Βαρδιάμπασης Νίκος 1947-2018
Vardiámpasis Níkos
Ο Νίκος Βαρδιάμπασης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1947. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (πτυχίο 1975) και παρακολούθησε μαθήματα στη Φιλοσοφική Αθηνών (1975-1977). Έγινε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1978. Ειδικεύτηκε στην παθολογία. Εργάστηκε ως εσωτερικός βοηθός στην πανεπιστημιακή κλινική του Νοσοκομείου "Ο Ευαγγελισμός" (1982) και ως επιμελητής στο 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας (1984). Το 1985 εκλέχθηκε λέκτορας στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε αυτοδύναμα για μια τετραετία (1985-1989). Επίσης εργάστηκε ως γιατρός στον ΕΟΦ και διατέλεσε τακτικό μέλος της Επιτροπής Εθνικού Συνταγολογίου (1988). Από το 1992 έως το 1997 εργάστηκε ως παθολόγος στον Οργανισμό Υγείας - Περίθαλψης της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ). Παράλληλα με την άσκηση της ιατρικής ασχολήθηκε με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τον Τύπο με τη διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Εκπομπές: "Γιατί το λέμε έτσι", Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, 1982-1988. "Κάθε μέρα και μια λέξη", Αθήνα 9.84, 1988-1991. Ως συνεργάτης της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας, 1990-1991, σε θέματα γλώσσας και ιστορίας, είχε καθιερώσει τις μόνιμες στήλες "Το χθες είναι σήμερα", "Λογοπαίγνια" κ.ά. Από το 1991 εργάστηκε στην Ελευθεροτυπία ως συντάκτης· από το 1999 ως Συντονιστής-Επιμελητής του εβδομαδιαίου περιοδικού της Ελευθεροτυπίας "Ε" ΙΣΤΟΡΙΚΑ. Το 1998 άρχισε να αρθρογραφεί στα περιοδικά Πάρωρον και Γαιόραμα. Ήταν παραγωγός και παρουσιαστής, από το 1995 έως το 1997, της καθημερινής τηλεοπτικής εκπομπής της ΕΤ-2 "Ιστορία μιας λέξης" και από το 1998 της καθημερινής τηλεοπτικής εκπομπής "Οι λέξεις στη ζωή μας" της πρωινής καθημερινής ζώνης του MEGA. Διδακτικό έργο (εκτός ιατρικής): Στο Δημοσιογραφικό Εργαστήρι, 1994-1995· μάθημα: "Δημοσιογραφία και γλώσσα", "Ιστορία του Τύπου". Στη Σχολή Υποκριτικής του Κ. Καζάκου, 1996-1998· μάθημα: "Ελληνική γλώσσα και ιστορία". Δημοσιεύσεις: Είχε δημοσιεύσει επιστημονικές εργασίες σε ελληνικά περιοδικά. Έχουν εκδοθεί τα βιβλία του Ιατρικό Ιστορικό (εκδ. "Ηριδανός"), Ευρύλοχος (εκδ. "Ηριδανός"), Τειρεσίας (εκδ. "Κέδρος"), Ετυμολογικό Αλφαβητάριο, εκδ. Α. Α. Λιβάνη, Ιστορία μιας Λέξης (διαχρονική ιστορία της ελληνικής γλώσσας), τόμ. Α', Β', Γ' Δ', Ε' εκδ. Α. Α. Λιβάνη. Έφυγε από τη ζωή στις 27 Ιουλίου 2018, μετά από δίμηνη νοσηλεία στον Ερυθρό Σταυρό, σε ηλικία 71 ετών.
Γεώργιος Παπανδρέου 1888-1968: Ο Γέρος της Δημοκρατίας
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από κείμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" και δύο ειδικών αφιερωμάτων που είχαν εκδοθεί από την "Ελευθεροτυπία", καθώς και ορισμένων νέων άρθρων που γράφτηκαν για τις ανάγκες του τόμου. Περιέχονται τα κείμενα: - Παύλος Πετρίδης, "Αγώνες και πάθος για τη Δημοκρατία" - Παύλος Πετρίδης, "Αυτός ήταν ο "Γέρος της Δημοκρατίας"" - Κατερίνα Α. Βαρελά, "Εκπαιδευτική πολιτική" - Γρηγόρης Ρουμπάνης, "Τα πρώτα βήματα" - Γρηγόρης Ρουμπάνης, "Γεώργιος Παπανδρέου: Μύθος και Ιστορία" - Βίκτωρ Νέτας, "Ο ηγέτης του ριζοσπαστι...
Α' Παγκόσμιος Πόλεμος
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Περιέχονται τα κείμενα: - "Η πορεία προς το αναπόφευκτο" - "Οι αντιφάσεις στη διεθνή οικονομία" - "Από την "Μπελ Επόκ" στη Φλάνδρα" - "Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις ως το 1917" - "Η ελληνική οικονομία και οι σύμμαχοι" - "Τρόποι σκέψης και έκφρασης" - "Ο πόλεμος στα χαρακώματα" - "Το κρίσιμο σημείο του πολέμου" - "Πόλεμος και επανάσταση" - "Η διεθνής οικονομία μετά τον πόλεμο" - "Λογοτεχνία και πόλεμος" - "Η συνθήκη των Βερσαλλιών" -...
21η Απριλίου: πώς ήρθε - πώς έπεσε η Χούντα
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Οι μισοί Έλληνες δεν είχαν γεννηθεί ή δεν ήταν σε ηλικία που θα μπορούσαν να αντιληφθούν τα πολιτικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στη χώρα μας τον Απρίλιο του 1967. Ο καιρός σκεπάζει τις πληγές και αμβλύνει τις μνήμες, αλλά δεν μειώνει την αποστροφή προς το χουντικό εγχείρημα. [...] Η δικτατορία επέφερε μια κρίσιμη αλλαγή στα μέχρι τότε δεδομένα: στο στόχαστρο των διωκτικών μηχανισμών δεν ήταν πια μόνον οι κομμουνιστές και οι συνοδοιπόροι τους. Μπήκαν και οι κεντρώοι αλλά και οι δεξιοί. Υπό την έννοια αυτή το πραξικόπημα αποτέλεσε ένα ρήγμα στις τάξεις των νικητών του εμφυλ...
21η Απριλίου: πώς ήρθε - πώς έπεσε η Χούντα
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Οι μισοί Έλληνες δεν είχαν γεννηθεί ή δεν ήταν σε ηλικία που θα μπορούσαν να αντιληφθούν τα πολιτικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στη χώρα μας τον Απρίλιο του 1967. Ο καιρός σκεπάζει τις πληγές και αμβλύνει τις μνήμες, αλλά δεν μειώνει την αποστροφή προς το χουντικό εγχείρημα. [...] Η δικτατορία επέφερε μια κρίσιμη αλλαγή στα μέχρι τότε δεδομένα: στο στόχαστρο των διωκτικών μηχανισμών δεν ήταν πια μόνον οι κομμουνιστές και οι συνοδοιπόροι τους. Μπήκαν και οι κεντρώοι αλλά και οι δεξιοί. Υπό την έννοια αυτή το πραξικόπημα αποτέλεσε ένα ρήγμα στις τάξεις των νικητών του εμφυλ...
1821: Οι αθέατες όψεις
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Πίσω από την "πρώτη ανάγνωση" της Ιστορίας της Επανάστασης του 1821 ("Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία", "Ο Κολοκοτρώνης μπήκε στην Τριπολιτσά", "Ο Κανάρης πυρπόλησε τη ναυαρχίδα"), υπάρχει μια δεύτερη, και ίσως ουσιαστικότερη, ανάγνωση. Αυτή που ασχολείται και προσπαθεί να διερευνήσει τη διεθνή διάσταση του επαναστατικού εγχειρήματος, τις συνωμοτικές αδελφότητες, τα διπλωματικά παρασκήνια, τη διαβαλκανική διάσταση της εξέγερσης. Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Π...
Κύπρος: Η οδύσσεια της ανεξαρτησίας
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Περιέχονται τα κείμενα: - "Ιωάννης Καρατζάς: διαφωτιστής και μάρτυρας" - "Κύπρος και 1821" - "Από μειονότητα σε κοινότητα" - "Κύπριοι εθελοντές από το 1897 ως τον Α' Παγκόσμιο" - "Η νικηφόρα πορεία... προς την ήττα" - "Οι εθελοντές στη Μικρασιατική εκστρατεία" - "Η Αγγλία και οι δύο μητέρες πατρίδες" - "Β' Παγκόσμιος και Εθνική Αντίσταση" - "Η αγγλοτουρκική συμμαχία" - "Οι Άγγλοι κλείνουν τα μάτια στον Γρίβα" - "Η αριστερά και ο Μακά...
Κύπρος: Η οδύσσεια της ανεξαρτησίας
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Περιέχονται τα κείμενα: - "Ιωάννης Καρατζάς: διαφωτιστής και μάρτυρας" - "Κύπρος και 1821" - "Από μειονότητα σε κοινότητα" - "Κύπριοι εθελοντές από το 1897 ως τον Α' Παγκόσμιο" - "Η νικηφόρα πορεία... προς την ήττα" - "Οι εθελοντές στη Μικρασιατική εκστρατεία" - "Η Αγγλία και οι δύο μητέρες πατρίδες" - "Β' Παγκόσμιος και Εθνική Αντίσταση" - "Η αγγλοτουρκική συμμαχία" - "Οι Άγγλοι κλείνουν τα μάτια στον Γρίβα" - "Η αριστερά και ο Μακά...
Αδόλφος Χίτλερ
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Ο Χίτλερ προσωποποιεί το απόλυτο κακό μέσα στην Ιστορία. Την κτηνώδη βία, την ακόρεστη εδαφική εξάπλωση, το φυλετικό μίσος, τη δολοφονία των πολιτικών του αντιπάλων, τη φρικώδη εξόντωση αμάχων, την προγραφή ολόκληρων λαών σαν δήθεν "κατώτερων". Σήμερα ολοένα και περισσότερο επιχειρείται να προβληθεί η "περίπτωση Χίτλερ" σαν ένα "δαιμονικό" -και κατά συνέπειαν εξωιστορικό- φαινόμενο. Σαν μια περίπτωση παράφρονος που μαγνήτισε τα πλήθη και τα...
Η Ελλάδα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: "Όχι"
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2007)
Γιορτάζουμε την 28η χωρίς να συνειδητοποιούμε όλοι και πλήρως τη σημασία της ημέρας, υποβιβάζοντάς την κάποτε σε μια τυπική εκδήλωση, σε μια παρέλαση, σ' έναν πανηγυρικό. Το "Όχι", ο ελληνοϊταλικός πόλεμος ή το αλβανικό έπος, όπως και αν το ονομάσουμε, αποτελεί ιστορικό ορόσημο που υπερβαίνει (συμβαίνει αυτό κάποτε στην Ιστορία, αλλά όχι πάντα) τα στενά ελληνικά σύνορα. Καθώς εμπλέκεται και αποτελεί συστατικό στοιχείο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου μπορεί να αποτιμηθεί στην ολότητά του, μόνον εξεταζόμενο ως τμήμα αυτής της παγκόσμιας σύρραξης. Και σ' αυτό το πλαίσιο καταλαμβάν...
Σμύρνη, Μικρασία
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2007)
Το βιβλίο αυτό συγκροτείται από κείμενα του περιοδικού "Ιστορικά", το οποίο εξέδιδε η "Ελευθεροτυπία" από το 1999 έως το 2005. Γραμμένα από έγκυρους ιστορικούς, φέρνουν μπροστά στον αναγνώστη το σώμα των απαραίτητων γνώσεων για τη Μικρασιατική Καταστροφή -τα προγηθέντα και τα επιγενόμενα- χωρίς να διεκδικούν το αλάθητο. Ο τόμος περιέχει τα κείμενα: - Στέλιος Λαμπάκης, "Ονόματα δηλωτικά της Μικράς Ασίας" - Έλενα Φραγκάκη-Σύρεττ, "Η γέννηση μιας μεγάλης πόλης-λιμανιού" - Ρωξάνη Δ. Αργυροπούλου, "Οι Κυδωνίες πριν και μετά την Επανάσταση" - Ρωξάνη Δ. Αργυροπούλου, "Κωνσ...
Πρόσωπα που σημάδεψαν την Ιστορία των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Δομή (2006)
Τα βιογραφικά λεξικά αποτελούν πνευματικό είδος που γενικεύεται κυρίως μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο και είναι προϊόν της σύγκλισης δύο παράλληλων εξελίξεων: Πρώτον, της διεύρυνσης -μέσα από την έρευνα- των βιογραφικών πληροφοριών που αφορούν στις προσωπικότητες κάθε επιστημονικού κλάδου. Δεύτερον, της ανάγκης των μελετητών κάθε είδους να ανατρέχουν σε εύχρηστη και συχνά φορητή πηγή, γεγονός που τους στρέφει στην αναζήτηση συμπληρωματικών βοηθημάτων πέρα από τις -ενημερωμένες, αλλά όχι πάντοτε εύχρηστες και προσιτές- εγκυκλοπαίδειες. [...] Το παρόν λεξικό ανήκει στην κατη...
Ιστορία των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Δομή (2006)
Ο όρος "ελληνιστική" περίοδος είναι αποκύημα ενός Γερμανού λόγιου του 19ου αιώνα, του Gustav Droysen. Κατασκεύασε τη λέξη "ελληνιστικός" για να αποδώσει τη φάση εκείνη του ελληνικού πολιτισμού κατά την οποία τα χαρακτηριστικά και η (σχετική πάντα) ισορροπία της κλασικής εποχής αντικαταστάθηκε από ένα πρωτοφανή δυναμισμό, κληροδότημα της προς ανατολάς ορμητικής επέκτασης των Ελλήνων, και μεταλλάχθηκαν εξαιτίας της επαφής τους με τους ανατολικούς πολιτισμούς. [...] Λίγες ιστορικές περίοδοι έχουν εξάψει τη φαντασία αλλά και την ερευνητική δίψα των ιστορικών όσο η ελληνιστική....
Ιστορία των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Δομή (2006)
Σκοπός της ιστορίας είναι η επισκόπηση, η ανασύνθεση και η ερμηνεία με αμεροληψία και πληρότητα γεγονότων και καταστάσεων που πραγματοποιήθηκαν διαδοχικά στο παρελθόν, κατά χρονολογική σειρά, από έναν λαό, μία κοινωνία, μία πόλη αλλά και στο πλαίσιο της επιστήμης, των θεσμών, της γλώσσας κοκ. [...] Το έργο αυτό είναι χρήσιμο για τον πολίτη, τον στοχαστή, τον δημιουργό, τον ελεύθερο, τον "ωραίο Έλληνα" που θέλει να γνωρίζει τις ιστορικές καταβολές του και να αντιλαμβάνεται εναργέστερα το παρόν, το εκάστοτε παρόν στο σύγχρονο κόσμο, επωφελούμενος από το παρελθόν. Αυτό συμβαί...
Ιστορία μιας λέξης
Βαρδιάμπασης Νίκος
Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη (2002)
«Η γλώσσα -σύμφωνα με τον Γληνό- είναι καταστάλαγμα ψυχικής εξέλιξης και μακρόχρονου πολιτισμού με άπειρους θησαυρούς και αξίες κληρονομημένες από τα περασμένα να ζουν μέσα της». Οι λέξεις είναι το διάμεσο υλικό για τη μετατροπή της υλικής μας ζωής σε συστήματα ιδεών και συνείδησης - και, ως εκ τούτου, φορέας των νοημάτων και της ψυχοσύνθεσής μας σε σχέση με την υλική μας ζωή. Η λέξη είναι θεσμός κοινωνικός και όργανο στοχασμού για τον καθένα μας. Ο Ε΄ τόμος της Ιστορίας μιας Λέξης συμπληρώνει τους προηγούμενους. Αρκετά κείμενα δημοσιεύτηκαν στην Ελευθεροτυπία και στο πε...
Ετυμολογικό αλφαβητάριο
Βαρδιάμπασης Νίκος
Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη (2000)
Από τα παλιά χρόνια θεωρούν κάποιον Έλληνα "περισσότερο από τη γλώσσα παρά από την καταγωγή". Κάθε παιδί που γνωρίζει την ετυμολογία των λέξεων της ελληνικής, που μιλάει καλά την ελληνική, ανήκει στα Ελληνάκια -έλεγαν- χωρίς να είναι απαραίτητο να τρέχει στις φλέβες του αίμα ελληνικό. Έτσι η "ετυμολογία των ελληνικών λέξεων" και το "είμαι Έλληνας" είναι δύο φράσεις με παρόμοιο νόημα. Πώς εξηγείται όμως να "είναι Έλληνας" κάποιος στο βαθμό που κατέχει τη γλώσσα του; Ή γιατί "γλώσσα" πάει να πει "λαός"; Το συμπέρασμα αυτό το δίνει η ίδια η γλώσσα. Το είμαι, είσαι, είναι... κα...