Μπαστιάς Κωστής 1901-1972
Bastiás Kostís
Μπαστιάς Κωστής (1901-1972). Από πολύ νέος ασχολήθηκε με την πεζογραφία, τη δημοσιογραφία και το θέατρο. Για πολλές δεκαετίες υπήρξε στο κέντρο των πολιτιστικών και πολιτικών γεγονότων ασκώντας την επιρροή του ως εκδότης, αρχισυντάκτης ή χρονογράφος μεγάλων αθηναϊκών εφημερίδων και ως γενικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (1937-1941), της Λυρικής Σκηνής (1940-41 και 1959-1963) και του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Η δημοσιογραφική του σταδιοδρομία αρχίζει στην Ακρόπολη του Βλάση Γαβριηλίδη. Το 1925 αναλαμβάνει αρχισυντάκτης και διευθυντής των εφημερίδων Δημοκρατία και Εσπέρα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Συνεργάζεται επίσης με τον Ελεύθερο Τύπο του Χρ. Καβαφάκη, την Πρωία των αδελφών Πεσμαζόγλου, την Εστία των αδελφών Κύρου, την Καθημερινή του Γ. Α. Βλάχου και κυρίως τη Βραδυνή του Δ. Αραβαντινού από το 1936 ως το 1972. Το 1927 εκδίδει το μαχητικό περιοδικό της δημοτικής Ελληνικά Γράμματα, όπου στεγάζει την ομάδα του Αλέξανδρου Δελμούζου μετά τη διάσπαση του Εκπαιδευτικού Ομίλου, το 1935 την ημερήσια ανεξάρτητη εφημερίδα Ηχώ της Ελλάδος με αρχισυντάκτη τον ανθολόγο της ελληνικής ποίησης Ηρακλή Αποστολίδη και το 1964 το εβδομαδιαίο ειδησεογραφικό περιοδικό Άλφα. Το 1923, όταν είναι μόλις 22 ετών, η Κυβέλη ανεβάζει το θεατρικό έργο του Πέτρα σκανδάλου με θέμα τον Α. Δελμούζο και το πρότυπο παρθεναγωγείο Βόλου. Το 1924 και 1925 η Μαρίκα Κοτοπούλη ανεβάζει άλλα δύο θεατρικά έργα του. Με την ίδρυση του Εθνικού Θεάτρου το 1930, ο Γεώργιος Παπανδρέου τον διορίζει γενικό γραμματέα με διευθυντή τον Ιωάννη Γρυπάρη και σκηνοθέτη τον Φώτο Πολίτη. Αποχωρεί από το θέατρο το Δεκέμβριο του 1934, μετά το θάνατο του Πολίτη αλλά επανέρχεται τον Οκτώβριο του 1935, μία εβδομάδα πριν την ανατροπή της κυβερνήσεως Π. Τσαλδάρη, ως εισηγητής δραματολογίου. Το 1937, ο Ιωάννης Μεταξάς του αναθέτει τη γενική διεύθυνση Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας και τη γενική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου. Κατά την παραμονή του στο Εθνικό καθιερώνει τα φεστιβάλ αρχείου δράματος, προωθεί τις απόψεις του για την παρουσίαση των αρχαίων τραγικών στα αρχαία θέατρα με παραστάσεις στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού και το 1938, για πρώτη φορά από την αρχαιότητα, χρησιμοποιεί το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου ανεβάζοντας την Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Δημ. Ροντήρη. Δημιουργεί το Βασιλικό Θεσσαλονίκης (1940) και ιδρύει τη Λυρική Σκηνή (1940). Δημιουργεί επίσης το περιοδεύον θέατρο Άρμα του Θέσπιδος (1939), τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (1937) και εγκαινιάζει τον θεσμό των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων (1939) και της Πανελλήνιας Καλλιτεχνικής Έκθεσης στο Ζάππειο (1938). Το μεγάλο του όνειρο, η καθιέρωση του Εθνικού Θεάτρου ως ένα από τα σημαντικότερα θέατρα της Ευρώπης, πραγματοποιείται το 1939 με τις ιστορικές τουρνέ: Αλεξάνδρεια, Κάιρο, Οξφόρδη, Καίμπριτζ, Λονδίνο, Φρανκφούρτη και Βερολίνο. Οι αγγλικές εφημερίδες συγκρίνουν το Εθνικό με την Comedie Francaise, το Θέατρο Τέχνης του Στανισλάφσκι στη Μόσχα και το θέατρο Habima. Συγκεκριμένα, οι Times του Λονδίνου γράφουν: «Σε καμμιά χώρα η θεατρική σκηνή δεν χρωστά περισσότερα στην ενεργητικότητα, τον ενθουσιασμό και την γνώση ενός ανθρώπου, όσο η ελληνική σκηνή οφείλει στον Κωστή Μπαστιά». Από τη λογοτεχνική του εργασία θα πρέπει να αναφέρουμε: Στεριές και θάλασσες (1932), Τ’ Αλιευτικά (1935), Οι άνθρωποι και τα ζώα (1939), Λιμάνια (1939), Μηνάς ο Ρέμπελος, βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1939), Η Μπουμπουλίνα (1944), Αράχνη 44 (1946), Ο Παπουλάκος (1951), Νέον Κυριακοδρόμιον (1956) και το δοκίμιο Ο Παπαδιαμάντης (1962). Με την είσοδο των γερμανών στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1941, παραιτείται από το Εθνικό Θέατρο. Συλλαμβάνεται και φυλακίζεται διότι ασκεί «φιλοαγγλική προπαγάνδα». Μετά την Κατοχή αναχωρεί για τη Νέα Υόρκη, όπου θα μείνει για οκτώ χρόνια (1946 - 1954) ως ανταποκριτής της Βραδυνής στον Ο.Η.Ε. Με την επιστροφή του, θα αναλάβει πάλι τη γενική διεύθυνση της Λυρικής Σκηνής (1959) και θα μετακαλέσει τη Μαρία Κάλλας για να ανεβάσει στην Επίδαυρο τις ιστορικές πλέον παραστάσεις της Νόρμας (1960) και της Μήδειας (1961). Το 1961 θα αναλάβει επίσης, ταυτοχρόνως με τη Λυρική, και τη γενική διεύθυνση του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και θα φροντίσει για την αγορά του οικοπέδου της Αγίας Παρασκευής και την ανέγερση του ραδιομεγάρου. Βιβλιογραφία: Γιάννης Κ. Μπαστιάς, Ο Κωστής Μπαστιάς στα χρόνια του Μεσοπολέμου, τόμοι 2, Αθήνα, 1997. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Χριστούγεννα και χιονιάς
Συλλογικό έργο
Νάρκισσος (2013)
Χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα διηγήματα και αφηγήσεις, από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ως τις μέρες μας. Στην ανθολογία "Χριστούγεννα και Χιονιάς" επιλέχθηκαν πενήντα τέσσερα διηγήματα, κυρίως, από τριαντατέσσερις σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς και δημιουργούς, με γνώμονα τη συνύπαρξη και συνήχηση διαφορετικών φωνών σε ένα ευρύ γιορταστικό πεδίο, χάριν μεγαλύτερης αναγνωστικής απόλαυσης. Με σκηνικό τις μέρες των Χριστουγέννων, προσωπικά βιώματα και μυθοπλασία -σε μεγάλες στιγμές- συνυφαίνονται και εμπνέουν κάθε λογής αφηγηματικά κείμενα, που αποτυπώνουν με...
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2009)
Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει χριστουγεννιάτικα διηγήματα γραμμένα από σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς, κυρίως του 20ού αιώνα. Πρόκειται για κείμενα που αναδίδουν μελωδίες και εικόνες των γιορτών και διαπνέονται από τον βαθύ ανθρωπισμό που αναβιώνει στο τέλος κάθε χρόνου σε όλα τα σημεία της γης, μαζί με τη φάτνη, τα λαμπιόνια, τα κάλαντα, το χιόνι, τα δώρα και το φλουρί της βασιλόπιτας. Τα μηνύματα που κρύβονται σε αυτά τα διηγήματα προκύπτουν από τις συγκινήσεις και τα πάθη των ηρώων τους, αλλά πρωτίστως μαρτυρούν την ευαισθησία των ίδιων των δημιουργών τους. Δίχως άλλ...
Εισαγωγή στην πεζογραφία του Παπαδιαμάντη
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2005)
"O Παπαδιαμάντης είναι ο πιο μεγάλος πεζογράφος της νέας ελληνικής λογοτεχνίας", έγραφε το 1943 ο Σεφέρης· για να τον συγκαταλέξει λίγα χρόνια αργότερα (1952) ανάμεσα στους μεγάλους Έλληνες ποιητές. Αυτός ο διπλός χαρακτηρισμός είναι ενδεικτικός της παπαδιαμαντικής γραφής. Έργο ποιητικό που τυχαίνει να είναι γραμμένο σε πρόζα, ή πεζογραφικό ποιητικής υφής, το έργο του Σκιαθίτη συγγραφέα αποτέλεσε πρόκληση και γόνιμο πεδίο άσκησης για την κριτική. Γι' αυτό και μια ουσιώδης επιλογή κειμένων για το έργο αυτό ήταν απαραίτητη. Η παρούσα ανθολογία περιλαμβάνει 45 κείμενα (σε ακέ...
Ιστορίες ληστών από την ελληνική λογοτεχνία
Συλλογικό έργο
Αιγόκερως (2005)
[...] Κάποιοι έκλεψαν στο ζύγι, κάποιοι εκβίασαν τον αδύναμο και τον λήστεψαν. Και κάποιοι με ολόκληρους στρατούς κυρίεψαν και λεηλάτησαν πόλεις και χώρες. Και οι πρόγονοί μας, της Επανάστασης του '21, Κλέφτες ονομάζονταν και τα καλύτερα τραγούδια μας είναι τα κλέφτικα και το μέχρι πρότινος εθνικό μας όνομα, στα γαλλικά σήμαινε κλέφτης. Και ας μην σκαλίζουμε άλλες πληγές... Περιοριζόμαστε εδώ στη στενή τού όρου έννοια. [...] (απόσπασμα από την εισαγωγή)
Ο μυθιστοριογράφος Παπαδιαμάντης
Συλλογικό έργο
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2003)
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911), ένας από τους μεγαλύτερους Ευρωπαίους διηγηματογράφους, εισήλθε στην πολιτεία της λογοτεχνίας από την πύλη του μυθιστορήματος: "Η μετανάστις" (1879), "Οι έμποροι των εθνών" (1882), "Η Γυφτοπούλα" (1884). Τα τρία αυτά πρώιμα μυθιστορήματα δεν προσείλκυσαν όση προσοχή τους αναλογούσε, γιατί τα διηγήματα του συγγραφέα συγκέντρωσαν όλο σχεδόν το αναγνωστικό και κριτικό ενδιαφέρον. Με δεδομένο πάντως το παντοτινό αξιολογικό προβάδισμα των διηγημάτων του, ο μυθιστοριογράφος Παπαδιαμάντης χρειάζεται να ξανασυζητηθεί και να επανεκτιμηθεί, κάτ...
Φιλολογικοί περίπατοι
Μπαστιάς Κωστής
Εκδόσεις Καστανιώτη (2002)
Στον πρώτο κύκλο των Φιλολογικών Περιπάτων (Καστανιώτης, 1999) είχαν συγκεντρωθεί συνομιλίες που έκανε ο Κωστής Μπαστιάς με γνωστούς ποιητές και πεζογράφους (όπως ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Παύλος Νιρβάνας, ο Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο Κώστας Βάρναλης, ο Άγγελος Σικελιανός) στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και με προορισμό το περιοδικό Εβδομάς. Στο βιβλίο αυτό, που αποτελεί τον δεύτερο κύκλο των Φιλολογικών περιπάτων, συγκεντρώνονται συνομιλίες και άρθρα του Μπαστιά όχι μόνο για λογοτέχνες αλλά και για εξέχοντες ζωγράφους, γλύπτες, μουσουργούς, θεατρικούς συγγραφείς, όπως και...
Φιλολογικοί περίπατοι
Μπαστιάς Κωστής
Εκδόσεις Καστανιώτη (1999)
Οι "Φιλολογικοί περίπατοι", προτού συγκεντρωθούν εδώ, έστω και κατά ένα μέρος, έχουν ήδη πραγματοποιήσει τη δική τους διαδρομή στις φιλολογικές σπουδές που ασχολήθηκαν με τον πρώιμο Μεσοπόλεμο. Εδώ και αρκετές δεκαετίες είναι αδύνατον να διατρέξει ο μελετητής τη λογοτεχνία των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα χωρίς να προσφύγει ο φιλολογικός και κριτικός του οπλισμός στις πληροφορίες που του παρέχονται από τις περιδιαβάσεις του Μπαστιά. Κάτι που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα σήμερα, σε μια χρονική στιγμή όπου αρχίζει, αν όχι να κάμπτεται, τουλάχιστον να μετριάζεται το...
Αράχνη 44
Μπαστιάς Κωστής
Εκδοτική Αθηνών (1995)
Η "Αράχνη 44" δεν ανήκει στην καθαρή λογοτεχνική εργασία μου. Η σύνθεση και η τεχνική μπορεί να της δίνουν λογοτεχνική μορφή· στην πραγματικότητα όμως είναι ένα ιστόρημα γεμάτο από υπαρκτά πρόσωπα, αληθινά στοιχεία, δείγμα του αγώνα που έγινε στην Ελλάδα για να πολεμηθή ο κατακτητής. Κείνο που το ξεχωρίζει από την ξηρή χρονογραφία είναι ότι πέρα από τα στοιχεία, τα περιστατικά, τα γεγονότα, πάσχισα να συλλάβω την ανθρώπινη ουσία και να φέρω στην επιφάνεια το καθαρά ανθρώπινο στοιχείο των ηρώων εικονίζοντας και τις αδυναμίες τους ακόμη[...] Κ.Μ.
Για τον Σκαρίμπα
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (1994)
[...] Στο ανθολόγιο της παρούσας έκδοσης περιλαμβάνονται κείμενα κριτικής, κυρίως αποσπάσματα βιβλιοκρισιών, άλλα και άρθρων γενικότερου ενδιαφέροντος, από την πρώτη εμφάνιση του Σκαρίμπα μέχρι σήμερα. Τα κριτήρια της ανθολόγησης δεν είναι προσωποκεντρικά. Στόχος υπήρξε να εκπροσωπηθεί η πολυφωνία που χαρακτηρίζει την αντιμετώπιση του έργου του συγγραφέα και να συμπεριληφθούν όσα κείμενα θίγουν ή θέτουν θεωρητικά προβλήματα σε σχέση με το έργο του. Επίσης, έγινε προσπάθεια να τηρηθεί, κατά το δυνατόν, κάποια ισορροπία όσον αφορά το γεωγραφικό στίγμα της κριτικής, άλλα και,...
Το Εικοσιένα
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1993)
Σε καιρούς πνευματικού χαλασμού, καθώς οι σημερινοί, είναι δραματικά αναγκαίο και υπαρκτικά τραγικό να αναζητεί, κάθε λαός και κάθε άνθρωπος, τη σωτηρία του σε μια βαθύτερη αυτογνωσία, φροντίζοντας ν' απαλλάξει την αληθινή του ταυτότητα από μύθους και στολίσματα που της πρόσθεσαν τα βιωμένα χρόνια. Είναι δραματικά αναγκαίο, και νόμιμο, γιατί τέτοιο υψηλό αγώνισμα υποβάλλει η ίδια η εντελέχεια της Ιστορίας· και είναι υπαρκτικά τραγικό, γιατί χωρίς τέτοια συνειδητή κατάχτηση της ταυτότητας, οι άνθρωποι και τα έθνη χάνουν τον εαυτό τους, δεν υπάρχουν κατά τις προδιαγραφές τ...
Νέον Κυριακοδρόμιον
Μπαστιάς Κωστής
Παπαδημητρίου (1977)
Η ερμηνεία των Ευαγγελίων που διαβάζονται κάθε Κυριακή στις εκκλησίες όλο το χρόνο και σχόλια στην κάθε περικοπή. Ένα βιβλίο εμπνευσμένο από τη βαθειά πίστη του συγγραφέα στο Θείο Λόγο. Περιέχει εικόνες Ευαγγελιστών.