Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Το πρόβλημα των μουσείων" δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση "Le Gaulois", τον Απρίλιο τού 1923. Ο συγγραφέας επαναλαμβάνει την εμπειρία του ανθρώπου της νεωτερικότητας για τον οποίο το έργο τέχνης δίνει την υπόσχεση μιας αισθητικής απόλαυσης, την οποία πάντως δεν την κρατάει όταν αυτός εισέρχεται στο μουσείο. Γιατί η απόλαυση, μας επισημαίνει εξαρχής, είναι αντίθετη με τις απαγορεύσεις. Η απόλαυση είναι ξένη με τις ταξινομήσεις, τα αξιώματα, τις υποθέσεις της ιστορίας. Αντίθετα, το μουσείο αποτελεί μια απεριόριστη βιβλιοθήκη. Η Αφροδίτη μετατρέπεται σε ντοκουμέντο. Είναι χώρος...

Το "Θαλασσινό κοιμητήριο" είναι μία από τις σημαντικότερες εκφράσεις της "καθαρής ποίησης", ποίημα με θέμα τη φθορά και τον θάνατο, που όμως το διαπερνά μια αίσθηση της ύπαρξης τόσο δυνατή, ώστε να καταλήγει σε μια δοξαστική ελεγεία της ζωής.

Τo "Θαλασσινό Κοιμητήριο" του Πωλ Βαλερύ είναι δίχως άλλο το πιο περίφημο ποίημά του. Προ πολλού ήδη, εκείνος που είχε γίνει γνωστός κάποτε σαν "ο ποιητής της Νεαράς Μοίρας", του ποιήματος εκείνου, δηλαδή, που τον είχε αναδείξει από τη μια μέρα στην άλλη σαν το νέο μεγάλο ποιητή της Γαλλίας, έχει γίνει πλέον "ο ποιητής του Cimetiere Marin". Έτσι, το παραθαλάσσιο νεκροταφείο της γενέτειρας του Σετ, που το απαθανάτισε με το κορυφαίο αυτό ποίημα, του το ανταπέδωσε, χαρίζοντας του κι εκείνο την αθανασία. Πρόκειται για ένα ελεγειακό ποίημα, αφού θέμα του είναι ο θάνατος, το οπο...

Η περίφημη μελέτη θανάτου του Πωλ Βαλερύ και ένα από τα εμβληματικότερα ποιήματα του 20ού αιώνα σε νέα μετάφραση. Κορυφαίο δείγμα "καθαρής ποίησης" από την ώριμη περίοδο του ποιητή, το "Θαλασσινό κοιμητήρι" ξεκινά σαν ζοφερός ρεμβασμός αλλά καταλήγει σε μια λαμπρή κατάφαση της ζωής. Το επίμετρο της έκδοσης υπογράφει ο μεγάλος Γάλλος φιλόλογος και μοντερνιστής θεολόγος Henri Bremond.

Οι "Σκέψεις και αφορισμοί" συναπαρτίζουν μια σταχυολόγηση από τις 500 και πλέον σελίδες που συνθέτουν τον κύριο κορμό του διανοητικού "Ημερολογίου καταστρώματος" του Πωλ Βαλερύ, και εικονογραφούν με τον πλέον ανάγλυφο τρόπο τις πιο σκοτεινές πτυχές της σκέψης του. Ο Βαλερύ παρατηρεί τον εαυτό του, που παρατηρεί τον εαυτό του να παρατηρεί τον εαυτό του, μπροστά σ' έναν καθρέφτη. Τούτη η πολυεπίπεδη αυτοχειρουργική επέμβαση εμπεριέχει πίκρα, έκσταση, αηδία, δέος, αυτοθαυμασμό, ανία, μόχθο, άσκηση, αγωνία, αλαζονεία, άρνηση, κατάφαση. Είναι η σπαρακτική διαδρομή μιας εγκεφαλικ...

"Το τελευταίο, και σίγουρα το πιο ενδιαφέρον στην ιστορία των γαλλικών γραμμάτων στον 20ό αιώνα σχέδιο του Βαλερύ, το οποίο όμως από τη φύση του δεν μπορούσε παρά να μείνει ημιτελές, ήταν το σχεδίασμα μιας ποιητικής. Ένα από τα πιο παλιά σχέδια του Βαλερύ αφού ανάγεται στην εποχή που ανακάλυψε τον Πόε, δηλαδή το 1892 που έμελλε να βρει την οριστική του διατύπωση το 1936. Ήταν τότε υποψήφιος καθηγητής στο College de France. Κέρδισε την εκλογή χάρη στη φήμη του αλλά και στο πρόγραμμά του, και η έδρα πήρε το όνομα που ο ίδιος είχε προτείνει: έδρα Ποιητικής. Με τη μορφή μαθ...

Ο Πωλ Βαλερύ (1871-1945) πιστεύει στην "παραξενιά που λέγεται πνεύμα". Εκείνο που κατ' εξοχήν αποστρέφεται είναι τα κόμματα. Θεωρεί ότι όλα ανεξαιρέτως "μαίνονται κατά της πατρίδας", ενώ οι πολιτικοί "εκμεταλλεύονται ό,τι πιο ποταπό υπάρχει στον άνθρωπο", εμπορευόμενοι κίβδηλες ιδέες και υποσχέσεις. Υπέρμαχος της πνευματικής ελευθερίας, υποστηρίζει ότι οι δημοκρατικές ελευθερίες είναι σε μεγάλο βαθμό πλασματικές, "γεμάτες καταναγκασμούς που υποδουλώνουν τους ανθρώπους" εν ονόματι, δήθεν, της γενικής βούλησης. Εκείνο που ονειρεύεται είναι μια αρισταρχία του πνεύματος με καθο...

Όταν οι άγγελοι περπατούν, τα πιο πεζά περιστατικά θυμίζουν θρύλους και παραμύθια. Οι πιο συνηθισμένοι άνθρωποι αποκαλύπτουν μια άλλη τους πλευρά, αλλόκοτη και μυστική. Ο καιρός είναι πάντα φθινόπωρο. Το καλοκαίρι ακόμα δεν έχει φύγει. Η άνοιξη στέλνει απ' την αντίπερα όχθη τις σκληρές της αντανακλάσεις. Το αγρίμι του χειμώνα λουφάζει κρυμμένο στα μελαγχολικά σύννεφα. Οι λακκούβες των δρόμων με το μαύρο νερό καθρεφτίζουν κοπάδια σπάνιων πουλιών. Όλα μετέωρα, ακολουθούν τους ρυθμούς ενός απλού κι απόκοσμου βηματισμού. Στα πάρκα κυκλοφορούν ολομόναχες οι σιλουέτες των ίσκιων....

Όταν οι άγγελοι περπατούν, τα πιο πεζά περιστατικά θυμίζουν θρύλους και παραμύθια. Οι πιο συνηθισμένοι άνθρωποι αποκαλύπτουν μια άλλη τους πλευρά, αλλόκοτη και μυστική. Ο καιρός είναι πάντα φθινόπωρο. Το καλοκαίρι ακόμα δεν έχει φύγει. Η άνοιξη στέλνει απ' την αντίπερα όχθη τις σκληρές της αντανακλάσεις. Το αγρίμι του χειμώνα λουφάζει κρυμμένο στα μελαγχολικά σύννεφα. Οι λακκούβες των δρόμων με το μαύρο νερό καθρεφτίζουν κοπάδια σπάνιων πουλιών. Όλα μετέωρα, ακολουθούν τους ρυθμούς ενός απλού κι απόκοσμου βηματισμού. Στα πάρκα κυκλοφορούν ολομόναχες οι σιλουέτες των ίσκιων....

Οι Ευρωπαίοι αποτελεί την πρώτη συστηματική και ψύχραιμη απάντηση στο πολυσυζητημένο έργο του Ντυροσέλ, που περιόρισε την έννοια της Ευρώπης στα κράτη-έθνη που την αποτελούν. Για ευρωσκεπτικιστές και ευρωπαϊστές η έννοια, η ταυτότητα της Ευρώπης είναι ζητούμενο. "Άγνωστη και ανύπαρκτη η Ευρώπη, όχι όμως και οι Ευρωπαίοι". Ποιες, όμως, είναι οι ιστορικές καταβολές και οι συντεταγμένες που συγκροτούν το χώρο των Ευρωπαίων; Τι σημαίνει να είναι κανείς Ευρωπαίος; Η Ευρώπη ήπειρος, η Ευρώπη ιδέα, η Ευρώπη ουτοπία, η Ευρώπη πραγματικότητα, η Ευρώπη χειροπιαστή και αναγνωρίσιμη γ...

Το κοχύλι, αυτό το παράδοξο γεωμετρικό και καλλιτεχνικό δημιούργημα που συναντάμε αμέριμνα διάσπαρτο στη φύση, γίνεται αφετηρία μιας σειράς σκέψεων του Paul Valery που υποκρύπτουν σταθερά το θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας για το φυσικώς και αισθητικώς ωραίο, για τα όρια της διάκρισής τους -ιδίως όταν το φυσικώς ωραίο αποτελεί κατασκευαστικό προϊόν ενός πλάσματος διαφορετικού από τον άνθρωπο. Το παράδειγμα είναι ιδεώδες και τα στοιχεία που διαθέτουμε ελέγχονται με οξυδέρκεια και λαμπρό ερευνητικό ήθος. Τα συμπεράσματα αφήνονται να γεννηθούν βήμα προς βήμα μέσα στη συνείδη...

[...]Πιστεύω ότι δεν μπορεί να υπάρχουν για τη μετάφραση κανόνες γενικής παραδοχής. Το ζήτημα της καλής μετάφρασης είναι θέμα ικανότητας κατανόησης, ευαισθησίας και έμπνευσης του μεταφραστή. Είναι φυσικό καλύτεροι μεταφραστές ποίησης να είναι οι ποιητές. Δεν συμφωνώ με τον Σεφέρη, που λέει ότι "η μετάφραση της ποίησης είναι το είδος της γραφής που δίνει τη μικρότερη ικανοποίηση". Αντίθετα μεταφράζοντας νιώθω την ίδια χαρά δημιουργίας. [...]

Ο Μήτσος Παπανικολάου, παράλληλα με το πρωτότυπο έργο του -ποιητικό και κριτικό- που συγκεντρώθηκε και εκδόθηκε από τον Τάσο Κόρφη, ασχολήθηκε και με τη μετάφραση με μιαν αφοσίωση και συνέπεια που είχαν σαν αποτέλεσμα, τις περισσότερες φορές, όχι μόνον μιαν αριστοτεχνική ανάπλαση ξένων κειμένων στη γλώσσα μας, αλλά και μια προσωπική δημιουργία, καθώς ο ποιητής αγωνίστηκε να εκφράσει μέσα από τα ξένα κείμενα τον ίδιο του τον εαυτό. Από αυτή την αφοσίωση και συνέπεια δεν πηγάζει μόνο η, δυστυχώς, ανεκπλήρωτη επιθυμία του να εκδώσει τα "Πορτραίτα ξένων ποιητών", τις μεταφρά...

Η συμβολή του Καίσαρα Εμμανουήλ στην ανάπτυξη της σύγχρονης αισθητικής και η κριτική του οξυδέρκεια δεν περιορίζονται μόνο στα ποιήματά του. Θα 'ταν κοινοτυπία να πούμε πως εκτός από το δοκίμιο ή τη μελέτη και η μετάφραση, ανθολόγηση και οι επιλογές αποτελούν αξιόλογες κριτικές πράξεις που απαιτούν πολύωρες αναλώσεις και αποκαλύπτουν τις δυνατότητες, αλλά και τις αισθητικές αναζητήσεις των δημιουργών τους. Και ο Καίσαρ Εμμανουήλ, αν και μας άφησε λίγα, δυστυχώς, αλλά αξιόλογα δοκίμια (αθησαύριστα ακόμα), μετέφρασε ένα μεγάλο φάσμα ποιητών, αρχίζοντας από τον Πόε, περνώντας...