Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Νίτσε έφυγε νωρίς. Δεν πρόλαβε να δει γονιμοποιημένη την προφητική του οργή, καρποφόρο τον ρεαλισμό των διορατικών του διαγνώσεων. "Πολύ πρώιμος πρόδρομος μιας πολύ όψιμης άνοιξης". Ευδιάκριτη δεν είναι ακόμα ούτε και η άνοιξη, όμως οι πρόδρομοι πληθύνονται - τα σημάδια ότι κυοφορούνται επιγνώσεις εκρηκτικής δυναμικής ξεμυτίζουν ασταμάτητα στον παγετώνα τριών αιώνων κυριαρχίας του Διαφωτισμού-μηδενισμού. Συνεχιστές της νιτσεϊκής επαναστατικής διαύγασης του "ενός, ούτινός έστι χρεία", καθένας με διαφορετικό απόθεμα ωριμότητας, σίγουρα ο Ντοστογιέφσκι, ο Χάιντεγγερ, ο Σάρτ...

Ο Νίτσε έφυγε νωρίς. Δεν πρόλαβε να δει γονιμοποιημένη την προφητική του οργή, καρποφόρο τον ρεαλισμό των διορατικών του διαγνώσεων. "Πολύ πρώιμος πρόδρομος μιας πολύ όψιμης άνοιξης". Ευδιάκριτη δεν είναι ακόμα ούτε και η άνοιξη, όμως οι πρόδρομοι πληθύνονται - τα σημάδια ότι κυοφορούνται επιγνώσεις εκρηκτικής δυναμικής ξεμυτίζουν ασταμάτητα στον παγετώνα τριών αιώνων κυριαρχίας του Διαφωτισμού-μηδενισμού. Συνεχιστές της νιτσεϊκής επαναστατικής διαύγασης του "ενός, ούτινός έστι χρεία", καθένας με διαφορετικό απόθεμα ωριμότητας, σίγουρα ο Ντοστογιέφσκι, ο Χάιντεγγερ, ο Σάρτ...

Ποιο το "νόημα", της πολιτικής τέχνης και επιστήμης; Το αρχικό "κοινό άθλημα" της δημοκρατίας ή το σύγχρονο επάγγελμα εξουσιαστικής εξισορρόπησης ατομοκεντρικών "δικαιωμάτων"; Ο κοινωνιοκεντρικός τρόπος των Ελλήνων (πόλις, εκκλησία, αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα, υπαρκτικός στόχος ελευθερίας) είναι ένα χαμένο παιχνίδι; Μονόδρομος o βαρβαρικός νομικισμός, ο ολοκληρωτισμός της προπαγάνδας, η ανέραστη αυτασφαλιστική ευζωία, τα παραισθησιογόνα της "ατομικής σωτηρίας";

Τα κείμενα που περιλαμβάνονται σε αυτόν τον τόμο είναι αναδημοσίευση από την εφημερίδα Η Καθημερινή (τα κυριακάτικά φύλλα του 2018), εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ένδειξη. Σχεδόν συνωμοτική πια η εκφραστική που ψάχνει "νόημα" της ελληνικής παρουσίας στο σήμερα. Δεν υπάρχει ενθαρρυντικό σημάδι, μοιάζει, τόσες δεκαετίες τώρα, σαν να μην έχει υπάρξει η επιφυλλιδογραφική, τακτή (και πεισματική), κυριακάτικη παρέμβαση στα κοινά. Επιβιώνουν "λάθρα" οι επιφυλλίδες μου, κι αυτό μάλλον βεβαιώνει ότι κάποτε οπωσδήποτε θα διαβαστούν. Μοιάζουν σιωπηρά καταδικασμένες σε συμ...

Ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στον δημοφιλή Έλληνα στοχαστή και φιλόσοφο Χρήστο Γιανναρά και τον κύριο μεταφραστή των έργων του στα αγγλικά, Norman Russell. Το βιβλίο αποτελεί μία εξαιρετική εισαγωγή στην θεωρία του Χρήστου Γιανναρά και μια ευκαιρία για τους γνώστες του έργου του, να ερευνήσουν σε βάθος τη σκέψη του.

Με αφορμή ένα παγκόσμιο συνέδριο για τον αφοπλισμό, μια πρώτη γνωριμία - παρθενική ματιά ενός Δυτικού, του Χρήστου Γιανναρά, με την καθημερινότητα των σοβιετικών πολιτών στην δεκαετία του ’80. Μόσχα, Λένινγκραντ, διαφορετικό αστικό τοπίο, διαφορετική νοοτροπία, διαφορετική ζωή. Έκπληκτη και διεισδυτική ματιά, αράδες γεμάτες γοητεία, παρατηρήσεις καίριες. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, κάτω από τον τίτλο "Παθήματα χωρίς μαθήματα" θα βρει κανείς οξυδερκή κείμενα για τα σημερινά αδιέξοδα του καπιταλισμού. Αμφιπρόσωπος εντέλει ολοκληρωτισμός;

Μερικές εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να ριζώσουν στην Πλατεία Συντάγματος, αμετακίνητοι. Για εβδομάδες, για μήνες. Να απαιτούν, όχι αλλαγές - μεταρρυθμίσεις. Συγκεκριμένα: Να επανασυνταχθεί από Ανεξάρτητη Αρχή ο νόμος περί ευθύνης υπουργών. Τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης να εκλέγονται από την ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας. Οι πρόεδροι των ανώτατων δικαστηρίων να εκλέγονται με την ψήφο των δικαστών. Οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων και της αστυνομίας, από την "επετηρίδα" και μόνο. Να απομακρυνθούν οι κομματικές νεολαίες από τα πανεπιστήμια. Να καταργηθ...

"Το "Πρόσωπο και ο έρως" είναι από τα σημαντικότερα ελληνικά φιλοσοφικά συγγράμματα στον 20ό αιώνα. Διερευνά το ερώτημα για τη δυνατότητα πρόσβασης του ανθρώπου στην υπερβατική Αιτιώδη Αρχή των υπαρκτών και της ύπαρξης. Ο Χρήστος Γιανναράς καταδείχνει με συνέπεια ότι η ατομοκεντρική νοησιαρχία της Δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης οδηγεί σε αξιέδοξες πολώσεις τον προβληματισμό. Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την πραγματικότητα μόνο με την κατανόηση εννοιών· η αλήθεια δεν εξαντλείται στη γλωσσική της διατύπωση. Κερδίζεται μόνο ως εμπειρική αμεσότητα αγαπητικής σχέσης, ελευθερία αυθυ...

Το έμβρυο δεν "ξέρει" τίποτα για τον τρόπο της ύπαρξής του μετά τη γέννηση - για τη μετά τον θάνατό του ζωή. Κανένα έμβρυο δεν "γύρισε πίσω" ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα "πληροφορήσει" ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τα εγκόσμια με πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα τη μετά τον θάνατό του. Πραγματικότητα, ίσως, ανάλογη με τη διαφορά ανάμεσα στο έμβρυο και το λογικό υποκείμενο.

Το έμβρυο δεν "ξέρει" τίποτα για τον τρόπο της ύπαρξής του μετά τη γέννηση - για τη μετά τον θάνατό του ζωή. Κανένα έμβρυο δεν "γύρισε πίσω" ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα "πληροφορήσει" ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τα εγκόσμια με πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα τη μετά τον θάνατό του. Πραγματικότητα, ίσως, ανάλογη με τη διαφορά ανάμεσα στο έμβρυο και το λογικό υποκείμενο.

Η αξιοπρέπεια: ένα σιωπηρό, άκρως διακριτικό, χωρίς οργανική δομή και διακηρύξεις, χωρίς ηγεσία, λαϊκό κίνημα. Θεωρητική ραχοκοκαλιά και άξονας συνοχής του "κινήματος", η Γενιά του ’30: οι Δοκιμές του Σεφέρη, τα πεζά του Ελύτη, ο Θεοτοκάς, ο Πικιώνης, ο Τσαρούχης, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος, ο Μάνος Χατζηδάκις. Άλλη υποδομή της ελληνικής αξιοπρέπειας δεν διαθέτουμε. Η Γενιά του ’30 έδειξε ότι, για το ριζικά αποτυχημένο, θλιβερό και κωμικό μεταπρατικό μας κρατίδιο, εκσυγχρονισμός σημαίνει εξελληνισμός. Ενεργό μετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι εγγυάται ο ελ...

Το βιβλίδιο αυτό συγκεφαλαιώνει επιγραμματικά τη φιλοσοφική οπτική ή πρόταση της οντολογίας του προσώπου. Προτάσσει τις γνωσιοθεωρητικές προϋποθέσεις συν-εννόησης στο πεδίο του οντολογικού (υπαρκτικού) προβληματισμού. Συντομογραφεί τις δυο απόπειρες εμπειρικής διασάφησης του οντολογικού ερωτήματος που προηγούνται ιστορικά: την πλατωνική και τη χαϊντεγγεριανή. Και συγκεφαλαιώνει την προσωποκεντρική οντολογία σε επιτομή χτισμένη με αφορισμούς, που η μεταξύ τους σύνδεση σημαίνεται από την αρίθμησή τους με δεκαδικούς.

Το αίνιγμα του θανάτου, όπως και το ανεξήγητο του έρωτα, δεν φωτίζονται με τον ατομοκεντρισμό των απαιτήσεων της νόησης, φωτίζονται μόνο από την οδό της μετοχής. Και η μετοχική γνώση κερδίζεται μόνο μέσα από το άθλημα της ελευθερίας, δηλαδή της ερωτικής αυτοπαραίτησης και αυτοπροσφοράς. Μια υποχρεωτική αθανασία θα ήταν μια εξ ορισμού κόλαση. Η μόνη αιώνια μη-κόλαση που μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους είναι: να υπάρχεις, επειδή ελεύθερα θέλεις να υπάρχεις, με πληρέστερη χαρά της ύπαρξης τον έρωτα. Είναι το εκκλησιαστικό ευ-αγγέλιο.

Το βιβλίδιο αυτό συγκεφαλαιώνει επιγραμματικά τη φιλοσοφική οπτική ή πρόταση της οντολογίας του προσώπου. Προτάσσει τις γνωσιοθεωρητικές προϋποθέσεις συν-εννόησης στο πεδίο του οντολογικού (υπαρκτικού) προβληματισμού. Συντομογραφεί τις δυο απόπειρες εμπειρικής διασάφησης του οντολογικού ερωτήματος που προηγούνται ιστορικά: την πλατωνική και τη χαϊντεγγεριανή. Και συγκεφαλαιώνει την προσωποκεντρική οντολογία σε επιτομή χτισμένη με αφορισμούς, που η μεταξύ τους σύνδεση σημαίνεται από την αρίθμησή τους με δεκαδικούς.

Το αίνιγμα του θανάτου, όπως και το ανεξήγητο του έρωτα, δεν φωτίζονται με τον ατομοκεντρισμό των απαιτήσεων της νόησης, φωτίζονται μόνο από την οδό της μετοχής. Και η μετοχική γνώση κερδίζεται μόνο μέσα από το άθλημα της ελευθερίας, δηλαδή της ερωτικής αυτοπαραίτησης και αυτοπροσφοράς. Μια υποχρεωτική αθανασία θα ήταν μια εξ ορισμού κόλαση. Η μόνη αιώνια μη-κόλαση που μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους είναι: να υπάρχεις, επειδή ελεύθερα θέλεις να υπάρχεις, με πληρέστερη χαρά της ύπαρξης τον έρωτα. Είναι το εκκλησιαστικό ευ-αγγέλιο.

"Κοιτάξτε γύρω σας εδώ στην Αμερική: μόλις ο Έλληνας αποκτήσει χρήματα, θα φωνάξει αμερικάνο αρχιτέκτονα να του χτίσει "μοδέρνα" εκκλησιά και αμερικάνο ζωγράφο να τη ζωγραφίσει. Δεν έχει μάτια να δει, ποια θέση έχουν οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες στις μεγάλες γκαλερί και στα μουσεία της Αμερικής - εικόνες κλεμμένες ίσως από το χωριό του πατέρα του, για το οποίο ντρέπεται ο σημερινός Έλληνας. Ούτε υποψιάζεται, ποια θέση έχει η βυζαντινή μουσική στις μουσικές ακαδημίες του κόσμου σήμερα - θεωρεί υπέρτερο πολιτισμό το αρμόνιο και την τετραφωνία. Είναι τόσο βαθιά ποτ...

"Γνωρίζουμε τον έρωτα μόνο στην απόσταση της αποτυχίας. Πριν την αποτυχία δεν υπάρχει γνώση· η γνώση έρχεται πάντα μετά τη βρώση του καρπού. Σε κάθε έρωτα ξαναζεί η εμπειρία της γεύσης του παραδείσου και της απώλειας του παραδείσου. Σπουδάζουμε τον έρωτα μόνον εξόριστοι από την πληρότητα της ζωής που αυτός χαρίζει". Ο συγγραφέας δηλώνει για το βιβλίο: "Από τη δουλειά μου αγαπώ πολύ κυρίως ένα βιβλίο, το "Σχόλιο στο Άσμα Ασμάτων", που ο τίτλος του είναι μάλλον συμβατικός, μάλλον αφορμή είναι το Άσμα Ασμάτων για ένα δοκίμιο για τον Έρωτα. Νομίζω ότι με εκφράζει περισσότερο...

Το βιβλίο αυτό δεν ζητάει να πείσει για τις θέσεις του, ούτε να μεταπείσει υποθετικούς αντιπάλους. Δεν είναι μια "απολογητική" της χριστιανικής πίστης και δεν επιδιώκει να προσηλυτίσει στις απόψεις του τον αναγνώστη. Έχει μια και μόνη φιλοδοξία: Να ξεχωρίσει αυτό που είναι η χριστιανική πίστη, απ’ ό,τι δεν είναι χριστιανική πίστη. Κι αυτό να γίνει με τρόπο προσιτό στον μέσο, όπως λέμε, "διανοούμενο" άνθρωπο - σε αυτή την "ταλαίπωρη γενιά, τη θρεμμένη με λογική και Διαφωτισμό", καθώς λέει ο ποιητής. Να αναιρέσει το βιβλίο, όσο το μπορεί, τη σύγχυση, που συχνά μάς κάνει να απ...

"Όσοι ασκούν κριτική είναι καταδικασμένοι να μετέχουν, κατά κάποιο τρόπο, στη μοίρα της Κασσάνδρας. Ακόμα κι όταν βλέπουν απολύτως καθαρά, δεν έχουν κανένα τρόπο να αποδείξουν αυτό που βλέπουν, και μπορεί να μη γίνουν πιστευτοί. Όμως η Κασσάνδρα είχε δίκιο". George Steiner Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στον εγγύτατο φίλο, Γιώργο Καράμπελα.