Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Μπερξόν, σε τρεις διαλέξεις που έδωσε επ' ευκαιρία τελετών απονομής βραβείων σε μαθητές όταν ακόμη δίδασκε φιλοσοφία σε λύκεια της γαλλικής επαρχίας και του Παρισιού, εξετάζει την ευγένεια στις ποικίλες εκφάνσεις της ως προς την κοινωνική και πολιτική της σημασία (πρώτη διάλεξη), την ολοένα και μεγαλύτερη εξειδίκευση στις επιστήμες και τους κινδύνους που απορρέουν απ' αυτήν (δεύτερη διάλεξη), τη φρόνηση ως την αρετή του πράττειν, την κατανόηση της ζωήςκαι τηβαθύτερη πηγή της διάνοιας και της βούλησης (τρίτη διάλεξη). Το κοινό στοιχείο που συνδέει τις εμβριθείς του αναλύσε...

Ας συλλάβουμε εκ νέου τον εαυτό μας, έτσι όπως είναι, σε ένα παρόν πηχτό και επιπλέον ελαστικό, που μπορούμε να το διαστέλλουμε επ' άπειρον προς τα πίσω, απομακρύνοντας ολοένα περισσότερο την οθόνη που μας κρύβει από τον ίδιο μας τον εαυτό. Ας συλλάβουμε εκ νέου τον εξωτερικό κόσμο έτσι όπως είναι, όχι μόνο στην επιφάνεια, στο τώρα, αλλά σε βάθος, με το άμεσο παρελθόν που τον πιέζει και του αποτυπώνει την ορμή του. Ας συνηθίσουμε, με δυο λόγια, να βλέπουμε τα πάντα sub specie durationis, "υπό το πρίσμα της διάρκειας": αμέσως, το σκληρό χαλαρώνει, το κοιμισμένο αφυπνίζεται,...

Ανάμεσα σε πλήθος ετερόκλητων φιλοσοφικών ρευμάτων που άνθισαν στη Γαλλία τον 19ο κυρίως αιώνα και στις αρχές του 20ού, η φιλοσοφία του Henri Bergson ξεπροβάλλει ως το αντίπαλο δέος του καρτεσιανού ορθολογισμού ή εν γένει του θετικισμού, δίνοντας προτεραιότητα στη δημιουργική δύναμη του πνεύματος έναντι της ύλης. Το ενδιαφέρον του Γάλλου φιλοσόφου για ό,τι ονομάζεται "μεταφυσική", και για ό,τι εντάσσεται στο πεδίο της, όπως η μελέτη του "ασυνείδητου" και του "ονείρου", παρέμεινε απαραμείωτο και αδιάλειπτο σε όλο το έργο του. Αυτό διαπιστώνεται εξάλλου και από τον τίτλο των...

Η σκέψη που παραμένει στο επίπεδο της σκέψης, το έργο τέχνης που βρίσκεται στο στάδιο της αρχικής σύλληψης ή το ποίημα που δεν είναι παρά όνειρο δεν απαιτούν ακόμη προσπάθεια. Αυτό που απαιτεί προσπάθεια είναι η υλική πραγμάτωση του ποιήματος σε λέξεις, της καλλιτεχνικής σύλληψης σε άγαλμα ή πίνακα. Η προσπάθεια είναι μεν επώδυνη, αλλά είναι και πολύτιμη, πιο πολύτιμη ακόμα και από το έργο που τελικά δημιουργεί, διότι χάρη σε αυτήν αντλήσαμε από τον εαυτό μας περισσότερα απ' όσα υπήρχαν αρχικά, υψωθήκαμε πάνω από τον εαυτό μας. (Henri Bergson) Μια "επάνοδος στον Μπερ...

Το "Ύλη και μνήμη" (1896) αποτελεί ένα από τα τέσσερα κύρια έργα του Μπερξόν και δημοσιεύεται για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση. Στο έργο του αυτό, ο μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος αναπτύσσει μία όλως πρωτότυπη προσέγγιση σχετικά με το κεντρικό και πάντοτε επίκαιρο φιλοσοφικό ζήτημα της σχέσης ύλης και πνεύματος. Η αναδιατύπωση του ζητήματος βασίζεται στην τόσο πρωτότυπη όσο και ενδελεχή ανάλυση της αντίληψης και της μνήμης, η οποία και οδηγεί στον ριζικό επαναπροσδιορισμό της σχέσης τους. Κατά την ανάλυσή του αυτή, ο Μπερξόν λαμβάνει ρητά υπ' όψιν του και τα τότε πορίσματα...

Aν συγκρίνει κανένας τους ορισμούς της μεταφυσικής με τις αντιλήψεις για το απόλυτο, διακρίνει πως οι φιλόσοφοι συμφωνούν μεταξύ τους και μάλιστα παρά τις φανερές διαφοροποιήσεις τους ως προς το ότι διακρίνουν δυο βαθιά διαφορετικούς τρόπους γνώσης ενός πράγματος. Ο πρώτος τρόπος οδηγεί στην περιστροφή γύρω απ' το οριζόμενο πράγμα, ενώ ο δεύτερος εισάγει στο ίδιο το πράγμα. Ο πρώτος εξαρτάται απ' το σημείο στο οποίο τοποθετούμαστε και απ' τα σύμβολα με τα οποία εκφραζόμαστε. Ο δεύτερος δεν έχει "τόπο" και δε στηρίζεται σε κανένα σύμβολο, θα λέγαμε πως η πρώτη γνώση σταματά...

Για το ανά χείρας έργο του, θεωρείται το πιο "πολιτικό" του, αφού μελετά τα προβλήματα της ηθικής και της θρησκείας, και αφορμώμενος από αυτά μιλά για τον πόλεμο, για την Ευρώπη, για τον ρόλο ενός Παγκόσμιου Οργανισμού που θα διασφαλίζει την ειρήνη, για τον "αφροδισιακό" πολιτισμό μας, αλλά και για τη θέση της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο και για το ιδιωτικό αυτοκίνητο ως "αναγκαίο" κτήμα του ανθρώπου, έγραψε ο φιλόσοφος ότι ωρίμαζε μέσα του επί είκοσι πέντε χρόνια. "Θεωρώ το τελευταίο μου βιβλίο έργο κοινωνιολογίας", δήλωσε, ενώ μια άλλη φορά είπε: "Είναι ένα βιβλίο φιλοσο...

Η συμβολή του έργου του Henry Bergson στην ανανέωση της φιλοσοφίας των αρχών του εικοστού αιώνα, καθώς και η επιρροή που άσκησε το έργο του στον στοχασμό μειζόνων φιλοσόφων, ψυχολόγων, λογοτεχνών, καλλιτεχνών, αλλά και επιστημολόγων ή θετικών επιστημόνων του εικοστού αιώνα (κυρίως στο πρώτο μισό του, και όχι μόνο στη Γαλλία) είναι αδιαμφισβήτητες. Στα πλαίσια μιας δυναμοκρατικής θεώρησης της πραγματικότητας, αναδεικνύονται ως θεμελιώδεις οι έννοιες της διάρκειας, της ενόρασης, των δύο ειδών μνήμης, της ζωτικής ορμής, της ανοιχτής και κλειστής κοινωνίας, καθώς και της δυναμι...

Επιλέξαμε κάτι κοινό στη μεταφυσική και στην ψυχολογία, το πρόβλημα της ελευθερίας. Επιχειρούμε να υποστηρίξουμε ότι κάθε διάλογος ανάμεσα στους αιτιοκράτες και στους αντιπάλους τους υπονοεί μια πρότερη σύγχυση της διάρκειας με την έκταση, της διαδοχής με την ταυτοχρονία, της ποιότητας με την ποσότητα: άπαξ και ξεδιαλύνουμε αυτή τη σύγχυση, θα δούμε πιθανώς να εξανεμίζονται οι αντιρρήσεις που εγέρθηκαν ενάντια στην ελευθερία, οι ορισμοί που της δίνουμε και, κατά μία έννοια, το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας. Αυτή η απόδειξη αποτελεί αντικείμενο του τρίτου μέρους του πονήμα...