Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Την ώρα που ανοίγω το βιβλίο τούτο με τα δοκίμια με συνεπαίρνει ο πόθος να κοιτάξω το είδος εξεταστικότερα. Η ιστορία του λόγου, επιφαινόμενο και συνάρτηση της ιστορίας του ανθρώπου, μας ξαφνιάζει συχνά με κάποιους μετασχηματισμούς, με κάποιους χαμούς και ξαναγεννημούς, που θα έπρεπε να τους προσδοκούμε, ωστόσο, αν βρισκόταν η μπόρεσή μας στο επίπεδο της ουσίας του περιστατικού. Και κείνο που φαίνεται κάποτες, στην πρώτη ματιά, σα μια δήλωση ατομικής πρωτοβουλίας, χωρίς τις ρίζες και χωρίς παρακλάδια, δεν είναι στο βάθος παρά μια έκφραση του καιρού, που πασκίζει απελπισμένα...

Ήταν γραμμένη η πρώτη από τις μελέτες του τόμου αυτού, η αφιερωμένη στο ποιητικό έργο του Κωστή Παλάμα, σαν κυκλοφόρησε (με χρονολογική ένδειξη 1944) φροντισμένη από το Λέανδρο Κ. Παλαμά, η "Βραδινή φωτιά", σειρά πρώτη στίχων ανέκδοτων του ποιητή. Οι στίχοι τούτοι, μερικοί ατιτλοφόρητοι κιόλας, πολλοί συνθεμένοι, καθώς ολοφάνερο είναι, χωρίς πρόβλεψη διαρκείας, δεν παρουσιάζουν, βέβαια, μορφή άγνωστη της ποίησης του Παλαμά, τονίζουν όμως ενδειχτικά το λυρικό πυρήνα της -πράγμα που κι ο ίδιος ο φροντιστής και προοιμιαστής συνάμα του βιβλίου προσέχει. "Όταν πέθανε" γράφει, "ο...

Στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας άρχισε να ορθώνεται μεστωμένη η μεγάλη προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη. Στο δεύτερο τέταρτο του αιώνα μας, η προσωπικότητα αυτή έδειξε ολάκερο τον απαρομοίαστο πνευματικό της δυναμισμό και με ασίγαστο δημιουργικό οίστρο, με αυστηρότητα και θαυμαστή πειθαρχία πνεύματος και σώματος, ύψωσε ένα πολύμορφο, επιβλητικό έργο που προκάλεσε -όπως όλων των μεγάλων πνευματικών μορφών τα έργα- ένθερμο έπαινο και ψόγο. Τώρα, ένα σχεδόν τέταρτο αιώνα μετά το θάνατό του, προβάλλει για τις γρηγορούσες συνειδήσεις που μ' αγωνία εφορεύουν τον πνευματικ...

Σε καιρούς πνευματικού χαλασμού, καθώς οι σημερινοί, είναι δραματικά αναγκαίο και υπαρκτικά τραγικό να αναζητεί, κάθε λαός και κάθε άνθρωπος, τη σωτηρία του σε μια βαθύτερη αυτογνωσία, φροντίζοντας ν' απαλλάξει την αληθινή του ταυτότητα από μύθους και στολίσματα που της πρόσθεσαν τα βιωμένα χρόνια. Είναι δραματικά αναγκαίο, και νόμιμο, γιατί τέτοιο υψηλό αγώνισμα υποβάλλει η ίδια η εντελέχεια της Ιστορίας· και είναι υπαρκτικά τραγικό, γιατί χωρίς τέτοια συνειδητή κατάχτηση της ταυτότητας, οι άνθρωποι και τα έθνη χάνουν τον εαυτό τους, δεν υπάρχουν κατά τις προδιαγραφές τ...

Έσβησα και ξανάσβησα την αρχή, πριν αποφασίσω να μπω οριστικά στα χειρόγραφα τούτα -άσπρο σωρό χαρτιού μπροστά μου, που μπορεί, με τον καιρό, να καταντήσει ξανάσασμα ή εφιάλτης. Η πρώτη μου σκέψη στάθηκε στο τύπο του "ημερολογίου". Μα θυμήθηκα τα κατάστιχα της χαμοζωής και τα λευκώματα των ρομαντικών κοριτσιών. Η "επιστολογραφία" θα δυνόταν πιο πολλά στην περίσταση. Γράμματα στο εαυτό μου, γράμματα σ' ένα φανταστικό πρόσωπο, γράμματα στο άπειρο -καλούπια φθαρμένα και συντριμμένα, φοβερή παράταξη από άδεια σχήματα. Αυτοβιογραφία; Τέτοιες γράφουν όσοι πέτυχαν στη ζωή ή όσοι κ...

Χρειάστηκε να συλλογιστώ πολύ, πριν αποφασίσω οριστικά να αφιερώσω το βιβλίο μου τούτο στον Καβάφη, Ερχόμουν από χώρα του Παλαμά κ' έπρεπε να πορευτώ στους αντίποδες. Η μετατόπιση κατείχε κάποιο θέλγητρο -σαν ένα ταξίδι της ανήσυχης φαντασίας ανάμεσα στους πλανήτες που φωσφορίζουν στο διάστημα. Μα πραγμάτωνε σύγκαιρα και μιαν ανάγκη βαθύτερη, την ανάγκη που νιώθει ο κουρασμένος άνθρωπος της πολιτείας για λίγη σιωπή, για λίγη μοναξιά. Και το παράδοξο ίσια, ίσια στην περίσταση είναι τούτο: που ο Παλαμάς, ο ασάλευτος, ο αταξίδευτος, ο δεμένος με την έγνια της καθημερινής χαμοζ...

Με τον όρο "λυρικός λόγος" θα επιθυμούσα να νοήσω όλη την ποίηση. Και δεν θα ήταν παράλογο τούτο. Υπάρχει μια προοδευτική ανάμεσα στους αιώνες, και στους στερνούς τούτους καιρούς αισθητότερη, απομόνωση του κεντρικού ποιητικού στοιχείου, που δεν μπορεί να είναι άλλο από τη "λυρική μέθη". Αν αυτή η μέθη δεν κατέχει τον εσωτερικό χώρο της ποίησης, μάταιο κι άσκοπο αγώνισμα καταντάει ο έμμετρος, ο ρυθμικός ή και πλατύτερα ο ποιητικός λόγος. [...] (Απόσπασμα από το βιβλίο)

To πέρασμα τον Μήνα Δημάκη από τον κόσμο αυτό ήταν ένα φως απεγνωσμένο που αναπήδησε από ταραγμένο σκοτάδι μιας εξαιρετικά προικισμένης ύπαρξης, ποιητή αυθεντικού και βαθιά πολιτισμένου ανθρώπου. Όσοι τον γνώρισαν και τον τίμησαν με φιλία κι αγάπη νιώθουν μια κηλίδα αίμα πάνω τους με την βίαιη έξοδό του από την ζωή. Όσοι δεν τον γνώρισαν, μπορούν να οικειωθούν το σοβαρό έργο του - το διαρκές αποτύπωμα της οντότητάς του, το απαύγασμα της μορφής του. Σ' αυτή την οικείωση ελπίζουμε να βοηθήσει η φιλόπονη ετούτη συλλογή μελετημάτων και κριτικών κειμένων, που βλέπει το φως με τ...

Καθώς συμπληρώθηκαν είκοσι κιόλας χρόνια από την αδόκητη, πικρή θανή του Μ. Καραγάτση, η "Ευθύνη" αισθάνθηκε ως χρέος της να του προσφέρει ένα της "Τετράδιο". Η τιμητική αυτή πράξη του ανήκει δικαιωματικά. Πρώτο, γιατί ο Καραγάτσης υπήρξε ένα από τα εκθαμβωτικά ισχυρότερα ταλέντα της Γενιάς του Τριάντα. Δεύτερο, γιατί η υγιής και λεβέντικη εθνική του συνείδηση τον κράτησε όρθιο, ψηλά, σ' όλες τις κρίσιμες στιγμές του σύντομου βίου του. Τρίτο, γιατί μέσα στην συμφωνία της Γενιάς του, ο Καραγάτσης κρατεί κι αναπέμπει έναν ξεχωριστό, εντελώς δικό του τόνο, γεγονός που καταδ...