Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πώς να αποφύγουμε την υπερβολή ή την κοινοτοπία όταν μιλούμε για αγάπη; Ένας τρόπος να ανοίξουμε έναν δρόμο ανάμεσα σ' αυτά τα δύο άκρα συνίσταται στο να προσανατολίσουμε τις αναλύσεις μας στη διαλεκτική μεταξύ αγάπης και δικαιοσύνης. Υπό τον όρο "διαλεκτική" ο Πωλ Ρικέρ εννοεί εδώ αφενός την αναγνώριση της πρωταρχικής ασυμμετρίας ανάμεσα στις δύο έννοιες και αφετέρου την αναζήτηση πρακτικών διαμεσολαβήσεων. Μια τέτοια διαλεκτική διαμεσολάβηση επιτελείται, κατά τον Γάλλο διανοητή, στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και πιο συγκεκριμένα στο κεφ. Στ', εκεί όπου το καινοτόμο αίτημα:...

Ο Αμερικανός φιλόσοφος Donald Davidson ήταν ένας από τους προεξάρχοντες φιλοσόφους του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Οι εργασίες του στη φιλοσοφία της πράξης, στη φιλοσοφία του νου και στη φιλοσοφία της γλώσσας αποτέλεσαν ορόσημο για την αναλυτική φιλοσοφία. Με ενιαία και συνεκτική φιλοσοφική θεώρηση ο Davidson διαφωτίζει ζητήματα όπως η δυνατότητα γνώσης του εξωτερικού κόσμου και του άλλου νου, ο σκεπτικισμός, ο σχετικισμός, η έννοια του τεκμηρίου και της εμπειρίας και οι συνθήκες συγκρότησης της γλώσσας και της νόησης. Ίσως να μην αποτελεί υπερβολή η σύγκριση από τον Ric...

"Ένας καλλιτέχνης μπορεί να ευστοχήσει ή να αστοχήσει στο έργο του, δηλαδή να κερδίσει ή να χάσει τη ζωή του. Ωστόσο, αν μπορεί να πει στο τέλος της προσπάθειάς του ότι κατάφερε να απαλύνει ή να μειώσει όλες τις δουλείες που βαραίνουν τους ανθρώπους, τότε είναι, σε ένα μεγάλο βαθμό, δικαιωμένος, και μπορεί, ώς ένα ορισμένο σημείο, να συγχωρήσει τον εαυτό του". (Απόσπασμα από την Ομιλία του Camus στη Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του Νόμπελ λογοτεχνίας 1957)

Το έργο του Ντάβιλα αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από "αποσπάσματα" των δύο έως τεσσάρων στίχων, που ο ίδιος τα χαρακτηρίζει ως "γλώσσες", δηλαδή σημειώσεις στο περιθώριο των βιβλίων που διάβαζε. Με αυτές τις σημειώσεις πάλευε ξανά και ξανά προσπαθώντας να βρίσκει την πιο εύστοχη διατύπωση για κάθε ιδέα του, ώσπου τελικά να απομείνει μόνον η ουσία της. Γνωστές φράσεις του, όπως ότι "ένας συγγραφέας που δεν βασανίζει τις προτάσεις του βασανίζει τον αναγνώστη" και ότι "η πρόταση πρέπει να έχει τη σκληρότητα της πέτρας και το τρεμούλιασμα του κλαδιού" δεν είναι απαιτήσεις απ...

"Οι γυναίκες διαθέτουν τουλάχιστον τουαλέτες. Αλλά με τι καλύπτουν οι άνδρες την κενότητά τους;" [...] "Οι Έλληνες στοχαστές αρκούνταν στις πόρνες. Οι Γερμανοί στρατιωτικοί δεν μπορούν να ζήσουν δίχως κυρίες." [...] Η επίδραση του Karl Kraus στον πολιτισμό της Ευρώπης κατά τον 20ο αιώνα υπήρξε βαθειά και πολύπλευρη. Ο Arnold Schoenberg του έγραψε κάποτε ότι έμαθε απ' αυτόν περισσότερα από όσα θα έπρεπε να μάθει κάποιος που επιθυμεί να παραμείνει ανεξάρτητος. Ο Bertolt Brecht τον θεωρούσε ως τον πρώτο συγγραφέα της σύγχρονης εποχής, και ο Ludwing Wittgenstein α...

Οι "Αφορισμοί", που η Μαρί φον Έμπνερ-Έσενμπαχ συνέθεσε στην ώριμη ηλικία της, έχουν μια σπάνια διεισδυτικότητα. Στην ηθική της συνδέονται άρρηκτα, σχεδόν με σωκρατικό τρόπο, η γνώση και η αρετή. Απορρίπτει τις εντολές της αστικής ηθικής, που δεν πηγάζουν από λεπτομερή γνώση του κοινωνικού περίγυρου, και απαιτούν θυσίες, αγνοώντας τις πιεστικές ανάγκες επιβίωσης των αγροτών και εργατών Η επίδρασή της σε συγγραφείς όπως, π.χ. ο Κάφκα, ο Καρλ Κράους και ο Στάνισλαβ Γέρζι Λετς είναι εντυπωσιακή και το ενδιαφέρον για το έργο της παραμένει μέχρι σήμερα απαραμείωτο.

Τον Σεπτέμβριο του 1917, ένα μήνα μετά τη διάγνωση ότι πάσχει από φυματίωση, ο Κάφκα επισκέπτεται το σπίτι της αδελφής του στο Zurau της βόρειας Βοημίας. Απαλλαγμένος από όλες τις κοινωνικές υποχρεώσεις, θα αφιερώσει τους επόμενους οκτώ μήνες στη συγγραφή μιας σειράς μικρών κειμένων (αφορισμών) που περιέχουν αινιγματικές εικόνες και στοχασμούς με ανατροπές, λεπτολογίες και αντιφάσεις. Κατά τον Μαξ Μπροντ, το κείμενο αποτελεί την ιδιωτική θεολογία του Κάφκα. Μια δεύτερη συλλογή αφορισμών, με τον τίτλο "Αυτός", περιέχει ημερολογιακές καταγραφές του Κάφκα σε τρίτο πρόσωπο....

Συγγραφέας μεγάλης εμβέλειας, ποιητής, θεωρητικός της "ποιητικής" και δοκιμιογράφος, ο Βαλερύ υπήρξε οξυδερκής και ανατρεπτικός στοχαστής, που ανίχνευσε τις πηγές, τις δυνατότητες και τα όρια της δημιουργικής νόησης, διερεύνησε τις ποικίλες εκφάνσεις της αλληλουχίας "Σώμα- Πνεύμα- Κόσμος", ανέλυσε τους μηχανισμούς της γλώσσας και τις διαδικασίες της γνώσης, της ποίησης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας γενικότερα, με ιδιαιτέρως απαιτητική κριτική διάθεση όσο και με επώδυνα οξυμμένη ευαισθησία. Εύστοχοι και διαυγείς οι στοχασμοί του μαρτυρούν ένα τολμηρό πνεύμα, που επιχειρε...

Ο καθηγητής Όλοφ Ζιγκόν, ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους ερευνητές και γνώστες της αρχαίας φιλοσοφίας, προσφέρει στον αναγνώστη του κάτι που μάταια θ' αναζητήσει στα γνωστά εγχειρίδια: ζωντανεύει την αρχαία φιλοσοφία από τα μέσα, δείχνοντας πώς αυτή κατανοούσε τον εαυτό της και τον ρόλο της μέσα στην κοινωνία, ανασυνθέτοντας την προσωπογραφία του αρχαίου φιλοσόφου και ανιχνεύοντας τις ρίζες της αξίωσής του να γνωρίσει με τον Λόγο τον κόσμο και τον άνθρωπο. Από την γόνιμη αυτή σκοπιά τα βασικά προβλήματα της αρχαίας φιλοσοφίας μπορούν να κατανοηθούν στην εσωτερική τους...

Η συγκεκριμένη συλλογή έρχεται να φωτίσει μιαν άλλη πλευρά του Βιττγκενστάιν: εκείνη του λογοτέχνη. Υποστηρίζεται ευρέως ότι η γερμανική του πρόζα αποτελεί σπουδαία συνεισφορά στα αυστριακά γράμματα. Ωστόσο η ομορφιά των στοχασμών του δεν οφείλεται σε κάποια ιδιομορφία του λόγου του (εκτός ίσως στην απέριττη, δωρική, θα έλεγε κανείς, έκφραση), αλλά πηγάζει από το βάθος και το βάρος των σκέψεων που εκφράζονται με τη συγκεκριμένη πρόζα. Οι ιδέες που κλείνονται μέσα σε αυτούς τους στοχασμούς είναι μεγάλες, καινοφανείς, ανατρεπτικές, χαριτωμένες και συχνά με μιαν αδιόρατη αίσθη...

"Τι θαύμα έγινε και μπόρεσες σε ηλικία μόλις 25 χρονών να είσαι αληθινός φιλόσοφος και ρήτορας χωρίς βοήθεια άλλη έξω από μερικά βιβλία; Πώς μπόρεσες κι ανέβηκες τόσο ψηλά στον αιώνα των τόσων μικροτήτων; Και πώς πίσω από την απλότητα ενός δειλού παιδιού κρυβόταν αυτό το βάθος κι αυτή η δύναμη της ευφυΐας; Θα νιώθω πικρά για πάντα πάνω μου την τιμή της φιλίας σου." Ο Βολταίρος για τον Βωβενάργκ.

Στα αποφθέγματα και τους αφορισμούς αυτούς, για τους οποίους ο Hugo von Hofmannsthal έγραψε πως ακτινοβολούν περισσότερη σοφία και διδαχή απ' όση, ίσως, όλα μαζί τα γερμανικά πανεπιστήμια, ο Γκαίτε καταθέτει ό,τι το διεισδυτικό πνεύμα και η καλλιτεχνική ευαισθησία του αποθησαύρισαν στη διάρκεια μιας μακράς και συνειδητά βιωμένης ζωής. Με συνεκτικό κέντρο την προσωπικότητα του ποιητή εξακτινώνονται αφορισμοί εξαιρετικής πυκνότητας και σαφήνειας για όλες σχεδόν τις θεματικές σφαίρες της ζωής και του πνεύματος: Για τον Θεό και τη φύση, την ιστορία και την κοινωνία, την τέχνη κ...

Στα αποφθέγματα και τους αφορισμούς αυτούς, για τους οποίους ο Hugo von Hofmannsthal έγραψε πως ακτινοβολούν περισσότερη σοφία και διδαχή απ' όση, ίσως, όλα μαζί τα γερμανικά πανεπιστήμια, ο Γκαίτε καταθέτει ό,τι το διεισδυτικό πνεύμα και η καλλιτεχνική ευαισθησία του αποθησαύρισαν στη διάρκεια μιας μακράς και συνειδητά βιωμένης ζωής. Με συνεκτικό κέντρο την προσωπικότητα του ποιητή εξακτινώνονται αφορισμοί εξαιρετικής πυκνότητας και σαφήνειας για όλες σχεδόν τις θεματικές σφαίρες της ζωής και του πνεύματος: Για τον Θεό και τη φύση, την ιστορία και την κοινωνία, την τέχνη κ...

Σ' ένα κείμενο που σημάδεψε τη φιλοσοφία του αιώνα μας, ο ιδρυτής της φαινομενολογίας εξετάζει τη νεότερη εμπειριστική παράδοση (Λοκ, Μπέρκλεϋ, Χιουμ) και ασκεί την περίφημη πια κριτική του εναντίον του ψυχολογισμού διερευνώντας τα κεντρικά προβλήματα κάθε γνωσιοθεωρίας: Πώς εισχωρεί ο αντικειμενικός κόσμος στη συνείδηση; Πώς συνειδητοποιεί το υποκείμενο πράγματα και νοήματα; Πώς σχηματίζονται οι γενικές έννοιες και τι είναι η αφαίρεση; Στην έκδοση αυτή το κείμενο του Χούσσερλ παρουσιάζεται με μια εισαγωγή που κατατοπίζει για τη γένεσή του και για τη θέση του μέσα στο σύνολ...

Η φιλοσοφία που έχει μπει σε βιβλία έχει πάψει να επερωτά τους ανθρώπους. Ό,τι ασυνήθιστο και σχεδόν αβάσταχτο διαθέτει έχει κρυφτεί στην ευπρεπή ζωή των μεγάλων συστημάτων. Για να ξαναβρούμε ακέραιη τη λειτουργία του φιλοσόφου, πρέπει να θυμηθούμε ότι ακόμα και οι φιλόσοφοι-συγγραφείς που διαβάζουμε και που είμαστε δεν έπαψαν ποτέ να αναγνωρίζουν ως ταγό τους έναν άνθρωπο που δεν έγραφε, δεν δίδασκε, τουλάχιστον σε κρατικές έδρες, απευθυνόταν σε όποιους συναντούσε στον δρόμο και αντιμετώπισε δυσκολίες με την κοινή γνώμη και τις αρχές, πρέπει να θυμηθούμε τον Σωκράτη.

Σ' αυτό το κλασικό εισαγωγικό φιλοσοφικό σύγγραμμα εκτίθεται με μοναδική σαφήνεια η εξέλιξη της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας από την απώτατη Αρχαιότητα ώς τη σύγχρονη εποχή και γίνεται φανερό μέσα από ποιες διαδικασίες της σκέψης διαμορφώθηκαν οι θεμελιακές αρχές με τις οποίες σήμερα αντιλαμβανόμαστε και κρίνουμε τον κόσμο και τη ζωή.

Σ' αυτό το κλασικό εισαγωγικό φιλοσοφικό σύγγραμμα εκτίθεται με μοναδική σαφήνεια η εξέλιξη της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας από την απώτατη Αρχαιότητα ώς τη σύγχρονη εποχή και γίνεται φανερό μέσα από ποιες διαδικασίες της σκέψης διαμορφώθηκαν οι θεμελιακές αρχές με τις οποίες σήμερα αντιλαμβανόμαστε και κρίνουμε τον κόσμο και τη ζωή.

Σ' αυτό το κλασικό εισαγωγικό φιλοσοφικό σύγγραμμα εκτίθεται με μοναδική σαφήνεια η εξέλιξη της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας από την απώτατη Αρχαιότητα ώς τη σύγχρονη εποχή και γίνεται φανερό μέσα από ποιες διαδικασίες της σκέψης διαμορφώθηκαν οι θεμελιακές αρχές με τις οποίες σήμερα αντιλαμβανόμαστε και κρίνουμε τον κόσμο και τη ζωή.

Εάν ο αναγνώστης μας θέσει το ερώτημα: Με ποιο κριτήριο προτιμήσαμε τις δημοσιευόμενες προτάσεις ή παραγράφους, απαντάμε αντιγράφοντας τον συγγραφέα της Παπίσσης: Οι ευφυέστατοι αφορισμοί, στην παρούσα έκδοση της "Στιγμής", σε ελάχιστο όγκο περιέχουν πολλή ουσία, όπως τα χωρία της Γραφής ή τα φιλέτα.

Το μοναδικό αυθεντικό αγαθό, μας λέει ο Επίκουρος, είναι η απόλαυση, η ηδονή. Ωστόσο για να την εξασφαλίσουμε στον εαυτό μας αδιατάρακτα, πρέπει να στραφούμε σε μορφές απόλαυσης που θα ελέγχονται και δεν θα συνεπάγονται δυσάρεστα επακόλουθα. Ας αποφεύγουμε, λοιπόν, ό,τι θα μπορούσε να μας κάνει να πονέσουμε ή να μας αναστατώσει ψυχικά και ας αρκεστούμε στη ζεστασιά ενός μικρού φιλικού κύκλου, όπου τρώγοντας λίγο τυρί και πίνοντας λίγο κρασί θα απολαμβάνουμε την εκλεκτή συναναστροφή: είναι ό,τι καλύτερο θα είχαμε να κάνουμε για την ευτυχία μας.