Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα δοκίμια αυτά, που επανεκδίδονται σήμερα 20 χρόνια μετά την πρώτη τους συγκεντρωτική δημοσίευση, είχαν, μέσ’ από τη φαινομενικά ετερόκλητη θεματολογία τους, μία κεντρική πρόθεση: να ιχνηλατήσουν, μέσα στις σύγχρονες περιπέτειες του στοχασμού και της τέχνης, εκείνο το νήμα που συνέδεε πάντα την εξέγερση με τη γιορτή, το κρυφό περιεχόμενο κάθε λαϊκής ανταρσίας, κάθε μεσσιανικής προσδοκίας και κάθε επαναστατικής εξαγγελίας στην ιστορία - στοιχείο σταθερά αρνημένο ή απωθημένο σε όλη την διαδρομή τής δυτικής νεωτερικότητας, του οποίου η επιστροφή αναγγέλθηκε με πολλούς τρόπους...

Ο Καρλ Πολάνυι (1886-1964), ο μεγαλύτερος ιστορικός της οικονομίας του εικοστού αιώνα, προσωπικός φίλος και συνομιλητής του Γκέοργκ Λούκατς, του Άρνολντ Χάουζερ και του Καρλ Μανχάιμ, είναι αρκετά γνωστός ώστε να μη χρειάζεται ιδιαίτερη παρουσίαση εδώ· στα Προλεγόμενά της άλλωστε η κόρη του Kari Polanyi-Levitt, σημαντική οικονομολόγος και η ίδια, σκιαγραφεί με λίγες αδρές αλλά καίριες πινελιές την προσωπικότητα και τη σκέψη του. Το αριστούργημά του, "Ο μεγάλος μετασχηματισμός" (1944), είναι προ πολλού μεταφρασμένο και η προβληματική του αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων, σεμιν...

Σκοπεύω να συζητήσω τη νεανική γυναικεία σεξουαλική παραβατικότητα από τη σκοπιά μιας ψυχαναλυτικά προσανατολισμένης κοινωνικής επιστήμης. Η αγχογόνος φύση αυτού του προβλήματος έχει τόσο βαθιά επηρεάσει τις σύγχρονες θεωρητικές και θεραπευτικές προοπτικές που η πρώτη μας δουλειά θα πρέπει να είναι να υποβάλουμε σε αυστηρή εξέταση τον "επιστημονικό" ορισμό και τη θεραπεία τέτοιων κοριτσιών από τη σκοπιά μιας Wissenssoziologie της ψυχιατρικής - δηλαδή, από τη σκοπιά εκείνης της εν μέρει ιστορικής κι εν μέρει κοινωνιολογικής επιστήμης που θέλει να εξηγήσει και να καταλάβει τι...

Τα κείμενα αυτού του βιβλίου γράφτηκαν την περίοδο που συμπίπτει με την κορύφωση του ελληνικού δράματος - και την τελική πτώση. Καθώς παρακολουθούν την επικαιρότητα σχολιάζοντας κρίσιμα πολιτικά συμβάντα, ή δημοσιεύσεις αναφορικά με τέτοια συμβάντα, μπορεί να διαβάσει κάποιος στο φόντο τους το δραματικό χρονικό αυτής της περιόδου με όλες τις ιλιγγιώδεις μεταστροφές του. Ήταν η δυναμική που έφερε την Ελλάδα στο προσκήνιο των παγκόσμιων εξελίξεων την περίοδο 2010-15, περίοδο όπου, ειδικά στο κορύφωμά της, όλα τα βλέμματα έμοιαζαν να είναι στραμμένα πάνω της. Η Ελλάδα απέτ...

Το δοκίμιο αυτό είναι μία επέκταση της Διάλεξης Frazer που δόθηκε στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης στις 28 Νοεμβρίου 1957 με τον τίτλο "Η ιδέα του Πεπρωμένου στις δυτικοαφρικανικές θρησκείες" από μία ιδρυτική φιγούρα της βρετανικής ανθρωπολογίας, τον Mayer Fortes. Δημοσιεύθηκε στο HAU: Journal of Ethnographic Theory 8 (1/2): 394-413, και αποτελεί ένα είδος σύνοψης του βιβλίου του Fortes, "Oedipus and Job in West African Religion" (Cambridge University Press: Λονδίνο 1958 επανέκδοση 1984, Νέα Υόρκη, με εκτενές εισαγωγικό δοκίμιο του Robin Horton). Ο Meyer Fortes (1906-1983)...

Το κείμενο του David Goddard που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από έναν συλλογικό τόμο που κυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του '70, υπό την επιμέλεια του βρετανού ιστορικού Robin Blackburn (γεν. 1940), με τίτλο "Ideology in Social Science: Reading in Critical Social Theory" (Fontana, 1972). Συμμετέχουν μεγάλα θεωρητικά ονόματα, συνδεδεμένα περισσότερο ή λιγότερο με τη ριζοσπαστική πολιτική της εποχής: Ralph Miliband, Martin Shaw, E.J. Hobsbawm, Maurice Godelier, Gareth S. Jones, Martin Nicolaus, C.B. Macpherson, J.H. Westergaard, Lucio Coletti, Νίκος Πουλαντζάς, κ.ά. Στ...

Τα δοκίμια αυτά επισκοπούν ένα παγκόσμιο θρησκειολογικό υλικό, επιχειρώντας από τη μία πλευρά να το κατανοήσουν μέσ’ από τη συστηματική πολιτισμική σύγκριση, και από την άλλη να το εντάξουν σε ένα μακροϊστορικό σχήμα που δεν παραγνωρίζει ούτε τις ιδιαιτερότητες των θρησκευτικών φαινομένων ούτε την εξάρτησή τους από το μεγάλο συνεχές τού ανθρώπινου πολιτισμού. Με τρόπο λιγότερο θεωρησιακό απ’ ό,τι στις Μελέτες για το ιερό και σε χαμηλότερο επίπεδο αφαίρεσης, περισσότερο δεσμευμένες δηλαδή στις απτές ιδιαιτερότητες των μορφών που συζητιούνται, οι προσεγγίσεις αυτές υποβάλλουν...

Τα δοκίμια αυτά επισκοπούν ένα παγκόσμιο θρησκειολογικό υλικό, επιχειρώντας από τη μία πλευρά να το κατανοήσουν μέσ’ από τη συστηματική πολιτισμική σύγκριση, και από την άλλη να το εντάξουν σε ένα μακροϊστορικό σχήμα που δεν παραγνωρίζει ούτε τις ιδιαιτερότητες των θρησκευτικών φαινομένων ούτε την εξάρτησή τους από το μεγάλο συνεχές τού ανθρώπινου πολιτισμού. Με τρόπο λιγότερο θεωρησιακό απ’ ό,τι στις Μελέτες για το ιερό και σε χαμηλότερο επίπεδο αφαίρεσης, περισσότερο δεσμευμένες δηλαδή στις απτές ιδιαιτερότητες των μορφών που συζητιούνται, οι προσεγγίσεις αυτές υποβάλλουν...

Το βιβλίο αυτό φωτίζει ένα μεγάλο, και αδικαιολόγητα σκιασμένο από τους μηχανισμούς της δημοσιότητας, κομμάτι των νεοελληνικών γραμμάτων - αλλά δεν είναι μια γραμματολογική ιστορία. Ο συγγραφέας του μιλάει από θέση πολιτικής και πνευματικής συστράτευσης με τον αστερισμό των διανοητών στους οποίους είναι αφιερωμένα τα δοκίμιά του, όντας και ο ίδιος μέρος, κατά κάποιον τρόπο, της ιστορίας που αφηγείται. Μέσ' από μια σειρά θεματικών αναφορών στο έργο του Μανόλη Λαμπρίδη, του Βύρωνα Λεοντάρη, του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου και του Στέφανου Ροζάνη, αναπλάθει στα διάκενα την προϊστ...

Η αξία τού "Φιλοσοφία και θρησκεία" (1804), ενός λιγότερο γνωστού γραπτού του Σέλλινγκ, έγκειται ακριβώς στη μεταιχμιακή του θέση: απηχώντας ακόμα τα "σπινοζικά" αξιώματα που χαρακτήριζαν την πρώτη περίοδο του Σέλλινγκ -την ενότητα παντός ό,τι υπάρχει· την κανονικότητα όλων όσων συμβαίνουν· την έσχατη ταυτότητας Πνεύματος και Φύσης· προαναγγέλλει ωστόσο μερικές από τις ιδέες που επρόκειτο ν' αναπτύξει στο ύστερο έργο του - την ιδέα της Πτώσεως (που δεν πρέπει να εννοείται κατά την παραδοσιακή χριστιανική έννοια ως πτώση απλώς του Ανθρώπου, αλλά εν γένει τού Κόσμου) και την...

"Στο βιβλίο αυτό η άγνωστη Επανάσταση είναι η ρωσική Επανάσταση· όχι εκείνη που συχνά πραγματεύτηκαν πολιτικοί άντρες και πουλημένοι κονδυλοφόροι, αλλά εκείνη που οι ίδιοι αγνόησαν, αποσιώπησαν ή πλαστογράφησαν: εκείνη που αγνοούμε. Ξεφυλλίστε μερικά βιβλία πάνω στη ρώσικη Επανάσταση. Μέχρι τώρα, σχεδόν όλα γράφτηκαν από ανθρώπους λίγο ως πολύ ιδιοτελείς, από ιδεολογική, πολιτική ή ακόμα και προσωπική άποψη. Ανάλογα με το αν ο συγγραφέας είναι "τσαρικός", "δημοκράτης", "σοσιαλιστής", "σταλινικός" ή "τροτσκιστής", τα πάντα αλλάζουν. Η πραγματικότητα μπαίνει στο καλούπι εκ...

Αν είμαστε διατεθειμένοι να συλλάβουμε την εκπαίδευση ως διαδικασία σχηματισμού βασικών προδιαθέσεων, πνευματικών και συγκινησιακών, απέναντι στη φύση και τους άλλους ανθρώπους, η φιλοσοφία θα μπορούσε να οριστεί ακόμη και ως η γενική θεωρία της εκπαίδευσης. Με αυτά τα λόγια ο John Dewey (1859 - 1952), ο διαλεκτικότερος εκπρόσωπος του αμερικανικού πραγματισμού, φιλόσοφος, ψυχολόγος και κοινωνικός μεταρρυθμιστής που επονομάστηκε "ο πατέρας της αμερικανικής εκπαίδευσης", μαρτυρεί τη θέση που έχει στη σκέψη του η έννοια της εκπαίδευσης, η οποία ταυτίζεται με το πρακτικό αντικε...

Το βιβλίο αυτό είναι η ιχνηλασία μιας σταδιακής αναγνώρισης, που ξετυλίγεται σε χρονικό διάστημα περίπου δεκαετίας. Σε αυτό μπορεί να διαβάσει κανείς όχι μόνο ή αποκλειστικά τί είναι "χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός" (με τον τρόπο που λίγο-πολύ αναμένεται από μια επιστημονική πραγματεία), αλλά κυρίως το πώς έφτασε να αναδυθεί μια ορισμένη εικόνα του μέσ’ από αργές, βασανιστικές κι επαναλαμβανόμενες προσπάθειες κάποιων να σκεφτούν τα γεγονότα που τρέχουν γύρω τους. Ξέρουμε καλά ότι μια πελώρια τομή έγινε στη δεκαετία του ’70. Τελείωσε ο μεγάλος μεταπολεμικός κύκλος των αγώ...

Όταν η κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε γίνεται τόσο δύσκολη όσο σήμερα, έργα όπως αυτό του ινδού συγγραφέα και πολιτικά στρατευμένου διανοητή Aijaz Ahmad είναι μια μικρή ευεργεσία. Μέσα στην κόπωση και στη σύγχυση που έχει εξουθενώσει προ πολλού τη δυτική διανόηση, χρειάζεται μερικές φορές ένα μάτι "ξένο" για να υποδείξει δυο-τρία αυτονόητα πράγματα. Παρότι το βιβλίο μοιάζει να έχει χτιστεί πάνω σε δύο κριτικές που είχαν γραφτεί ανεξάρτητα, στον Frederic Jameson και κυρίως στον Edward Said, οι περιπτώσεις αυτές λειτουργούν για τον Ahmad ως παραδείγματα εκείνου το οποί...

Η ανθρωπολογία ως κριτική του πολιτισμού πιάνει τον σφυγμό της κοινωνικής επιστήμης σήμερα καθώς προσαρμόζει τις θεωρίες και τις τεχνικές της σε μια όλο και πιο σύνθετη κοινωνική πραγματικότητα. Χρησιμοποιώντας την πολιτισμική ανθρωπολογία ως μοντέλο για την ανάλυση αντιπαραθέσεων που έχουν αντίκτυπο σε όλο το φάσμα των Επιστημών του Ανθρώπου, ο George E. Marcus και ο Michael M. J. Fischer επισκοπούν εκ του σύνεγγυς τα επιτεύγματά της τού παρελθόντος, τις σημερινές της δυσχέρειες, τις μελλοντικές της κατευθύνσεις και τις διοράσεις που έχει να προσφέρει σε άλλα ερευνητικά πε...

Το βιβλίο αυτό είναι το αποτύπωμα δημοσίων συζητήσεων του συγγραφέα με φίλους συνομιλητές. Η δεύτερη και η τρίτη είναι σχετικά πρόσφατες (λίγο πριν και λίγο μετά τις τελευταίες εκλογές του 2015, πριν ωστόσο από την ταπεινωτική συνθηκολόγηση του Ιουλίου)· η πρώτη έγινε τη χρονιά του 1989-90, ιστορική στιγμή της κατάρρευσης του Ανατολικού Μπλοκ. Είναι όλες σημαδεμένες από την πολιτική επικαιρότητα, θέτουν ωστόσο ζητήματα που έχουν πολύ πιο μακροϊστορική σημασία. Κεντρικό τους μέλημα είναι η επεξεργασία μιας στρατηγικής για τα ριζοσπαστικά αντικαπιταλιστικά κινήματα, και το ακ...

Το συλλογικό αυτό σύγγραμμα (22 κεφάλαια) αναπτύσσει μία προβληματική αναφορικά με τις προοπτικές και τα όρια της διαλογικότητας στο έργο του Μιχαήλ Μπαχτίν, καθώς και τις εφαρμογές της διαλογικότητας στην ψυχολογία, την εκπαίδευση, την ψυχοθεραπεία, την τέχνη και τον πολιτισμό. Παρουσιάζεται ένα ευρύ φάσμα από την σύγχρονη προβληματική και τα πρόσφατα ερευνητικά πορίσματα που αφορούν: (i) τη φύση της διαλογικότητας και τις διάφορες εκφάνσεις ή έννοιες που προσλαμβάνει στο έργο του Μιχαήλ Μπαχτίν· (ii) το εύρος, την οικουμενικότητα και τις δυνατότητες εφαρμογής της σκέψης...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή του επιμελητή 2. Theodor W. Adorno, H Αναθεωρημένη ψυχανάλυση (1946) [μετάφραση: Ζήσης Σαρίκας] 3. Theodor W. Adorno, Κοινωνιολογία και ψυχολογία, I-II (1955) [μετάφραση: Φώτης Τερζάκης] 4. Επίμετρο 1: Talcott Parsons, Ψυχανάλυση και κοινωνική δομή (1954) [μετάφραση: Φώτης Τερζάκης] 5. Επίμετρο 2: Max Horkheimer, O Ernst Simmel και η φροϋδική φιλοσοφία (1948) [μετάφραση: Φώτης Τερζάκης]