι που το διαπνέει, την επινόηση περίπλοκων καταστάσεων και μυστηρίων - όχι τόσο, υποψιάζεται κανείς, για να κινηθεί το ενδιαφέρον των αναγνωστών, όσο κυρίως για να δούμε πώς θα ξεμπλέξει από τις κακοτοπιές ο φίλος συγγραφέας που ακολουθεί. Με το πνεύμα αυτό, του παιχνιδιού και του πειραματισμού, θα' πρεπε ίσως να πλησιάσουμε κι εμείς "Το μυθιστόρημα των τεσσάρων".
Το δικό μας Πάσχα
Συλλογικό έργο
Νάρκισσος (2016)
Πασχαλινά κείμενα και αφηγήσεις, από τα τέλη του 19ου αιώνα ως τις μέρες μας. Στο "Δικό μας Πάσχα" επιλέχθηκαν πενήντα πέντε διηγήματα, κυρίως, από σαράντα έξι σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς και δημιουργούς, με σκοπό τη συνύπαρξη και συνήχηση διαφορετικών φωνών σε ένα πανοραμικό γιορταστικό πεδίο. Στο σπίτι της πόλης, στο πατρικό του χωριού, στην εξοχική πλατεία, παντού όπου γιορτάζεται το χαρμόσυνο Πάσχα, σμίγουν αγαπημένα πρόσωπα γύρω από το παραδοσιακό τραπέζι, μέσα σε μιαν ατμόσφαιρα αναστάσιμης χαράς και ελπιδοφόρας προσμονής, σε πλήρη αρμονία με την αναγεννημένη α...
Τα παγανά
Μυριβήλης Στράτης 1890-1969
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2006)
Το βιβλίο "Τα παγανά" του Στρατή Μυριβήλη εκδόθηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο 1945 από τις εκδόσεις "Οι Φίλοι του Βιβλίου", σε 3500 αντίτυπα, με ξυλογραφίες του Ι. Μόραλη. Η δεύτερη έκδοση, με τις ίδιες ακριβώς ξυλογραφίες της πρώτης, αλλά με διαφορετική γρμματοσειρά και σελιδοποίηση, έγινε από το "Βιβλιοπωλείον της Εστίας", σε 4100 αντίτυπα, το 1962. Η ανά χείρας τρίτη έκδοση του βιβλίου, σε 1500 αντίτυπα, αποτελεί φωτομηχανική ανατύπωση της πρώτης έκδοσης.
Στη χώρα των αγαλμάτων
Μυριβήλης Στράτης 1890-1969
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2019)
Στον ανά χείρας τόμο δημοσιεύονται 12 διηγήματα [...] από τα τέσσερα χρωματιστά βιβλία του Μυριβήλη: το "Πράσινο" (1936), το "Γαλάζιο" (1939), το "Κόκκινο" (1952), το "Βυσσινί" (1959). Δύσκολα θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς την ύπαρξη απολύτως αντικειμενικών κριτηρίων στην κατάρτιση ανθολογιών, είτε ποιητική ύλη αφορούν είτε πεζογραφική. Ο στόχος εδώ, πάντως, ήταν να δοθούν συγκεντρωμένες χαρακτηριστικές ψηφίδες από την όλη διηγηματική σύνθεση που κατόρθωσε ο συγγραφέας. Και φυσικά να μη λείψει κανένα από τα διηγήματά του που τιμήθηκαν από τον ομόθυμο έπαινο της κριτικής...
Παιδιά του κόσμου
Συλλογικό έργο
Επίλογος (2005)
Όταν κάποτε ρώτησαν τον σπουδαίο φιλάνθρωπο γιατρό και λάτρη της μουσικής Άλμπερ Σβάιτσερ ποιο ήταν στη ζωή του το μουσικό άκουσμα που τον είχε συγκινήσει περισσότερο από όλα τα άλλα, αυτός απάντησε: "Το κλάμα ενός μικρού παιδιού σ' ένα πρόχειρο νοσοκομειακό σταθμό, κάπου στην Αφρική. Από αυτό κατάλαβα ότι το παιδί είχε περάσει τη φοβερή κρίση από μια επικίνδυνη αρρώστια και προχωρούσε στην ανάρρωση του. 'Ενιωσα βαθιά αγαλλίαση στο άκουσμα αυτό, σαν να έφτανε θεία μουσική απ' τον ουρανό, γιατί είχα κάνει ό,τι μπορούσα γι' αυτό το παιδί" Τούτα τα λόγια του υπέροχου ανθρωπι...
Παιδιά του κόσμου
Συλλογικό έργο
Επίλογος (2005)
Όταν στα 1962 έκανα προσκαλεσμένος γι' αρκετό καιρό το πρώτο μου ταξίδι στην Κίνα, είχα την ευκαιρία να βρίσκομαι σε πάμφτωχα χωριά, σ' επαρχίες μακρινές μέσα σε οικογένειες με παιδιά πολλά. Οι δυσκολίες κι οι στερήσεις της τραχιάς ζωής ήταν ολοφάνερες στους χωρικούς που δέχονταν την ομάδα των ξένων. Όμως αυτοί, σαν να είχαν όλα τ' αγαθά που επιθυμούσαν, μας μιλούσαν με τρυφερότητα και μας έδειχναν τα γελούμενα λιγόχρονα παιδιά. Αυτά, φτωχικά ντυμένα κι όλα ίδια -όπως κι οι μεγάλο τότε-, μας πλησιάζουν με πρόσωπα φωτεινά, χαμογελώντας. Μας έκαναν εντύπωση! Πώς μπορούσαν μέ...
