Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Μαίτερλινκ είναι ένας λάτρης του κοσμικού μυστηρίου, χωρίς να κινδυνεύει από τις ζοφερές αβύσσους του μυστικισμού, αφού λατρεύει το φως (υλικό και πνευματικό). Είναι ένας μεταφυσικός που αρνείται τη διάκριση μεταξύ ύλης και πνεύματος, αφού και η ύλη κρύβει τα δικά της μυστικά, που ο άνθρωπος αδυνατεί να αποκρυπτογραφήσει. Θα λέγαμε ότι η μεταφυσική είναι γι' αυτόν το "όχι ακόμη γνωστό" των φυσικών επιστημών, πράγμα που σημαίνει πως δεν υπάρχουν στεγανά μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής ζωής του σύμπαντος και του ανθρώπου.

"Το γυμνάσιο έχει παραμελήσει ως τώρα το αντικείμενο με την απόλυτη προτεραιότητα: τη μητρική γλώσσα. Έτσι όμως του λείπει το φυσικό γόνιμο έδαφος για όλες τις παραπέρα παιδευτικές προσπάθειες. Γιατί μόνο στη βάση μιας αυστηρής καλλιέργειας της γλώσσας δυναμώνει η σωστή αίσθηση για τη μεγαλοσύνη των κλασικών μας". Οι διαλέξεις του Νίτσε για την παιδεία, γραμμένες το 1872 στη Βασιλεία, είναι α πιο σημαντικά -και πιο συναρπαστικά- κείμενα της νεότερης θεωρίας για την παιδεία. Σ' αυτές ο νεαρός, τότε, καθηγητής της κλασικής φιλολογίας θέτει με τον πιο άμεσο και ριζικό τρόπο θ...

Στους αφορισμούς του Λίχτενμπεργκ γοητεύει όχι μόνον η σπαρταριστή ευφυολογία ή η αιφνίδια και ανελέητη αντιστροφή των κοντόθωρων αληθειών του κοινού νου. Επίσης συναρπάζει το βάθος και η σιγουριά της ψυχολογικής παρατήρησης, η αυτογνωσία που γίνεται ανθρωπογνωσία και τελικά γνώση των μηχανισμών με τους οποίους οι άνθρωποι συγκροτούν τον κόσμο τους. Ακριβώς διακόσια πενήντα χρόνια μετά τη γέννηση ενός μεγάλου συγγραφέα δίνεται στο ελληνικό κοινό, για πρώτη φορά, η ευκαιρία να τον γνωρίσει.

Το "Λειτουργία και πεδίο της ομιλίας και της γλώσσας στην ψυχανάλυση" είναι το εναρκτήριο κείμενο του λακανισμού. Με αυτό ο Λακάν έγινε ο Λακάν. Μέχρι το θάνατό του συνέχισε να λέει: "Είμαι καταρχάς εκείνος που εκφώνησε την Ομιλία της Ρώμης". Πώς να χαρακτηρίσουμε την προσπάθεια του Λακάν σε αυτό το κείμενο; Στοχεύει στα θεμέλια της ψυχανάλυσης. Δεν κάνει μια μερική πολεμική, στο τάδε ή το δείνα σημείο της κλινικής. Θέτει υπό αμφισβήτηση και την ίδια τη σύλληψη αυτού που δρα στην ψυχανάλυση και, ταυτόχρονα, τα ίδια της τα θεμέλια. Προσφέρει έναν νέο ορισμό του ασυνειδήτου...

"Επιστρέφω στο κοινό εκείνο που μου δάνεισε: το υλικό γι' αυτό το έργο· είναι λοιπόν δίκαιο, αφού το τέλειωσα προσέχοντας όσο μπορώ να αποδώσω την αλήθεια, να το δώσω πίσω.(...) Αφού οι άνθρωποι δεν αηδιάζουν ποτέ με τα ελαττώματά τους, δεν πρέπει και να κουραζόμαστε να τους τα καταλογίζουμε". Μ' αυτά τα λόγια αρχίζει ο πρόλογος των "Χαρακτήρων", του ενός και μοναδικού έργου του La Bruyere, όπου ήδη έχει αποτυπωθεί η πρόθεση και ο χαρακτήρας του: ένας μετριόφρων συγγραφέας που θέλει να βοηθήσει τους ανθρώπους να γίνουν καλύτεροι.

Από τα κείμενα του Ντέιβιντ Χιουμ, τα οποία επιλέγει να παρουσιάσει αυτή η έκδοση για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι αυτοβιογραφίες του. Το πρώτο, "Ένα είδος ιστορίας της ζωής μου" ("A Kind of History of My Life"), ο Χιουμ το συντάσσει με τη μορφή επιστολής, την άνοιξη του 1734, καθ' οδόν προς το Μπρίστολ, με υποψήφιο αποδέκτη κάποιον ανώνυμο γιατρό, πιθανώς τον John Arbuthnot, για να ζητήσει συμβουλές σχετικά με την "ασθένεια του πεπαιδευμένου" από την οποία είχε προσβληθεί. Σαράντα δύο χρόνια αργότερα, γύρω στον Απρίλιο του 1776, λίγο...

Ο "Ίων" είναι ένας από τους απλούστερους και συντομότερους σωκρατικούς διαλόγους που έγραψε ο Πλάτων, και διακρίνεται για το ευτράπελο, σχεδόν αριστοφανικό σε ορισμένα σημεία, ύφος του. Εκ πρώτης όψεως, εδώ μοιάζει να απουσιάζουν εντελώς οι ζοφεροί ή ενίοτε και δραματικοί τόνοι που χρωματίζουν το σκηνικό ορισμένων άλλων πρώιμων διαλόγων σε ευθύ λόγο, με παρόμοια δηλαδή δραματουργική τεχνική, όπως λ.χ. ο Ευθύφρων, ο Κρίτων, ο Λάχης και ο Γοργίας. Η κουβέντα αναδίνει κάτι από την άθολη χάρη και τη σπιρτάδα των ανέμελων λεκτικών διαξιφισμών οι οποίοι φανταζόμαστε ότι διεξάγοντ...

"Τι αγαπάω στον Θουκυδίδη, τι είναι αυτό που με κάνει να τον τιμώ περισσότερο από τον Πλάτωνα; Ο Θουκυδίδης αισθάνεται απέραντα μεγάλη και απροκάλυπτη χαρά για κάθε τυπικό γνώρισμα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τα γεγονότα, και αναγνωρίζει μέσα σε κάθε τέτοιο γνώρισμα μια ποσότητα λογικής ικανότητας: αυτήν προσπαθεί να ανακαλύψει. Ουσιαστικά στην πράξη είναι πιο δίκαιος από τον Πλάτωνα· δεν διασύρει ο Θουκυδίδης και δεν μειώνει τους ανθρώπους που δεν του αρέσουν ή που του έχουν κάνει κακό στη ζωή. Απεναντίας, βλέπει κάτι αξιολογικά μεγάλο σε όλα τα πράγματα και σε όλα τα...

"Τι αγαπάω στον Θουκυδίδη, τι είναι αυτό που με κάνει να τον τιμώ περισσότερο από τον Πλάτωνα; Ο Θουκυδίδης αισθάνεται απέραντα μεγάλη και απροκάλυπτη χαρά για κάθε τυπικό γνώρισμα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τα γεγονότα, και αναγνωρίζει μέσα σε κάθε τέτοιο γνώρισμα μια ποσότητα λογικής ικανότητας: αυτήν προσπαθεί να ανακαλύψει. Ουσιαστικά στην πράξη είναι πιο δίκαιος από τον Πλάτωνα· δεν διασύρει ο Θουκυδίδης και δεν μειώνει τους ανθρώπους που δεν του αρέσουν ή που του έχουν κάνει κακό στη ζωή. Απεναντίας, βλέπει κάτι αξιολογικά μεγάλο σε όλα τα πράγματα και σε όλα τα...

Δύο αιώνες μετά το θάνατό του, η φιλοσοφία του Καντ αναγνωρίζεται καθολικά ως θεμελιακή. Οι κυριότεροι φιλόσοφοι, οι οποίοι εκπροσωπούν τα πιο ποικίλα ρεύματα σκέψης και διαφέρουν σε πολλά άλλα ζητήματα, συγκλίνουν στην παραδοχή αυτή. Η παρούσα έκδοση αποτελεί μία πρωτότυπη επιλογή από το έργο του Καντ, η οποία αναδεικνύει τον μοναδικό πλούτο, την παντοτινή επικαιρότητα αλλά και τη ζωντάνια της καντιανής σκέψης. Το πρώτιστο επίτευγμά της είναι η θεμελιώδης κριτική του ανθρώπινου Λόγου: Ο Καντ είναι ο κατ' εξοχήν στοχαστής της νεωτερικότητας και του Διαφωτισμού. Αλλά η πραγμ...

"Τί αγαπάω στον Θουκυδίδη, τί είναι αυτό πού με κάνει να τον τιμώ περισσότερο aπό τον Πλάτωνα; O Θουκυδίδης αισθάνεται απέραντα μεγάλη και απροκάλυπτη χαρά για κάθε τυπικό γνώρισμα πού χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τα γεγονότα, και αναγνωρίζει μέσα σε κάθε τέτοιο γνώρισμα μια ποσότητα λογικής ικανότητας: αυτήν προσπαθεί να ανακαλύψει. Ουσιαστικά στην πράξη είναι πιο δίκαιος από τον Πλάτωνα· δεν διασύρει o Θουκυδίδης και δεν μειώνει τους ανθρώπους πού δεν τού αρέσουν ή πού τού έχουν κάνει κακό στη ζωή. Απεναντίας, βλέπει κάτι αξιολογικά μεγάλο σε όλα τα πράγματα και σε όλα τα...

"Τί αγαπάω στον Θουκυδίδη, τί είναι αυτό πού με κάνει να τον τιμώ περισσότερο aπό τον Πλάτωνα; O Θουκυδίδης αισθάνεται απέραντα μεγάλη και απροκάλυπτη χαρά για κάθε τυπικό γνώρισμα πού χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τα γεγονότα, και αναγνωρίζει μέσα σε κάθε τέτοιο γνώρισμα μια ποσότητα λογικής ικανότητας: αυτήν προσπαθεί να ανακαλύψει. Ουσιαστικά στην πράξη είναι πιο δίκαιος από τον Πλάτωνα· δεν διασύρει o Θουκυδίδης και δεν μειώνει τους ανθρώπους πού δεν τού αρέσουν ή πού τού έχουν κάνει κακό στη ζωή. Απεναντίας, βλέπει κάτι αξιολογικά μεγάλο σε όλα τα πράγματα και σε όλα τα...

Η "Ηθική" είναι έργο ζωής του Σπινόζα. Περιέχει τα θεμέλια, την ουσία και το μεγαλύτερο μέρος της σκέψης του: μεταφυσική, φυσική, γνωσιολογία, ανθρωπολογία, ψυχολογία, ηθική (συν στοιχεία θρησκειολογίας και πολιτικής). Ο συγγραφέας θέτει ως στόχο όχι μόνο να εκθέσει, αλλά και να αποδείξει "με γεωμετρικό τρόπο" τη φύση και τη συναρμογή των πραγμάτων. Αγωνίζεται να αναδείξει την ύψιστη ενότητα του Όντος εντάσσοντας όλα τα επιμέρους αντικείμενα γνώσης σε ένα συμπαγές και αυστηρά δομημένο φιλοσοφικό σύστημα. Η φύση και ο Θεός, η ύλη και το πνεύμα, η έκταση και η σκέψη, ο κόσμος...

Η "Χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη" είναι ένα πολιτικό δοκίμιο του Νοβάλις γραμμένο στα 1799 υπό την άμεση επίδραση των "Λόγων" του Σλαϊερμάχερ για τη θρησκεία. Εκ πρώτης όψεως εμφανίζεται ως ένας ύμνος στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη και έχει από πολλούς θεωρηθεί δείγμα μιας αντιδραστικής τάσης, που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον Νοβάλις αλλά και τον γερμανικό ρομαντισμό γενικότερα. Ωστόσο το επιχείρημα του Νοβάλις δεν στρέφεται ενάντια στην αλλαγή και την εξέλιξη: "προϊούσες, διαρκώς διευρυνόμενες εξελικτικές διεργασίες αποτελούν το υλικό της ιστορίας", πιστεύει ο ευαίσθητος ποιητής...

Η "Χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη" είναι ένα πολιτικό δοκίμιο του Νοβάλις γραμμένο στα 1799 υπό την άμεση επίδραση των "Λόγων" του Σλαϊερμάχερ για τη θρησκεία. Εκ πρώτης όψεως εμφανίζεται ως ένας ύμνος στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη και έχει από πολλούς θεωρηθεί δείγμα μιας αντιδραστικής τάσης, που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον Νοβάλις αλλά και τον γερμανικό ρομαντισμό γενικότερα. Ωστόσο το επιχείρημα του Νοβάλις δεν στρέφεται ενάντια στην αλλαγή και την εξέλιξη: "προϊούσες, διαρκώς διευρυνόμενες εξελικτικές διεργασίες αποτελούν το υλικό της ιστορίας", πιστεύει ο ευαίσθητος ποιητής...

Τι είναι όμως φιλοσοφία; Τι απέμεινε μετά την αποχώρηση από την πατρογονική εστία των επιστημονικών πεδίων που γέννησε η φιλοσοφία; Αυτό που απέμεινε είναι ένας ερευνητικός τομέας ο οποίος δεν κάνει παρατηρήσεις, δεν εκτελεί πειράματα, και δεν χρειάζεται εμπειρικά δεδομένα: πρόκειται για ένα θεωρητικό αντικείμενο που απαιτεί μονάχα στοχασμό. Από μια εμπειριστική σκοπιά εκφράζεται σκεπτικισμός σχετικά με την ύπαρξη ενός τέτοιου αντικειμένου: από τη σκοπιά αυτή κάθε γνώση απορρέει ασφαλώς από την εμπειρία. Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν η ερώτηση. "Τι εμπειρικό δεδομένο σου πα...