Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Oι συγγραφείς του ανά χείρας συλλογικού τόμου εξετάζουν τις πιθανές ιδέες που έχει να προσφέρει η ψυχανάλυση στα ερωτήματα της επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, επιλέξαμε να επικεντρωθούμε σε ένα ψυχαναλυτικό ρεύμα σκέψης που έτυχε εχθρικής υποδοχής από το επιστημονικό κατεστημένο: τη λακανική ψυχανάλυση. Αυτό με τη σειρά του προτρέπει σε μια διττή παρέμβαση. Πρώτον, θέτει το ερώτημα της σχέσης επιστήμης και ψυχανάλυσης και κατά δεύτερον, προβάλλει το ενδεχόμενο της αναγκαίας αναδιαμόρφωσης της ίδιας της επιστήμης, ώστε να προσιδιάζει στα συγκεκριμένα προβλήματα που απορρέουν απ...

"Υπάρχει γνώση μέσα στο πραγματικό. Μολονότι δεν είναι ο αναλυτής, αλλά ο επιστήμονας που, τούτης της γνώσης, οφείλει να της παράσχει στέγη. Ο αναλυτής παρέχει στέγη σε μια άλλη γνώση, μιας άλλης θέσης, γνώση που όμως οφείλει να λάβει υπόψη της τη γνώση μέσα στο πραγματικό. Ο επιστήμονας παράγει τη γνώση προσποιούμενος ότι είναι το υποκείμενό της. Συνθήκη αναγκαία αλλά όχι ικανή. Αν δεν σαγηνεύσει τον κύριο αποκρύβοντάς του ότι εκεί έγκειται ο αφανισμός του, αυτή η γνώση θα παραμείνει θαμμένη όπως έμεινε επί είκοσι αιώνες όπου ο επιστήμονας θεωρούσε εαυτόν υποκείμενο αλλά...

"Είμαι ένα παπαδοπαίδι", έλεγε ο Λακάν. Εκπαιδευμένος από τους αδελφούς του Τάγματος της Μαρίας, ήταν ένα παιδί θεοσεβούμενο και απέκτησε μια γνώση σημαντική, εσωτερική, των δοκιμασιών και των τεχνασμάτων της χριστιανικής πνευματικότητας. Ήξερε επίσης να μιλάει θαυμάσια στους καθολικούς και να τους εξοικειώνει με την ψυχανάλυση. Το Τάγμα των Ιησουιτών στοιχημάτιζε στη Σχολή του. Ο Φρόυντ, αντλώντας την αισιοδοξία του από τον Διαφωτισμό, πίστευε ότι η θρησκεία δεν ήταν παρά αυταπάτη που η πρόοδος του επιστημονικού πνεύματος θα διέλυε στο μέλλον. Ο Λακάν δεν το πίστευε καθό...

Καθεμία από τις τρεις διαλέξεις του παρόντος τόμου είναι μια επιχείρηση κομάντος. Ο Λακάν προσγειώνεται μπροστά σε τυχαία ακροατήρια. Έχει μία ώρα για να τους πει ποιος είναι και τι κάνει. Ευαισθητοποιεί το ακροατήριό του στην ακόλουθη αντίθεση: α) Το ασυνείδητο είναι αποδεκτό, δεν εντυπωσιάζει πλέον κανέναν, όμως αυτό είναι αποτέλεσμα προπαγάνδας. Την ψυχανάλυση τη συνηθίσαμε, αλλά τη συνηθίσαμε όπως μια θεραπεία της μόδας που υπηρετούν "διαλαλήματα" που την ανάγουν σε κάτι ήδη γνωστό. β) Εντούτοις, η ψυχανάλυση εισάγει σε μια ασύγκριτη εμπειρία. Το φροϋδικό ασυνείδητο ε...

"Θα σας τη διατυπώσω, τέλος, κατά λέξη, γιατί είναι η μοναδική φράση του Λακάν που θα αναφέρω αυτή τη βραδιά στην οποία περιλαμβάνεται, κατά τη γνώμη μου, ο όρος της σχιζοφρένειας. Όλα τα άλλα αποτελούν μια πολύμοχθη κατασκευή στηριγμένη στον Φρόυντ και σε άλλα κείμενα του Λακάν. Αξίζει λοιπόν να σας τη διαβάσω: "...δεν υπάρχει έμφυλη σχέση, καθότι υπάρχει ένα ζώο που έχει ως κατοικία τη γλώσσα και, εφόσον κατοικεί αυτήν, αυτή αποκτά επίσης λειτουργία οργάνου το οποίο εξ-ιστάμενο μ' αυτό τον τρόπο το καθορίζει με τη λειτουργία του, και μάλιστα πριν αυτήν τη λειτουργία την α...

Το να γνωρίζει κανείς τον Ζακ Λακάν -την ψυχαναλυτική πρακτική του, την πνευματική φυσιογνωμία του, την επικαιρότητα της Σχολής του- είναι ένα must για τον καλλιεργημένο άνθρωπο της εποχής μας. Σε αυτή την ανάγκη έρχεται να ανταποκριθεί το παρόν βιβλίο, διεκδικώντας τον ρόλο ενός αντισυμβατικού εγχειριδίου. Τα κείμενα που προτείνει χαρακτηρίζονται από την έντονη προσωπική εμπλοκή των συγγραφέων τους. Στο πρώτο μέρος καταθέτουν τη μαρτυρία τους πρόσωπα που έκαναν ανάλυση ή εποπτεία με τον Γάλλο ψυχαναλυτή. Στο δεύτερο μέρος αναδεικνύεται ο θεωρητικός του λόγος, με κείμενα...

[...] Το ίδιο το νόημα αυτού που αποκαλούσαμε ψυχαναλυτική θεραπεία έχει αλλάξει. Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι η λέξη "θεραπεία" δεν κορεννύει πλέον την αποδιδόμενη στην πρακτική της ψυχανάλυσης σημασία, κάτι που ένας Λακάν, ήδη από από τη δεκαετία του '50, επικύρωσε υποκαθιστώντας τη με τον όρο ψυχαναλυτική "εμπειρία". [...] Ο Φρόυντ επινόησε έναν πρωτόγνωρο τύπο υποκειμένου, εκπαιδευμένου αναμφίβολα να ερμηνεύει το ασυνείδητο και να στηρίζει τη μεταβίβαση, αλλά ως εκ τούτου κατάλληλου επίσης να υπομένει τον αυτοματισμό της επανάληψης του συμπτώματος και να ενσαρκών...

Το ανθρώπινο ζώο -ένα πλάσμα που μιλάει- δεν εντάσσεται στον κόσμο "κατά φύσιν", ούτε ταυτίζεται με το σώμα του. Η σημερινή αχαλίνωτη επέμβαση της επιστήμης στο ανθρώπινο σώμα -πλαστική χειρουργική, engineering ιστών και οργάνων- προϋποθέτει την καρτεσιανή αντίληψη που διαχωρίζει το υποκείμενο ως cogito από το σώμα-μηχανή. Παρομοίως, η ψυχανάλυση αναδύεται στο ρήγμα που χωρίζει το είναι και το σώμα: αφενός, το ομιλούν ον δεν είναι το σώμα του, αλλά έχει σώμα. Αφετέρου, το έμβιο σώμα δεν είναι ούτε το συμβολικό ούτε το φαντασιακό σώμα, αλλά το σώμα που προσβάλλεται από την α...

Ο Ζακ Λακάν δίδαξε τον Φρόιντ. Τον δίδαξε με τα βιβλία στο χέρι προωθώντας την επιστροφή στον Φρόιντ. Ναι, όλα αυτά είναι αλήθεια. Ίσως όμως δεν έχουμε δίκιο να υιοθετούμε μια νοοτροπία ιστορικού· να πιστεύουμε δηλαδή ότι υπήρχε κάτι στις απαρχές, που με το πέρασμα του χρόνου έγινε θολό, ξεχάστηκε. Τη δεκαετία του 1950 ο Λακάν δεν απέρριπτε αυτή την ιδέα, που τότε ήταν διαδεδομένη ("η παράδοση, λήθη των καταβολών"). Έκανε μια ιστορική παρουσίαση του ασυνειδήτου, υποστηρίζοντας ότι ήταν το λογοκριμένο κεφάλαιο της ιστορίας, ωσάν η ιστορία να ήταν ένα βιβλίο όπου έλειπε ένα κ...

Δίνουμε σήμερα στον Έλληνα αναγνώστη το "Βιβλίο XI" από το "Σεμινάριο" του Ζακ Λακάν, που το είχαμε προαναγγείλει στις "προσεχείς μας εκδόσεις" για πρώτη φορά πριν πέντε χρόνια. Η πραγματοποίηση της έκδοσης αυτής οφείλεται αποκλειστικά στο ζήλο, στην επιμονή και στην αξιέπαινη προσπάθεια που κατέβαλε η μεταφράστρια του έργου Ανδρομάχη Σκαρπαλέζου για να ξεπεράσει τις δυσκολίες που ορθώνονταν σε κάθε βήμα της στο να αποδώσει σωστά στα ελληνικά τόσο την ψυχαναλυτική ορολογία, την κατά το πλείστον αδόκιμη ακόμα στη γλώσσα μας, όσο και το εντελώς προσωπικό "λακανικό" ύφος. Εμεί...