Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το βιβλίο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε πριν είκοσι χρόνια. Ήταν η πρώτη μου μελέτη που έφτανε στο τυπογραφείο - πρώτος ελάχιστος καρπός στη μέχρι τώρα μακρά πορεία σπουδής και έρευνας. Η έρευνα αφορούσε στη διασάφηση των διαφορών της ελληνικής φιλοσοφίας και Παράδοσης από τη δυτικοευρωπαϊκή. Διαφορών που δεν εξαντλούνται στατικά στον τόπο της θεωρίας, αλλά καθορίζουν τον τρόπο ή την πρακτική του βίου, δηλαδή ό,τι ονομάζουμε πολιτισμό. Με τη συγγραφή των σελίδων που ακολουθούν ξεκίνησα σπουδάζοντας τις διαφορές ανάμεσα στην ελληνική και δυτική κατανόηση του αποφατισμού της γνώσ...

Μοιάζει τελευταία να μεγαλώνει ο αριθμός των ανθρώπων που ψάχνουν, με σοβαρότητα και συνέπεια, απάντηση στο ερώτημα: Γιατί, διακόσια χρόνια τώρα, θέλουμε να γίνουμε ένα σωστά οργανωμένο, λειτουργικό, προηγμένο ευρωπαϊκό κράτος - και δεν τα καταφέρνουμε. Τί φταίει, ποιος μας εμποδίζει, πού σκοντάφτουμε.

Θέμα του βιβλίου είναι η γλώσσα της μεταφυσικής. Λέξεις όπως Θεός, ψυχή, αθανασία, μοιάζουν μάλλον κοινά κατανοητές. Αλλά τι μπορεί να σημαίνει "κατανόηση" στην περίπτωση λέξεων που παραπέμπουν σε μη αισθητά σημαινόμενα; Ο κένταυρος, η γοργόνα, η σφίγγα, ο τραγέλαφος μπορούν επίσης να κατανοούνται σωστά στη σημασία τους (καταλαβαίνουμε όλοι τι σημαίνουν), αλλά τα σημαινόμενα στα οποία παραπέμπουν είναι ανύπαρκτα και φαντασιώδη. Ποιά οδός ή μέθοδος γνώσης μπορεί να μας εξασφαλίσει τον έλεγχο του πραγματικού ή φαντασιώδους στην περίπτωση της γλώσσας που χρησιμοποιεί η με...

"Το "Πρόσωπο και ο έρως" είναι από τα σημαντικότερα ελληνικά φιλοσοφικά συγγράμματα στον 20ό αιώνα. Διερευνά το ερώτημα για τη δυνατότητα πρόσβασης του ανθρώπου στην υπερβατική Αιτιώδη Αρχή των υπαρκτών και της ύπαρξης. Ο Χρήστος Γιανναράς καταδείχνει με συνέπεια ότι η ατομοκεντρική νοησιαρχία της Δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης οδηγεί σε αξιέδοξες πολώσεις τον προβληματισμό. Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την πραγματικότητα μόνο με την κατανόηση εννοιών· η αλήθεια δεν εξαντλείται στη γλωσσική της διατύπωση. Κερδίζεται μόνο ως εμπειρική αμεσότητα αγαπητικής σχέσης, ελευθερία αυθυ...

Τα κείμενα αυτού του τόμου δημοσιεύτηκαν ως επιφυλλίδες και άρθρα στην εφημερίδα "Το Βήμα" από τον Οκτώβριο του 1971 ως τον Οκτώβριο του 1973. Αναδημοσιεύτηκαν σε πρώτη έκδοση τον Δεκέμβριο του 1973, από τις εκδόσεις Κ. Μ. Γρηγόρη. Η δεύτερη τώρα έκδοση γίνεται με φωτογραφική αναπαραγωγή της πρώτης, από τον ίδιο εκδότη και δίχως αλλαγές στην ορθογραφία της αρχικής δημοσίευσης. Οι ημερομηνίες των επιφυλλίδων θυμίζουν ότι πρωτοδημοσιεύτηκαν όλες στην περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας. Η υπενθύμιση είναι απαραίτητη για την κατανόηση της πολύπλευρης "σημαντικής" των κειμ...

Πώς να αντιδράσουμε στη συντελεσμένη καταστροφή της Ελλάδας και της ζωής μας; Τί μπορούμε να κάνουμε, τί περνάει από το χέρι μας; Το ψάξιμο για τα πραγματικά αίτια του σημερινού εφιάλτη και η συνειδητοποίησή τους είναι η ρεαλιστική δυνατότητα να συνεργήσουμε στη λύση. Η λύση δεν μπορεί να είναι συνταγή, δεν θα προκύψει από "ευφυείς" οικονομολόγους. Η λύση θα γεννηθεί όσο μεγαλώνει το πλήθος των πολιτών που συνειδητοποιούν, με καθαρή ματιά, τα αίτια της καταστροφής και τους στόχους της ανάκαμψης. Περνάει από το χέρι σου να διαβάσεις το βιβλίο που κρατάς. Και να το κάνε...

Στην Ελλάδα σήμερα καλλιεργείται έντεχνα και "εκ του πονηρού" ο μύθος ότι "η Δημοκρατία δεν γνωρίζει αδιέξοδα" -με παγιωμένη την ψευδαίσθηση ότι το πολίτευμα της χώρας είναι Δημοκρατία. Η συνεχώς και ισχνότερη μειονότητα των πολιτών που διασώζουν σκέψη και κρίση, ξέρουν ότι η Δημοκρατία είναι άθλημα με ενδεχόμενα αποτυχίας, αλλά και συνάρτηση της κατά κεφαλήν καλλιέργειας, άρα με σαφή αδιέξοδα όταν αντί καλλιέργειας πρυτανεύει η κτηνώδης ιδιοτέλεια, η αλογία της καταναλωτικής βουλιμίας. Με αυτά τα δεδομένα, το βιβλίο αναζητάει εκείνη τη ρεαλιστική επιτελική στρατηγική που...

Η λογική της φύσης δεν ξεχωρίζει ποιότητες: Ο σεισμός, η λοιμική, ο καταποντισμός, η φωτιά αφανίζουν τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση από τα άλογα ζώα. Η φθορά, ο πόνος, ο τρόμος, ο πανικός, ο θάνατος είναι συνθήκες της ύπαρξης ίδιες για τον Αριστοτέλη και για τον σκύλο του, για τον Γκάντι και για τον Χίτλερ, για τον Μότσαρτ και για τον Ηρόστρατο. Γιατί; Πώς συμβιβάζεται αυτή η αλογία με τη σοφία και το κάλλος της φύσης, με την έκπληξη που είναι ο ανθρώπινος νους, η δημιουργική μοναδικότητα κάθε ανθρώπου; Γιατί ο σαδισμός, η τυφλή πλεονέξια, το μίσος, το έγκλημα να έχ...

Η λογική της φύσης δεν ξεχωρίζει ποιότητες: Ο σεισμός, η λοιμική, ο καταποντισμός, η φωτιά αφανίζουν τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση από τα άλογα ζώα. Η φθορά, ο πόνος, ο τρόμος, ο πανικός, ο θάνατος είναι συνθήκες της ύπαρξης ίδιες για τον Αριστοτέλη και για τον σκύλο του, για τον Γκάντι και για τον Χίτλερ, για τον Μότσαρτ και για τον Ηρόστρατο. Γιατί; Πώς συμβιβάζεται αυτή η αλογία με τη σοφία και το κάλλος της φύσης, με την έκπληξη που είναι ο ανθρώπινος νους, η δημιουργική μοναδικότητα κάθε ανθρώπου; Γιατί ο σαδισμός, η τυφλή πλεονέξια, το μίσος, το έγκλημα να έχ...

"Όσοι ασκούν κριτική είναι καταδικασμένοι να μετέχουν, κατά κάποιο τρόπο, στη μοίρα της Κασσάνδρας. Ακόμα κι όταν βλέπουν απολύτως καθαρά, δεν έχουν κανένα τρόπο να αποδείξουν αυτό που βλέπουν, και μπορεί να μη γίνουν πιστευτοί. Όμως η Κασσάνδρα είχε δίκιο". George Steiner Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στον εγγύτατο φίλο, Γιώργο Καράμπελα.

"Γνωρίζουμε τον έρωτα μόνο στην απόσταση της αποτυχίας. Πριν την αποτυχία δεν υπάρχει γνώση· η γνώση έρχεται πάντα μετά τη βρώση του καρπού. Σε κάθε έρωτα ξαναζεί η εμπειρία της γεύσης του παραδείσου και της απώλειας του παραδείσου. Σπουδάζουμε τον έρωτα μόνον εξόριστοι από την πληρότητα της ζωής που αυτός χαρίζει". Ο συγγραφέας δηλώνει για το βιβλίο: "Από τη δουλειά μου αγαπώ πολύ κυρίως ένα βιβλίο, το "Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων", που ο τίτλος του είναι μάλλον συμβατικός, μάλλον αφορμή είναι το Άσμα Ασμάτων για ένα δοκίμιο για τον Έρωτα. Νομίζω ότι με εκφράζει περισσότερο...

Το βιβλίο αυτό δεν φιλοδοξεί να είναι μια γενική εισαγωγή στα φιλοσοφικά συστήματα που διαμορφώθηκαν κατά τη διαδρομή της ανθρώπινης Ιστορίας. Δεν έχει ιστορικό χαρακτήρα και δεν εξαντλεί όσες φιλοσοφικές απόψεις και θεωρίες διατυπώθηκαν σε σχέση με τα θέματα που θίγονται στις σελίδες του. Με άλλα λόγια: η μέθοδος του βιβλίου δεν είναι η ιστορική, δηλαδή η παραθετική-αναλυτική. Είναι η μέθοδος η αφαιρετική-συνθετική: Μέσα από το τεράστιο υλικό της Ιστορίας της Φιλοσοφίας αφαιρούνται πολλά (που θα πει: θυσιάζεται η ποικιλία των προσβάσεων) για να πραγματοποιηθεί μια σύνθεση...

Ανήκουμε στη Δύση; Τι μας συνδέει με τη Δύση και τι μας χωρίζει; Οι Έλληνες "δώσαμε τα φώτα" στους Δυτικούς; Ή είναι οι Δυτικοί που διέσωσαν την αρχαιοελληνική κληρονομιά, ενώ εμάς μας απέκοψε από αυτήν ο χριστιανισμός και η τουρκοκρατία; Το κυρίως πεδίο όπου μπορούν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, δεν είναι τα ιστορικά γεγονότα. Είναι οι προϋποθέσεις τους: τα κίνητρα- αιτίες και οι σκοποί, το "νόημα" που δίνουμε οι άνθρωποι στην ύπαρξη, στον κόσμο, στην Ιστορία. Πεδίο όπου γεννιώνται οι συγκλίσεις και οι διαφορές Ελληνισμού και Δύσης, είναι η φιλοσοφία. Χωρίς σπουδή τω...

Το παρόν βιβλίο βασίζεται στις εισηγήσεις των συνομιλητών της διεπιστημονικής στρογγυλής τράπεζας, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Στοά του βιβλίου (Αίθουσα Λόγου) στις 31 Μαΐου 2002 με θέμα: "Πολιτισμική κρίση και ψυχική απορία στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα", οργανωμένη από το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών. [...] Περιέχονται τα κείμενα: - Γρηγόρης Μανιαδάκης, "Χαιρετισμός εκ μέρους της Εκπαιδευτικής Επιτροπής" - Ειρήνη Βλαχάκη, "Γιατί η απορία" - Δημήτρης Σταθάκος, "Βιολογική και πολιτισμική πορεία προς ακμή και παρακμή" - Χρήστος Γιανναράς, "Σχό...

Τα καλά μας ρούχα... 25 Δεκεμβρίου 1959: Χρόνια τώρα προσπαθώ να καταλάβω γιατί όταν ήμουν στο χωριό ένιωθα τόση χαρά τις μέρες των Χριστουγέννων. Έδωσα στον εαυτό μου πολλές διανοουμενίστικες ερμηνείες, όμως καμιά δεν με ικανοποιούσε. Θυμάμαι πολύ καλά τα Χριστούγεννα του 1959. Φορέσαμε τα καλά μας και πήγαμε στην Αγία Μαρίνα. Η εκκλησία ήταν γεμάτη, με τον κύριο Δυολύκη να δεσπόζει επιβλητικά στην πρώτη σειρά και εμάς τα πιτσιρίκια δίπλα του να περιμένουμε τον Κονόμο, τον παπά της εκκλησίας, να κάνει κανένα απ' αυτά τα υπέροχα "εξωεκκλησιαστικά" σχόλιά του. Έξω από την...

Το έμβρυο δεν "ξέρει" τίποτα για τον τρόπο της ύπαρξής του μετά τη γέννηση - για τη μετά τον θάνατό του ζωή. Κανένα έμβρυο δεν "γύρισε πίσω" ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα "πληροφορήσει" ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τα εγκόσμια με πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα τη μετά τον θάνατό του. Πραγματικότητα, ίσως, ανάλογη με τη διαφορά ανάμεσα στο έμβρυο και το λογικό υποκείμενο.