Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Ο θεός στο σταυρό" συνιστά ανάθεμα κατά της ζωής, ένα απαγορευτικό σήμα που προειδοποιεί: "μακριά απ' τη ζωή η λύτρωση!"· ο διαμελισμένος Διόνυσος είναι μια υπόσχεση ζωής: θα ξαναγεννιέται αιώνια και θα επιστρέφει απ' την καταστροφή... Ο νεαρός Νίτσε μιλά για την Αρχαία Ελλάδα και το "δυσκολότερο" και "υψηλότερο" επίτευγμα της τη "τιθάσευση" της διονυσιακής μουσικής για τη γένεση της Τραγωδίας που "στη ρίζα της είναι", όπως γράφει ο μεταφραστής του Βαγγέλης Δουβαλέρης, "η κατάφαση στη ζωή - σ' όλες τις εκφάνσεις της". Το βιβλίο περιλαμβάνει τρία δοκίμια, Το αρχαί...

Το σύγγραμμα αυτό προέρχεται από την εποχή κατά την οποία ο Νίτσε συνέτασσε το κύριο έργο της πρώιμης περιόδου του, το περίφημο "Η γέννηση της τραγωδίας" (1872), στο οποίο τελικά και σε πολύ μεγάλο βαθμό ενσωματώθηκε. Καθότι εκθέτει ένα πολύ σημαντικό μέρος των αναλύσεων του υπό συγγραφή τότε εκείνου έργου, ο φιλόσοφος το τύπωσε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων προκειμένου να το δώσει σε γνωστούς του και αρμόδιους να το κρίνουν ώστε να πάρει την άποψή τους. Το σύγγραμμα αναπτύσσει, πράγματι, την κεντρικότατη για την ερμηνεία του Νίτσε ανάλυση του πώς ο Ευριπίδης, εφαρμό...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα απαραίτητο βοήθημα για τη μελέτη του πιο ανατρεπτικού στοχαστή στην ιστορία της Ευρωπαϊκής διανόησης. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Paul Valery "Ο Nietzsche δεν είναι τροφή. Είναι διεγερτικό". Για την καλύτερη κατανόηση του έργου του μεγάλου στοχαστή, ενδεικτικά παρατίθενται τα ακόλουθα αποσπάσματα: "Ποιον ονομάζεις κακό; Αυτόν που πάντα θέλει να ντροπιάζει. Τι θεωρείς πιο ανθρώπινο; Να γλυτώσω κάποιον από την ντροπή". (Nietzsche, "Η χαρούμενη γνώση") "Σπάνια θα σφάλλεις, αν αποδίδεις τις ακραίες σου πράξεις στη ματαιοδοξία, τις μέτριες...

Κεντρικό αντικείμενο για τον στοχασμό του πρώιμου Νίτσε, όπως φανερώνουν τα κύρια συγγράμματα της περιόδου αυτής, αποτελεί η αρχαία ελληνική τραγωδία. Υπό το πρίσμα της μεταφυσικής και της αισθητικής θεωρίας του Σοπεγχάουερ, ο Νίτσε πραγματεύεται την ακμή και την παρακμή του "αρχαίου μουσικού δράματος" ως αποφασιστικό κεφάλαιο στην ιστορία ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού. Η αττική τραγωδία, κατά τον φιλόσοφο, αποτελούσε ολοκληρωμένο έργο τέχνης, σύνθεση ποίησης, πλαστικών τεχνών, χορού και μουσικής, γεννήθηκε δε από τον συγκερασμό δύο πολύ ιδιαίτερων στοιχείων, του "απολλώ...

Το ζήτημα της αγωγής και της παιδείας είναι κεντρικό στα πρώιμα γραπτά του Νίτσε. Στο παρόν κείμενο, το τρίτο από τη συλλογή αυτοτελών κειμένων υπό τον γενικό τίτλο "Παράκαιροι στοχασμοί", ο Νίτσε παρουσιάζει τον Σοπεγχάουερ ως τον "παράκαιρο" εκείνο στοχαστή που ενσαρκώνει το ιδεώδες του φιλοσόφου-παιδαγωγού. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την υποταγή της φιλοσοφίας σε ξένες και εχθρικές προς αυτή δυνάμεις (κράτος, οικονομία κ.λπ.) και τη γενικότερη παρακμή του πολιτισμού, ο Σοπεγχάουερ, χάρη σε σκληρό εσωτερικό κι εξωτερικό αγώνα, κατόρθωσε να διατηρήσει ακέραια την...

"Το γιατί υπάρχει η ανθρωπότητα δεν πρέπει να μας απασχολεί καθόλου. Αλλά το γιατί εσύ υπάρχεις, αυτό πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου, και αν δεν έχεις έτοιμη την απάντηση, τότε θέσε εσύ ο ίδιος στόχους για τον εαυτό σου, στόχους υψηλούς και ευγενείς, και θυσιάσου γι' αυτούς! Δεν γνωρίζω καλύτερο σκοπό της ζωής από το να θυσιάζεσαι, προσπαθώντας το μεγάλο και το αδύνατο..." Friedrich Nietzsche "Ο Nietzsche είναι ένας από τους λίγους φιλοσόφους, τον οποίον ένας μεγάλος αριθμός ευφυών ανθρώπων διαβάζει με ευχαρίστηση... Η επιρροή του όχι μόνο στη φιλοσοφία του 20ου αι...

Ήδη τα πρώιμα γραπτά του Νίτσε φανερώνουν ότι κεντρικό αντικείμενο του στοχασμού του αποτελεί το αρχαίο ελληνικό δράμα. Υπό το πρίσμα της μεταφυσικής και της αισθητικής θεωρίας του Σοπεγχάουερ, ο Νίτσε πραγματεύεται την ακμή και την παρακμή της αττικής τραγωδίας ως αποφασιστικό κεφάλαιο στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Η τραγωδία, κατά τον φιλόσοφο, είναι το προϊόν συγκερασμού δύο πολύ ιδιαίτερων στοιχείων, του "απολλώνιου" και του "διονύσιου", αποτελεί δε ολοκληρωμένο έργο τέχνης, σύνθεση ποίησης, πλαστικών τεχνών, χορού και μουσικής. Ο συγκερασμός αυτός συνιστά, σύμφω...

Στη "Γραφομηχανούλα" του Ζίγκφριντ Κρακάουερ (1889-1966) ο αφηγητής ερωτεύεται τη γραφομηχανή του. Η παράδοξη σχέση τους διανύει όλα τα στάδια μιας τυπικής ερωτικής συνύπαρξης: μια τυχαία συνάντηση, ενθουσιασμός και ερωτική μανία, απομάγευση και χωρισμός. Ό,τι περιγράφει ο Κρακάουερ προσομοιάζει με την εμπειρία του Φρίντριχ Νίτσε γύρω στα 1882, όταν, έχοντας χάσει την όρασή του, έγινε για λίγο ενθουσιώδης κάτοχος μιας από τις πρώτες γραφομηχανές. Σε αυτήν "χτύπησε" ποιήματα και επιστολές, όπου φανερώνεται πότε πότε ο ψυχικός εκτροχιασμός, όπως και στο αφήγημα του Κρακάουερ....

Σε αυτή τη μικρή συλλογή ποιημάτων και πεζών περιλαμβάνονται κείμενα που εκφράζουν οριακές καταστάσεις της ανθρώπινης συνείδησης και της ψυχικής αντοχής. Οι δημιουργοί τους καταφεύγουν σε απαράμιλλους χειρισμούς της γλώσσας, για να αποτυπώσουν είτε δικές τους βιωματικές διαδικασίες είτε να ανιχνεύσουν την παραφροσύνη των άλλων που τους άγγιξε.

"Αυτοί που μου έχουν προκαλέσει τη μεγαλύτερη αηδία ως τώρα είναι τα παράσιτα του πνεύματος: τα συναντάμε ήδη παντού στην άρρωστη Ευρώπη μας· και μάλιστα να θεωρούν την ηθική τους συνείδηση ως την καλύτερη του κόσμου. Μπορεί να είναι λίγο τεθλιμμένοι, με κάποιο αέρα πεσιμισμού, αλλά κυρίως είναι αδηφάγοι, βρομεροί, που σκορπίζουν παντού βρομιά, καταχθόνιοι, άνθρωποι που χώνονται παντού, που ρέπουν στην κλεψιά, πρόστυχοι -και αθώοι, όπως όλοι οι μικροί αμαρτωλοί και τα μικρόβια. Ζουν σε βάρος των άλλων ανθρώπων που διαθέτουν πνεύμα και το μοιράζουν γενναιόδωρα: ξέρουν ότι τα...

Κανείς δεν δίνει στον άνθρωπο τα χαρακτηριστικά του - ούτε ο θεός, ούτε η κοινωνία, ούτ' οι γονείς κ' οι πρόγονοί του, μα ούτε κι ο ίδιος ο εαυτός του. Κανείς δεν ευθύνεται για τ' ότι υπάρχει, για το πώς είναι φτιαγμένος, για τις συνθήκες ή τον περίγυρο στον οποίο ζει. Δεν αποτελεί επακόλουθο κάποιου ειδικού σχεδίου, μιας βούλησης, ενός σκοπού, ούτε κι απόπειρα πραγμάτωσης του "ιδεατού ανθρώπου", της "ιδεατής ευτυχίας" ή της "ιδεατής ηθικής"· είναι πέρα για πέρα παράλογο να θέλουμε με το ζόρι να του φορτώσουμε τον άλφα ή τον βήτα σκοπό. Εμείς επινοήσαμε την έννοια "σκοπός"·...

Πέντε από τις σημαντικότερες διάνοιες της παγκόσμιας λογοτεχνίας και φιλοσοφίας αποκαλύπτουν, αποτυπώνουν, εμβαθύνουν ή βυθίζονται στην ψυχική τους κατάρρευση με εξομολογητικό τόνο. Ο Αρτώ γράφει από την ψυχιατρική κλινική του Ροντέζ, όπου νοσηλεύεται, στους γιατρούς και στη μητέρα του (1943-1945). Η Γουλφ αποτυπώνει την εμπειρία της ψυχικής διαταραχής στη φίλη της Έθελ Σμάιθ (1930), ενώ με τα σημειώματά της στον Λέοναρντ Γουλφ και στην αδελφή της Βανέσσα Μπελ, λίγες μέρες πριν αυτοκτονήσει, δηλώνει αποφασισμένη "να βάλει τέλος σε αυτή την τρέλα". Ο Νίτσε συντάσσει τα περίφ...

Όλοι έχουμε να πούμε μια ιστορία. Ωστόσο στην πράξη, η διαδικασία του γραψίματος αποδεικνύεται τόσο δύσκολη και απαιτητική που πολλοί την εγκαταλείπουν πρόωρα, πεπεισμένοι πως τους λείπει το ταλέντο και δεξιότητες που έχουν οι σπουδαίοι συγγραφείς. Και συχνά είναι αλήθεια, μόνο που η αλήθεια αυτή μπορεί να ανατραπεί. Στην πραγματικότητα, όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς πάλεψαν σκληρά με τις αδυναμίες τους για να εξελιχθούν στους δημιουργούς που θαυμάζει σήμερα όλος ο κόσμος. Ένα μέρος από την πολύτιμη εμπειρία τους για την τέχνη της γραφής συγκεντρώσαμε και παρουσιάζουμε στις σε...

Να κ' η περίπτωση του Ηράκλειτου, που αποτραβήχτηκε στις ελεύθερες εκτάσεις και στα περιστύλια του τεράστιου ναού της Αρτέμιδας: τούτη η "έρημος" ήταν, οπωσδήποτε, πιο άξια - τ' ομολογώ! Γιατί να μην υπάρχουν και για μας τέτοιοι ναοί; (Χμ, ίσως και να υπάρχουν. Να, μου έρχεται τώρα δα στο νου τ' ωραιότερο δωμάτιο εργασίας που είχα ποτέ, στην Piazza di San Marco, άνοιξη, δέκα με δώδεκα το πρωί) Ωστόσο, κι ο Ηράκλειτος απέφευγε αυτό που κ' εμείς αποφεύγουμε σήμερα: το θόρυβο και τη φλυαρία των Εφεσίων, τη δημοκρατία τους, τις πολιτικές αθλιότητες τους, τα νεώτερα κατορθώματα...

Σχεδόν όλα όσα ονομάζουμε "ανώτερη καλλιέργεια" βασίζονται στην εκπνευμάτωση [...] της βαναυσότητας [...]. Η επώδυνη ηδυπάθεια που εκπέμπει η τραγωδία, έχει βάση της το απάνθρωπο, το άγριο. Ο λεγόμενος έλεος της τραγωδίας, αλλά και καθετί υψηλό, ως τ' ανώτερα και γλυκύτατα ρίγη της μεταφυσικής, αντλεί τη ηδύτητά του αποκλειστικά απ' τα συστατικά της αγριότητας που περιέχει. Οι Ρωμαίοι με τις αρένες τους, οι Χριστιανοί μες στην έκσταση του Σταυρού, οι Ισπανοί με τα ικριώματα και τις ταυρομαχίες τους, [...] οι εργάτες των παρισινών προαστίων που νοσταλγούν αιματηρές επαναστάσ...

Εάν το κράτος αντλεί το νόημα της ζωής από μια τυπική ιστορική γνώση, η επίσημη πολιτική παιδείας, που έχει θεμέλιο αυτή τη γνώση, μετατρέπει τον άνθρωπο και μάλιστα τον νέο άνθρωπο σε ένα βίαιο, ανασφαλές, άγνωμο και νευρωτικό ον. Τότε συμβαίνει να εκφυλίζεται ολοσχερώς το δημιουργικό ένστικτό του και να καταρρέει εσωτερικά η ζωή. Τη λύτρωση από ένα τέτοιο γνωσιο-οντο-λογικό τέλμα ο Νίτσε την αναζητεί, πρωτίστως, στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα και πιο ειδικά σε ό,τι απ' αυτή την ουμανιστική παράδοση δεν τον σκοτώνει. Τι δεν τον σκοτώνει; Ο θεός Διόνυσος. Αυτός ενσαρκ...

Η χριστιανική έννοια του θεού - ο θεός ως παρηγοριά των άρρωστων, ο θεός ως αράχνη, ο θεός ως πνεύμα- είναι μια απ' τις πιο εκφυλισμένες έννοιες του θείου που διατυπώθηκε ποτέ πάνω στη γη. Περιγράφει ίσως το τελευταίο στάδιο στην κατιούσα εξέλιξη των τύπων του θείου. Ο θεός κατέληξε νάναι το αντίθετο της ζωής, αντί η μεταμόρφωσή της, το αιώνιο "Ναι" της! Ο θεός: διακήρυξη πολέμου κατά της ζωής, της Φύσης, της βούλησης για ζωή! Θεός: η αλάνθαστη συνταγή για κάθε συκοφαντία του "ενθάδε", κάθε ψέμα του "επέκεινα"! Θεός: το μηδέν που θεοποιήθηκε, η βούληση για εκμηδένιση που αν...