Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στην ιστορία της τέχνης δεν είναι σπάνια η περίπτωση των καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν έργα τους από την ποίηση. Συμβαίνει μάλιστα άλλοτε να τους ωθεί ένα γενικότερο ποιητικό κλίμα στη διαμόρφωση των δικών τους προσπαθειών και άλλοτε να αντλούν από συγκεκριμένα ποιήματα. Θα μπορούσαμε να μνημονεύσουμε ως ενδεικτικά παραδείγματα της πρώτης κατηγορίας τον Βρετανό χαράκτη, ζωγράφο και ποιητή William Blake (1757-1827), ο οποίος εικονογράφησε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, τις Night's Thoughts του Young (1797), το Βιβλίο του Ιώβ από την Παλαιά Διαθήκη (1823), τη Θεία Κωμωδία του Δάντη...

Μια από τις εξέχουσες ιδιότητες του Ελληνισμού είναι να σπέρνει τον κόσμο εκπολιτίζοντάς τον, εξανθρωπίζοντάς τον. Από την ιδιότητα του σπορέα ως την πραγματικότητα της Διασποράς, η απόσταση είναι μικρότερη από όσο με την πρώτη ματιά φαίνεται. Όπου γης κι αν στάθηκαν οι Έλληνες, ο νους τους έμεινε αμετακίνητος στο άθλημα της κορύφωσης. Το πιο μεγάλο επίτευγμα της γόνιμης αυτής διασποράς του Ελληνισμού, στην Αναγέννηση στάθηκε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος· στον αιώνα μας, ο αλεξανδρινός ποιητής Κ.Π. Καβάφης.Όπως εκείνος ο μεγαλόπνοος Κρητικός με τα χρώματα, κι ετούτος, με τι...

Όταν στα 1962 έκανα προσκαλεσμένος γι' αρκετό καιρό το πρώτο μου ταξίδι στην Κίνα, είχα την ευκαιρία να βρίσκομαι σε πάμφτωχα χωριά, σ' επαρχίες μακρινές μέσα σε οικογένειες με παιδιά πολλά. Οι δυσκολίες κι οι στερήσεις της τραχιάς ζωής ήταν ολοφάνερες στους χωρικούς που δέχονταν την ομάδα των ξένων. Όμως αυτοί, σαν να είχαν όλα τ' αγαθά που επιθυμούσαν, μας μιλούσαν με τρυφερότητα και μας έδειχναν τα γελούμενα λιγόχρονα παιδιά. Αυτά, φτωχικά ντυμένα κι όλα ίδια -όπως κι οι μεγάλο τότε-, μας πλησιάζουν με πρόσωπα φωτεινά, χαμογελώντας. Μας έκαναν εντύπωση! Πώς μπορούσαν μέ...

Όταν μια εποχή χρησιμοποιεί συχνά μερικούς όρους, τούτο σημαίνει πως οι όροι αυτοί ανταποκρίνονται σε κάποιες σκοπιμότητες. Η εποχή μας χρησιμοποιεί συχνά τους όρους "χάος", "προβληματισμός", "άγχος". Μπορούμε , χωρίς να πέσουμε σε λάθος, ν' αφαιρέσουμε ένα ισχυρό ποσοστό υπερβολής. Η υπερβολή είναι αναπόφευκτη και δεν είναι ο πρόσφατος καρπός της ιδιοσυγκρασιακής δομής του ανθρώπου ή των σύγχρονων ιστορικών συνθηκών. Και άλλοτε έχει συμβεί μερικοί όροι ή μερικά συνθήματα ν' αποκτήσουν διάδοση πολύ μεγαλύτερη από το γεγονός που προσπαθούσαν να χαρακτηρίσουν. Ας μη λησμονούμ...

Η αλληλογραφία του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου με τον Εμμανουήλ Κριαρά αποτελεί ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον τεκμήριο της πολυετούς και αδιατάρακτης προσωπικής και οικογενειακής φιλίας των δύο ανδρών, παράλληλα όμως αποκαλύπτει μέσα από στιγμιότυπα της πηγαίας και απροσχημάτιστης ιδιωτικής ζωής το χαρακτήρα και το ήθος των αλληλογράφων. Σπουδαίος λογοτέχνης και δοκιμιογράφος, οξυδερκής κριτικός, δεινός φιλόλογος, διευθυντής του ομώνυμου ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, επιφανής πανεπιστημιακός, σπουδαίος επίσης φιλόλογος και μελετητής της μεσαιωνικής και νεότερης γρα...

"Το δαχτυλίδι με τα παραμύθια" και η "Ανθρώπινη δίψα" είναι δίδυμοι τόμοι με διηγήματα του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, παρά την εκδοτική διαφορά των δύο ετών που τα χωρίζει. Με παρεμφερείς θεματικές βάσεις, με κοινές, εν πολλοίς, χωροχρονικές αναφορές, με εκφραστικά μέσα και γλώσσα χωρίς ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις, συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν, θα λέγαμε, τη θεματολογία που εγκαινιάστηκε με την προηγηθείσα τριλογία του "Αστροφεγγιά", "Χαμοζωή", "Αιχμάλωτοι". Διαθέτουν, μάλιστα, το ιδιότυπο γνώρισμα, παρά την ειδολογική διαφορά τους, να λειτουργούν ερμηνευτικά ή σχολιαστικά στην...

[...] Επίμονος αναζητητής του μέτρου, σε πενήντα περίπου βιβλία του, του μέτρου που γνώριζε ότι δεν υπάρχει ή το εξίσωνε με το μέτριο, εραστής του ονείρου που ήξερε ότι οδηγεί στον εφιάλτη του θανάτου, αυτού του αδυσώπητου ισόβιου εχθρού του, που, αν μη τι άλλο, επέτυχε να μην του υποταχθεί μοιρολατρικά, στην "Αλληλογραφία" ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος αποφαίνεται τελεσίδικα ότι η ζωή είναι δυσεξιχνίαστο μυστήριο και ο άνθρωπος ακατανόητο κατασκεύασμα, που ισορροπεί ανάμεσα στο ένστικτο και την κοινωνικότητα· που ξεγελά με κάποιες κορυφαίες ενέργειές του και απογοητεύει με τις ά...

Η "Ανθρώπινη Δίψα", εννιά μεγάλα διηγήματα που αναδεικνύουν το πάθος του ανθρώπου για τη ζωή, αποτελεί τη δεύτερη ολοκληρωμένη συλλογή διηγημάτων του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου. Ωστόσο, η μοίρα που αντιστρατεύεται το ανυπεράσπιστο, σε τελευταία ανάλυση, άτομο, απειλητική έρχεται να περιστείλει ή να εκμηδενίσει την ανθρώπινη βούληση, να τιμωρήσει την τόλμη να υπερβούμε τα, κατά έναν μυστικό και ανεξιχνίαστο τρόπο, προαποφασισμένα. Από κοινού με "Το δαχτυλίδι με τα παραμύθια" αποκαλύπτονται στο βιβλίο αυτό, σε μεγάλο βαθμό, τα μυθοποιημένα βιώματα του συγγραφέα από την παιδική κα...

Οι "Αιχμάλωτοι" συμπληρώνουν την πρώτη μυθιστορηματική τριλογία του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου ("Αστροφεγγιά", "Χαμοζωή", "Αιχμάλωτοι"), και αποτελούν έργο με ιστορικό υπόβαθρο, όπως και τα δύο πρώτα της τριλογίας αυτής. Ο ίδιος ο συγγραφέας το έχει χαρακτηρίσει μυθιστόρημα της περίτρομης, όχι πια μετέωρης ειρήνης, του πολέμου και της σκλαβιάς. Πρόκειται για έργο βιωματικό, που μας οδηγεί εξελικτικά στην ωρίμανση του αυτοβιογραφούμενου αφηγητή και στη συγγραφική ωριμότητα του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου. Οι "Αιχμάλωτοι", μελέτη θανάτου και διδαχή αξιοπρεπούς στάσης ζωής, αρχίζουν από...

Η "Χαμοζωή" είναι το πρώτο, ιστορικά πρώτο, αφηγηματικό κείμενο της βιωματικής τριλογίας ("Αστροφεγγιά", "Χαμοζωή", "Αιχμάλωτοι") του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, αν και γράφτηκε μετά την "Αστροφεγγιά" και εκδόθηκε ύστερο. Πρόκειται για έργο αναζήτησης των πρωταρχικών, των υποσυνείδητων, εν πολλοίς ενστικτωδών ανησυχιών, των υπαρξιακών πηγών, αποτέλεσμα πιεστικής ανάγκης για καταφυγή στις απώτερες αρχές, στις βαθιές ρίζες, στις βάσεις, πάνω στις οποίες επιζήτησε να στηρίξει τη βιοθεωρία του και να κατοχυρώσει τη συνοχή και συνέπεια της τρίπρακτης μυθιστορίας του. Με κεντρικό άξο...

Το βιβλίο αυτό, μαζί με τη "Χαμοζωή" και τους "Αιχμάλωτους", αποτελεί το δεύτερο και κεντρικό μέρος μιας τριλογίας. Τα τρία αυτά πεζογραφήματα διατηρούν πάντα την αυτοτέλειά τους, ωστόσο μυστικοί δεσμοί τα δείχνουν καθώς ένα τριαδικό πρόσωπο μιας ακομμάτιαστης, ενιαίας ζωής: αποτελούν μια τριλογία που δεν την οργάνωσε η σκέψη αλλά η τύχη. Η "Χαμοζωή" είναι τα βασανισμένα χρόνια της παιδικής ηλικίας κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων, περίοδο εθνικής ανάτασης και ευφορίας. Η "Αστροφεγγιά" είναι η ιστορία της διαψευσμένης και απροσανατόλιστης εφηβείας στην περίοδο της...

Η παρουσία του Ηλία Βενέζη στα νεοελληνικά γράμματα εκφράζει με τρόπο ανεπανάληπτο μια δραματική περίοδο της Ιστορίας του Έθνους μας. Συγχρόνως όμως, αποτελεί μια βεβαίωση της ενότητας του Ελληνισμού με καρδιά του το Αιγαίο πέλαγος. Ανατολίτης, αιγαιοπελαγίτης, Έλληνας, συναίρεσε μέσα στο έργο του την τέχνη ως μεράκι κι ως υπαρξιακή λειτουργία με την κατάθεση μιας μαρτυρίας που σώζει την ιστορία ζωντανότερη από οποιοδήποτε ιστορικό βιβλίο. Ένας από τους πιο εκλεκτούς, λαοφιλείς συγγραφείς της περίφημης Γενιάς του '30, έφερνε μέσα στις φλέβες του το αίμα του παραμυθιού. Α...

Το Φυλλάδιο Νεοελληνικού Προβληματισμού "Ευθύνη", γιορτάζει με τον τόμο αυτό τη συμπλήρωση ογδόντα χρόνων ζωής ενός αληθινά μεγάλου νεοέλληνα ποιητή, του Τ. Κ. Παπατσώνη. Όταν τον περασμένο χρόνο αντικρύσαμε ευτυχισμένοι το οστράκινο σκεύος του ποιητή, με τα ιστία της δημιουργίας υψωμένα, να υπερβαίνει νικηφόρα τη μεθόριο των ογδόντα του χρόνων, συλλογιστήκαμε πως ήταν χρέος μας να τον τιμήσουμε, θεωρήσαμε την πράξη αυτή ως τιμή του Νέου Ελληνισμού αλλά και δική μας συνάμα τιμή, αφού σ' ένα κόσμο παραχαρακτών, εμείς θα προσπαθούσαμε να φανερώσουμε την αλήθεια ενός έργου...

Τα κείμενα που δημοσιεύω εδώ, πρωτοτυπωμένα στην εφημερίδα "Ελευθερία" τους πρώτους μήνες του 1967, θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς προορατικά. Εξαιρώ το πρώτο που έγραψα σε ανύποπτο χρόνο. Εκφράζει κι εκείνο την ίδια οργή και την ίδια ανησυχία, που με γέμισε αργότερα, και κατά τούτο κατέχει το δικαίωμα να συνδεθεί μαζί τους και να πάρει τη θέση ενός προοιμίου σε μιαν ασυντέλεστη ακόμη σειρά στοχασμών. Η πολιτική δεν είναι το κλίμα μου. Σιχαίνομαι τις παραχωρήσεις της, τους συμβιβασμούς της και τη νομιμοποιημένη ψευδολογία της. Έπειτα, το έχω δηλώσει τούτο πολλές φο...

Στον χρόνο που μας έρχεται συμπληρώνονται κιόλας 30 χρόνια από τότε που ο Άγγελος Σικελιανός σφάλισε τα μεγάλα του μάτια κι έφυγε ανηφορίζοντας στα ουράνια, απ' όπου στα 1884 είχε κατέβει στη γη. Για τέτοιους αντρειωμένους του πνεύματος η μνήμη της θανής δεν φέρνει δάκρυα αλλά θάμβος στην ψυχή και στο νου έξαρση και φωτισμό. Με τέτοια αισθήματα και καθώς ο κηλιδωμένος αυτός αιώνας γέρνει προς τη δύση του, στεκόμαστε σ' ένα καταράχι κι αντικρύζουμε πάλι τον Σικελιανό, φορτισμένοι με την πείρα πικρών ημερών και την θανάσιμη αγωνία μιας εποχής που σύντριψε πολλές βεβαιότητε...

"Ο στοχασμός και ο λόγος" έρχεται, κατά κάποιον τρόπο, να συνεχίσει τις "Ομιλίες της γυμνής ψυχής", τη σειρά τα δοκίμια τα τυπωμένα στα 1946. Τα εφτά χρόνια που πέρασαν από τότε σημαδεύτηκαν, ανάμεσα στ' άλλα, και σε κάποια γραψίματα, που αμεσότερα εκφράζουν το περπάτημα μέσα στον εσωτερικό χώρο. Όσα βρίσκονται πιο σιμά, χρονολογικά θέλω να πω, προς τις "Ομιλίες της γυμνής ψυχής", δένονται μαζί τους στενότερα κατά το ήθος. Όσα πάλι πλησιάζουν την παρούσα στιγμή επισημαίνουν τη μεταλλαγή. Ο αναγνώστης, που θα θελήσει να σκύψει στα κείμενα τούτα με προσοχή, θα το νιώσει.

[...] Στο ανθολόγιο της παρούσας έκδοσης περιλαμβάνονται κείμενα κριτικής, κυρίως αποσπάσματα βιβλιοκρισιών, άλλα και άρθρων γενικότερου ενδιαφέροντος, από την πρώτη εμφάνιση του Σκαρίμπα μέχρι σήμερα. Τα κριτήρια της ανθολόγησης δεν είναι προσωποκεντρικά. Στόχος υπήρξε να εκπροσωπηθεί η πολυφωνία που χαρακτηρίζει την αντιμετώπιση του έργου του συγγραφέα και να συμπεριληφθούν όσα κείμενα θίγουν ή θέτουν θεωρητικά προβλήματα σε σχέση με το έργο του. Επίσης, έγινε προσπάθεια να τηρηθεί, κατά το δυνατόν, κάποια ισορροπία όσον αφορά το γεωγραφικό στίγμα της κριτικής, άλλα και,...