Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η αποτύπωση της ζωής τόσων χιλιάδων ανθρώπων, που βρέθηκαν κάτω από τις γνωστές άγνωστες συνθήκες μακριά από την πατρίδα τους με το όραμα της πατρίδας πάντα ζωντανό, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η ευρύτητα του φαινομένου εγκλείει κινδύνους ως προς τη μελέτη του, και ελλοχεύει πάντα ο φόβος μήπως σταθούμε στα "μεγάλα" και χάσουμε "τα μικρά". Ας φροντίσουμε λοιπόν να μην περιθωριοποιήσουμε το ατομικό και το προσωπικό αλλά να το εντάξουμε στο γενικότερο πλαίσιο, μελετώντας πάντα την ιστορία σε σχέση με την κοινωνία και τα γεγονότα σε σχέση με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που...

Μπορεί τα ορατά σύνορα να είναι διαπερατά, αλλά δημιουργούνται νέοι μηχανισμοί και τεχνικές συγκρότησης συμβολικών συνόρων, δηλαδή ορίων, με βάση τα οποία προκύπτουν νέες ταξινομήσεις και ιεραρχήσεις, που σημαίνει και νέες απαγορεύσεις και αποκλεισμοί. Μπορεί να φανταστεί κανείς τι συμβαίνει στα Βαλκάνια μετά το 1989, όταν καταρρέουν τα καθεστώτα, ανοίγουν τα σύνορα, αμφισβητούνται οι προηγούμενες αρχές οργάνωσης των κοινωνιών, αναθεωρούνται τα ζητήματα των εθνικών σχέσεων και καθίσταται μεγάλο ζητούμενο ο επαναπροσδιορισμός των ταυτοτήτων, που, σε ακραίες περιπτώσεις, θέτε...

Με το βιβλίο αυτό εγκαινιάζεται μια εκδοτική απόπειρα που τιτλοφορείται "Οριακές μαρτυρίες για τη δεκαετία του 1940". Πρόκειται για μαρτυρίες που δεν έχουν βρει ακόμη τη θέση τους στον δημόσιο λόγο για τη δεκαετία του 1940, καθώς δεν έχουν σχηματιστεί ακόμη οι ανάλογες "κοινότητες μνήμης" που θα τις διαχειριστούν και θα τις μετασχηματίσουν σ’ ένα αφήγημα δίπλα στα υπόλοιπα. Αυτή ακριβώς η κατάσταση - μια κατάσταση "οριακότητας", δηλαδή απουσίας ταξινόμησης - είναι που καθιστά τις συγκεκριμένες μαρτυρίες "οριακές", και κατά συνέπεια ονοματοθετεί και τη συνολική εκδοτική απόπ...

Τα εννέα κείμενα που αποτελούν τον παρόντα τόμο προέρχονται από τις αντίστοιχες ανακοινώσεις στο Συνέδριο στη μνήμη του Στάθη Δαμιανάκου με τίτλο "Αγροτική κοινωνία-λαϊκός πολιτισμός", που έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από 25 έως 27 Μαΐου του 2005. Η επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου, μετά την έκδοση των πρακτικών σε ψηφιακή μορφή, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση δύο συλλογικών τόμων, έναν για την αγροτική κοινωνία και έναν για τον λαϊκό πολιτισμό, όπου θα δημοσιεύονταν ορισμένες εισηγήσεις με βάση ένα συγκεκριμένο σκεπτικό και συγκεκριμένους θεματικούς άξον...

Ένα από τα πιο τραυματικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, είναι το αντικείμενο αυτού του βιβλίου. Όπως σημειώνουν στην εξαιρετικά χρήσιμη εισαγωγή τους οι επιμελητές του βιβλίου ...μια πρώτη μορφή των κειμένων της συλλογής παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε συνέδριο στην Κορησσό το 2006. Οι έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε το συνέδριο σε μέρος της τοπικής κοινωνίας -και που παρά λίγο να οδηγήσουν στη ματαίωση του- έδειξαν ότι η μνήμη του εμφυλίου πληγώνει ακόμα. Από την άλλη πλευρά το γεγονός ότι πολλοί από τους πιο σθεναρούς επικριτές μας όχ...

Ένα από τα πιο τραυματικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, είναι το αντικείμενο αυτού του βιβλίου. Όπως σημειώνουν στην εξαιρετικά χρήσιμη εισαγωγή τους οι επιμελητές του βιβλίου ...μια πρώτη μορφή των κειμένων της συλλογής παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε συνέδριο στην Κορησσό το 2006. Οι έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε το συνέδριο σε μέρος της τοπικής κοινωνίας -και που παρά λίγο να οδηγήσουν στη ματαίωση του- έδειξαν ότι η μνήμη του εμφυλίου πληγώνει ακόμα. Από την άλλη πλευρά το γεγονός ότι πολλοί από τους πιο σθεναρούς επικριτές μας όχ...

Στον παρόντα τόμο φιλοξενούνται δεκαεπτά κείμενα κοινωνικών επιστημόνων τα οποία προσεγγίζουν την έννοια του χώρου μέσα από την ερευνητική πρακτική και τη μεθοδολογία που προκύπτει από το σχετικό επιστημονικό ενδιαφέρον τους. Η επιλογή της θεματικής υπαγορεύτηκε από την ανάγκη προβληματοποίησης της έννοιας αυτής, στο πλαίσιο του οποίου η σημασία της ταυτότητας, της ετερότητας και της πολλαπλότητας βρίσκεται σε διαρκή διαδικασία συγκρότησης και ανασυγκρότησης με κοινωνικο-πολιτισμικούς και πολιτικοοικονομικούς όρους. Σκοπός του τόμου είναι να αναδείξει αυτή τη διάσταση...

Μέχρι πρόσφατα η μεταπολίτευση θεωρούνταν μια επιτυχημένη περίπτωση οικοδόμησης ενός άρτιου δημοκρατικού συστήματος. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, η μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία έγινε ομαλά, η τελευταία παγιώθηκε ταχύτατα και η περίοδος που ακολούθησε αποτέλεσε την εποχή πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών κατακτήσεων που προοιωνίζονταν ένα καλύτερο μέλλον. Με την εκδήλωση όμως της οικονομικής κρίσης κυριάρχησε στη δημόσια σφαίρα ένας λόγος, σύμφωνα με τον οποίο η λεγόμενη "κουλτούρα της Μεταπολίτευσης" ευθύνεται για πολλά, αν όχι για όλα τα κακώς κείμενα της...

"Αλήθεια, σε μια εποχή που η διεθνής τάση και πρακτική υπαγορεύει την ενοποίηση του γνωστικού αντικειμένου των κοινωνικών επιστημών είναι θεμιτό κάποιοι κλάδοι να περιφρουρούν τα σύνορά τους σαν να ήταν ιδιοκτησίες; Σε μια εποχή που πνέουν καταλυτικά οι άνεμοι της διεπιστημονικότητας, αντί να κατασκευάζουμε ανεμόμυλους, να χτίζουμε τείχη προστασίας του γνωστικού μας αντικειμένου και του ίδιου του κλάδου που υπηρετούμε; Ίσως τελικά το ζήτημα της (ανα)συγκρότησης των γνωστικών αντικειμένων να είναι πιο επιτακτικό και από εκείνο των θεωρητικών-μεθοδολογικών (ανα)συνθέσεων διε...

Σε μια εποχή που ο ναζισμός είτε αναβιώνει απροκάλυπτα είτε προβάλλεται κεκαλυμμένα με τις μορφές του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, του αντισημιτισμού, της ανοχής ή της δικαιολόγησης της βίας και του μίσους, η ελληνική σχολική εκπαίδευση παρουσιάζεται αδύναμη να ανταποκριθεί στις θεμελιώδεις καταστατικές της υποχρεώσεις. Οι εκπαιδευτικοί -ουσιαστικά ανεκπαίδευτοι στη διαχείριση επίμαχων και επίκαιρων ιστορικών φαινομένων... βλέπουν με αμηχανία τη ναζιστική ιδεολογία να γοητεύει τους μαθητές τους και αισθάνονται αδύναμοι να αντιδράσουν μεθοδικά, τη στιγμή που οι επίσημοι εκπαιδ...

Η μελέτη του τοπικού στις επιστήμες της Λαογραφίας, της Ανθρωπολογίας και της Ιστορίας έχει αποδώσει πολύπλευρη και συνολική γνώση για την κοινωνία και τον πολιτισμό της μικρής κλίμακας, με την προϋπόθεση ότι οι προσεγγίσεις δεν αντιμετωπίζουν τις κοινωνίες αυτές ως κλειστά και αυτόνομα συστήματα, αλλά ως επί μέρους σύνολα, τα οποία διαμορφώνονται στη βάση των ενδογενών οικονομικών, κοινωνικών παραγόντων και δυναμικών τους, καθώς και των αντίστοιχων εξωγενών παραγόντων που λειτουργούν σε εθνικό - κεντρικό επίπεδο. Το ενδιαφέρον για τη μελέτη της τοπικής διάστασης υπαγορε...

Υπάρχουν παροιμίες χρήσιμες για τους προοδευτικούς ανθρώπους, για την σημερινή Αριστερά ακόμη; Υποστηρίζουμε πως ναι, και με αυτήν την πεποίθηση σας παρουσιάζουμε γνωστές και λιγότερο γνωστές παροιμίες που αξίζουν να μας κάνουν να σκεφτούμε, να προβληματιστούμε αν μας λένε κάτι στις σημερινές συνθήκες ζωής και δράοης, ατομικές και συλλογικές. Παροιμίες, που είτε απ' την καλή είτε απ' την ανάποδη, μπορούν να χρησιμεύσουν ως οδηγοί για προβληματισμό και πράξη. Με μικρά σχόλια θέλουμε να αναδείξουμε κάποιες πλευρές και να τις συνδέσουμε με τη σημερινή πραγματικότητα ενώ τα σ...

Στην παρούσα μελέτη ο χώρος της έρευνας είναι το Ζαγόρι της Ηπείρου, όπου οι εθνοτικές ομάδες των Βλάχων, των Σαρακατσάνων και των Γύφτων συγχρωτίστηκαν επί μακρόν με το ντόπιο πληθυσμιακό στοιχείο, τους Ζαγορίσιους, διαμορφώνοντας με ποικίλους τρόπους εθνοτοπική συλλογική ταυτότητα. Στο βιβλίο προσεγγίζονται αναλυτικά οι διαδικασίες σχηματισμού της ταυτότητας αυτής με τις διαφορετικές της όψεις, καθώς και η λειτουργικότητά της στο πεδίο του κοινωνικού ανταγωνισμού, ιδιαίτερα εκείνου ανάμεσα στις πιο δυναμικές από τις ομάδες αυτές, τους Ζαγορίσιους και τους Σαρακατσάνους.

Στον παρόντα τόμο δημοσιεύονται εικοσιτρείς μελέτες βελτιωμένες και αναθεωρημένες από τους συγγραφείς τους και επιμελημένες από τους επιμελητές της παρούσας έκδοσης. Η αρχική τους μορφή, μαζί με άλλες μελέτες, παρουσιάστηκαν στην Γ' Συνάντηση των Ελλήνων Πανεπιστημιακών Λαογράφων, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Κομοτηνή (2013) υπό την Αιγίδα του Προέδρου και της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης. [...] Συμμετέχουν οι: Μιχαήλ Γ. Μερακλής, Βάλτερ Πούχνερ, Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Μαρία...

Δύο υπήρξαν κατά κύριο λόγο οι αφορμές που οδήγησαν στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση των μετά χείρας τόμων: αφενός, η συνειδητοποίηση ότι τα τελευταία χρόνια η ελληνική λαογραφία έχει πραγματοποιήσει αλματώδεις προόδους, όχι μόνο επειδή διδάσκεται σε μεγάλο αριθμό τμημάτων και σχολών των ελληνικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, αλλά κυρίως, επειδή έχει ανανεωθεί θεματικά, θεωρητικά και μεθοδολογικά· αφετέρου, η έλλειψη από την ελληνική λαογραφική βιβλιογραφία ενός συλλογικού θεωρητικού έργου-εγχειριδίου για την εισαγωγή στη σπουδή της λαογραφικής επιστήμης στην Ελλάδα,...

Συμμετέχουν οι: Μανόλης Γ. Βαρβούνης, Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, Ελπίδα Κ. Βόγλη, Βασίλης Δαλκαβούκης, K. N. Zafeiris, Βασιλική Κράββα, EfthymiosLampridis, Aikaterini (Katerina) Markou, Ιωάννης Μ. Μπακιρτζής, Eleonora Naxidou, Ντούσκα Ούρεμ-Κώτσου, Σταύρος Κώτσος, Άγγελος Α. Παληκίδης, Christina Papageorgopoulou, Δημοσθένης Στρατηγόπουλος, Athena Syriatou, Παναγιώτα Τζιβάρα, Σοφία-Ειρήνη Τσάλα, Georgios Chr. Tsigaras, Andrew Farrington, Σταματία Φωτιάδου, Γεώργιος Χρ. Χαριζάνης, Κωνσταντίνος Κ. Χατζόπουλος.

Το "Γράφοντας ανάμεσα" απευθύνεται σ' ένα πολλαπλό κοινό. Πρώτα απ' όλα στην ακαδημαϊκή κοινότητα, τους φοιτητές και τους συναδέλφους, που θα κρίνουν και την αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος, και θα ανατροφοδοτήσουν τη σκέψη μου οδηγώντας την σε καινούργια ερωτήματα, σε αναθεωρήσεις, σε νέες κατευθύνσεις και στόχους. Κατά δεύτερο λόγο, σ' ένα κοινό που μοιράζεται τις ίδιες ανησυχίες με μένα αλλά δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την ακαδημαϊκή κοινότητα. Στο κοινό αυτό εντάσσονται αυτονόητα όλοι όσοι θα διακρίνουν πίσω από τις γραμμές μια αυθεντική πολιτική αγωνία, πολυδιάστα...

Η διαδικασία της αφήγησης δομείται, όπως έχει δείξει ο Gerard Genette, στη βάση της θεμελιακής διάκρισης του "χρόνου της ιστορίας", της φυσικής δηλαδή διαδοχής των γεγονότων, και του "χρόνου της αφήγησης", που γίνεται αντιληπτός ως "η ακολουθία των γλωσσικών σημείων που αναπαριστά τα γεγονότα αυτά". Το κομβικό σημείο για την κατανόηση της αφήγησης ως διαδικασίας είναι η αποκρυπτογράφηση της έννοιας του "λόγου" (discourse). Ως "λόγος" δε νοείται απλώς η διατύπωση της ομιλίας, αλλά ταυτόχρονα και ένα "σώμα γνώσεων" και επιπλέον ένα "σύστημα στρατηγικών επικοινωνίας", με τι...

Η διαδικασία της αφήγησης δομείται, όπως έχει δείξει ο Gerard Genette, στη βάση της θεμελιακής διάκρισης του "χρόνου της ιστορίας", της φυσικής δηλαδή διαδοχής των γεγονότων, και του "χρόνου της αφήγησης", που γίνεται αντιληπτός ως "η ακολουθία των γλωσσικών σημείων που αναπαριστά τα γεγονότα αυτά". Το κομβικό σημείο για την κατανόηση της αφήγησης ως διαδικασίας είναι η αποκρυπτογράφηση της έννοιας του "λόγου" (discourse). Ως "λόγος" δε νοείται απλώς η διατύπωση της ομιλίας, αλλά ταυτόχρονα και ένα "σώμα γνώσεων" και επιπλέον ένα "σύστημα στρατηγικών επικοινωνίας", με τι...