Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Δεν υπάρχει πια συμβολική ανταλλαγή στις νεωτερικές κοινωνίες, τουλάχιστον όχι ως μορφή που τις οργανώνει. Βέβαια, το συμβολικό δεν παύει να τις στοιχειώνει σαν τον θάνατό τους. Eίναι το σχήμα μιας κοινωνικής σχέσης θεμελιωμένης στην εξολόθρευση της αξίας, που το μοντέλο της παραπέμπει μεν για μας στα πρωτόγονα μορφώματα, όμως η ριζική της ουτοπία αρχίζει να εκρήγνυται σιγά σιγά σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας μας, μέσα στον ίλιγγο μιας εξέγερσης που δεν σχετίζεται πια καθόλου ούτε με την επανάσταση ούτε με τον νόμο της ιστορίας ούτε καν με την «απελευθέρωση» μιας "επιθυμία...

Ζούμε σε έναν πνευματικό πολιτισμό και βιώνουμε μια κοινή εμπειρία, όπου τα σημεία έπαψαν να κρύβουν κάτι και σημαίνουν απλώς ότι δεν υπάρχει τίποτα πίσω τους: κανένας Θεός, καμιά ιδεολογία, καμιά έγκυρη και έσχατη κρίση, μόνο η προσομοίωση του πραγματικού και η αέναη επαναφορά της. Μέσα σ' αυτή την καινούργια σχέση του ατόμου με τις εικόνες, τα σύμβολα και τα σημεία δεν έχουμε πλέον αναπαράσταση, δηλαδή μία, έστω ουτοπική, ισοδυναμία του σημείου με το πραγματικό, αλλά άρνηση του σημείου ως αξίας που αναφέρεται στο πραγματικό. Τούτη η προσομοίωση προηγείται του πρωτοτύπου,...

Στο συμβολικό κατώφλι του τέλους του 20ού αιώνα, μέσα από την επίγευση και τη μελαγχολία ενός οργίου που άφησαν πίσω τους οι ποικιλώνυμες επαναστάσεις, οι επιτεύξεις της τεχνικής και της γενετικής, η έκρηξη της πληροφορικής και το απρόβλεπτο των οικονομικών διακυμάνσεων, απαιτείται μια εξήγηση για τηφύση των ακραίων φαινομένων: ΑΙDS, κραχ, πληροφορικοί ιοί, κλωνοποιήσεις αποτελούν τα ακραία φαινόμενα απέναντι στα οποία ο ορθός λόγος των συστημάτων δεν έχει καμία ισχύ και θα επιτείνονται όσο πιο εξεζητημένα είναι τα συστήματά μας. Η πληροφορική και γενετική επανάσταση φέρνει...

Με την εμφάνιση των Διεθνών Εκθέσεων κατά τον 19ο αιώνα, τα προϊόντα που παρήγαγε ο βιομηχανικός καπιταλισμός φωτίστηκαν με τη λάμψη της φαντασμαγορίας που δημιουργούσαν τα μεγαλοπρεπή εκθεσιακά κέντρα των μητροπόλεων. Το 1851, χρονιά που εγκαινιάστηκε η πρώτη Διεθνής Έκθεση στο Κρύσταλ Πάλας του Χάυντ Παρκ, ο Μαρξ κατοικούσε στο Λονδίνο. Ο φετιχισμός του εμπορεύματος πιθανώς να έλαβε την ολοκληρωμένη μορφή του στο Κεφάλαιο υπό την επήρεια εκείνης της πρώτης μεγαλειώδους πλησμονής βιομηχανικών αντικειμένων. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, ο Ζαν Μπωντριγιάρ αποκωδικοποιεί τη...

Το "Περί σαγήνης", που πρωτοκυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1979, είναι αναμφίβολα το προκλητικότερο βιβλίο του Μποντριγιάρ. Και η αποφασιστικότερη ίσως καμπή στη σκέψη του: απομάκρυνση από τον κοινωνιολογικό λόγο, μετάβαση σε έναν πιο φιλοσοφικό στοχασμό και υιοθέτηση μιας περισσότερο λογοτεχνικής έκφρασης. Ως διαρκές παιχνίδι με τις εντυπώσεις, εναλλακτική λύση στο άκαμπτο ιδεώδες της παραγωγής και αντίπαλο δέος ελαφρότητας στο βαρυσήμαντο νόημα, η σαγήνη θέτει υπό αμφισβήτηση ολόκληρη τη νεωτερική θεωρία, και κυρίως το φεμινισμό και την ψυχανάλυση.

Τα κείμενα αυτού του τόμου επιχειρούν να μελετήσουν το θάνατο, τη θνητότητα και τη διαχείρισή τους με κοινωνικούς και πολιτικούς όρους. Στέκονται κριτικά στις τάσεις φυσικοποίησης των αιτίων και των συνθηκών θανάτου, στις κυρίαρχες αφηγήσεις και διαδικασίες που νομιμοποιούν πρακτικές εξόντωσης των επικίνδυνων Άλλων και διερευνούν τις πολιτικές προϋποθέσεις και ιεραρχίες με βάση τις οποίες οι έννοιες της ανθρώπινης ζωής και του ανθρώπινου θανάτου επιδέχονται διαφορετικές αξιολογήσεις. Ακόμη επιχειρούν να φέρουν στο προσκήνιο την ανατρεπτική δυναμική του απειλούμενου ή νεκρού...

Η κατάρρευση των πύργων είναι το μείζον συμβολικό συμβάν. Φανταστείτε το ενδεχόμενο να μην είχαν καταρρεύσει ή να είχε καταρρεύσει μόνον ο ένας: το αποτέλεσμα δεν θα ήταν καθόλου το ίδιο. Η λαμπρή απόδειξη της ευθραυστότητας της παγκόσμιας δύναμης δεν θα ήταν η ίδια. Οι πύργοι, οι οποίοι ήταν έμβλημα αυτής της δύναμης, την ενσαρκώνουν ακόμη στο δραματικό τους τέλος που μοιάζει με αυτοκτονία. Βλέποντάς τους να καταρρέουν, σαν εκ των έσω, είχαμε την εντύπωση πως αυτοκτονούσαν απαντώντας στην αυτοκτονία των αεροπλάνων-καμικάζι.

Τι είναι ένα μοναδικό αντικείμενο; Ένα παράξενο πράγμα, ένας μετεωρίτης, ένα απόλυτο που έχει συμπυκνωθεί σε ένα και μόνο σημείο, κάτι που δεν είναι ανταλλάξιμο με τίποτε άλλο, θα μπορούσε να είναι μια ιδέα, ένα κτήριο, ένα χρώμα, ένα συναίσθημα, ένα ανθρώπινο πλάσμα. Η ίδια του η μοναδικότητα είναι πάντοτε αυτή που το θέτει σε κίνδυνο. Απέναντι στη μιντιακή εξάπλωση και την παγκοσμιοποίηση της κουλτούρας, απέναντι στην ισοπέδωση των αξιών και τη γενίκευση μιας σκέψης που διαπλάθεται αποκλειστικά από γνώμες, που μπορούμε ακόμη να βρούμε μοναδικά αντικείμενα; Πώς να τα ορίσο...

Η Αμερική δεν είναι ούτε ένα όνειρο ούτε μια πραγματικότητα, είναι μια υπερπραγματικότητα. Είναι μια υπερπραγματικότητα διότι είναι μια ουτοπία που από την αρχή βιώθηκε σαν πραγματοποιημένη. 'Ολα εδώ είναι πραγματικά, πραγματιστικά, και όλα σας κάνουν να τα χάνετε. 'Ισως η αλήθεια της Αμερικής να μην μπορεί να εμφανιστεί παρά μόνο σε έναν Ευρωπαίο, εφόσον μόνον αυτός βρίσκει εδώ το τέλειο ομοίωμα, εκείνο της υλικής μεταγραφής όλων των αξιών. Οι Αμερικανοί, αυτοί, δεν έχουν καμία αίσθηση της προσομοίωσης. Αποτελούν την τέλεια σχηματοποίησή της, αλλά όντας οι ίδιοι το υπόδειγ...

Η σεξουαλική απελευθέρωση, όπως αυτή των παραγωγικών δυνάμεων, είναι δυνητικά απεριόριστη. Απαιτεί μία πραγματοποιούμενη και αδιάκοπη αφθονία, sex affluent society. Δεν θα μπορούσε να ανεχτεί τη σπανιότητα των σεξουαλικών αγαθών, όπως και αυτήν των υλικών αγαθών. Αλλά αυτό το συνεχές και αυτό το διαθέσιμο, που είναι ουτοπικά, μόνο το θηλυκό φύλο μπορεί να τα ενσαρκώσει. Να λοιπόν γιατί τα πάντα σ' αυτήν την κοινωνία θα θηλυκοποιηθούν, θα σεξουαλοποιηθούν με τον θηλυκό τρόπο μαλακής σαγήνευσης, τα αντικείμενα, τα αγαθά, οι υπηρεσίες, οι κάθε είδους σχέσεις - στη διαφήμιση...

Παγκόσμια γεγονότα είχαμε πολλά, από τον θάνατο της Νταϊάνας έως το Μουντιάλ, όπως και γεγονότα βίαια και πραγματικά, από πολέμους έως γενοκτονίες. Όμως, συμβολικό γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας, δηλαδή γεγονός όχι μόνο με παγκόσμια απήχηση αλλά και που να θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την παγκοσμιοποίηση, κανένα. Σε όλη τη διάρκεια αυτής της στασιμότητας κατά τη δεκαετία του 1990 υπήρχε «απεργία γεγονότων» (κατά την έκφραση του αργεντινού συγγραφέα Μασεδόνιο Φερνάντες). Να, λοιπόν, που η απεργία τελείωσε! Τα γεγονότα έπαψαν να απεργούν. Μάλιστα, με τα χτυπήματα στο Παγκόσμιο...

«Συνθήματα», συνθηματικές λέξεις ονομάζει ο γάλλος διανοητής Ζαν Μπωντριγιάρ τις λέξεις/έννοιες που χρησιμοποίησε για να εισχωρήσει στις διαδοχικές στοιβάδες της πραγματικότητας και να τις κατανοήσει.

Σημαντικοί Γάλλοι φιλόσοφοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, λογοτέχνες θέτουν τους προβληματισμούς τους τόσο για τον αιώνα που έφυγε και σημαδεύτηκε από σημαντικές αλλαγές όσο και για το τέλος της χιλιετίας. Πρόκειται για κείμενα υψηλού στοχασμού που προσπαθούν να απαντήσουν με νηφαλιότητα και διαύγεια σε καυτά ερωτήματα της ύπαρξής μας και που αποκτούν μια ιδιαίτερα επίκαιρη σημασία καθώς στην αυγή της νέας χιλιετίας γεγονότα τρομακτικής βίας έρχονται να αναζωπυρώσουν τους φόβους της ανθρωπότητας για μια νέα αποκάλυψη.

Όπως όλοι οι μεγάλοι μύθοι που σέβονται τον εαυτό τους, ο μύθος της "κατανάλωσης" έχει τον λόγο του και τον αντίλογό του: ο εξυμνητικός λόγος για την αφθονία συνοδεύεται από έναν "κριτικό" αντίλογο, σκυθρωπό και ηθικολογικό, για τα κακά της καταναλωτική κοινωνίας και την τραγική κατάληξη στην οποία θα οδηγήσει οπωσδήποτε τον πολιτισμό μας. Η μαγεία της κοινωνίας μας είναι λευκή, δεν είναι πια εφικτή η αίρεση μέσα στην αφθονία. Πρόκειται για την προφυλακτική λευκότητα μιας χορτασμένης κοινωνίας, μιας κοινωνίας χωρίς ίλιγγο και χωρίς ιστορία, χωρίς μύθο άλλον από τον εαυτό...

Η αρχή του κακού δεν είναι ηθική, είναι μια αρχή ανισορροπίας και ιλίγγου, μια αρχή πολυπλοκότητας και παραξενιάς, μια αρχή σαγήνης, μια αρχή του ασυμφιλίωτου, του ανταγωνισμού και του απερίσταλτου. Δεν είναι μια αρχή θανάτου, αντιθέτως, είναι μια ζωτική αρχή αποσύνθεσης. Ο Ζαν αναλύει τα σύγχρονα συστήματα στην καταστροφική μορφή τους, στις αποτυχίες τους, αλλά και ως προς τον τρόπο με τον οποίο τα καταφέρνουν πάρα πολύ καλά και χάνονται μέσα στο παραλήρημα της ίδιας τους της λειτουργίας.

«Η ανάλυση των καταναλωτικών αντικειμένων με οδήγησε στην εξέταση της σφαίρας της παραγωγής. Αναρωτήθηκα μήπως αυτή κατασκεύαζε σημεία μάλλον παρά εμπορεύματα. Αν αναλύσουμε την παραγωγή υπό το πρίσμα των σημείων, βλέπουμε ότι η ίδια η πολιτική οικονομία -αυτό το παλιό θεμέλιο που το νομίζαμε τόσο στερεό- είναι εντελώς αυθαίρετη. Τούτη η «επιστήμη» δεν μπορεί να ορίσει στ' αλήθεια ούτε την ανταλλαγή ούτε τη χρήση... Αυτό που χθες εμφανιζόταν ως αρχή ισορροπίας -η θεωρία των αναγκών- έχει υποστεί σαρωτική επίθεση. Η παραγωγή δεν διαθέτει πλέον μέτρο κρίσεως και κοινωνική ηθι...

Τι είναι αυτό που φέρνει αντιμέτωπες τις γυναίκες με τη φαλλοκρατική δομή, στο κίνημά τους της αμφισβήτησης; Μια διαφοροποίηση, μια αυτονομία, μια ιδιατερότητα της επιθυμίας και της ηδονής, μια άλλη χρησιμοποίηση του κορμιού τους, ένας λόγος, μια γραφή -ποτέ η γοητεία. Ντρέπονται γι' αυτήν όπως για μια τεχνική σκηνοθεσία του κορμιού τους, σαν να είναι ένα πεπρωμένο υποτέλειας και εκπόρνευσης. Δεν καταλαβαίνουν ότι η γοητεία αντριπροσωπεύει την κυριαρχία του σύμπαντος των συμβόλων, ενώ η εξουσία δεν αντιπροσωπεύει παρά την κυριαρχία του πραγματικού σύμπαντος. Η κυριαρχία της...