Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το 1975, σε μια έντονα πολιτική στιγμή του έργου του, ο Λουί Αλτουσέρ επιχείρησε να συντάξει ένα εγχειρίδιο φιλοσοφίας προσιτό για όλες και όλους. Από αυτή την απόπειρα προέκυψε, ανάμεσα στο 1977 και το 1978, η τελική εκδοχή του κειμένου που εκδόθηκε στη Γαλλία το 2014, αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα του, με τον τίτλο "Μύηση στη φιλοσοφία γιο τους μη φιλοσόφους", συντελώντας αποφασιστικά σε μια νέα ανάγνωση της θεωρητικής συνεισφοράς του Αλτουσέρ. Η "Μύηση" δεν επιδιώκει απλώς να προσφέρει άλλη μια δίοδο πρόσβασης στη φιλοσοφία, εν είδει εκλαΐκευσης. Αντιθέτ...

Πώς δημιουργούνται νέες δομές, νέοι "κόσμοι"; Αποτελεί η δημιουργία τους ομαλή μετεξέλιξη κάποιων προηγούμενων ή το αστάθμητο αποτέλεσμα της συνάντησης διαφορετικών στοιχείων με ανεξάρτητη μεταξύ τους ιστορία; Ποιες συνέπειες έχει για τον μαρξισμό και τη φιλοσοφία η αποδοχή της μίας ή της άλλης θέσης; Μπορούμε να κάνουμε λόγο για ενιαία μαρξική φιλοσοφία ή οφείλουμε να αναζητήσουμε μια νέα πρακτική της φιλοσοφίας για τον μαρξισμό; Ο Αλτουσέρ, μετά την ήττα του θεωρητικού και πολιτικού του αγώνα ενάντια στην απαλοιφή της έννοιας της δικτατορίας του προλεταριάτου από το πρ...

Το ανά χείρας κείμενο συμπυκνώνει τη μακρά αναγνωστική περιπέτεια του Αλτουσσέρ με τον Μακιαβέλλι, η οποία, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 και καθ’ όλη την ιλιγγιώδη τροχιά της ακμής και της παρακμής του "αλτουσσερισμού", δεν σταμάτησε να αποτελεί υπόγεια αλλά καθοριστική συνθήκη των θεωρητικών του παρεμβάσεων. Αποτελεί ένα είδος παλίμψηστου, που στις διαφορετικές στρώσεις γραφής του αποτυπώνει τη μακροχρόνια και βασανιστική εμπλοκή του Αλτουσσέρ με τον Μακιαβέλλι καθ’ όλη τη διάρκεια της ταραγμένης διανοητικής πορείας του. Ο "Μακιαβέλλι και εμείς", λοιπόν, το κ...

Ιδού λοιπόν τα δύο άκρα της αλυσίδας: η οικονομία καθορίζει, αλλά σε τελική ανάλυση, μακροπρόθεσμα, λέει πρόθυμα ο Ένγκελς, την πορεία της Ιστορίας. Ωστόσο, αυτή η πορεία "ανοίγει τον δρόμο της" μέσα από τον κόσμο των πολλαπλών μορφών του εποικοδομήματος, των τοπικών παραδόσεων και των διεθνών περιστάσεων. Αυτός ο επικαθορισμός γίνεται αναπόφευκτος, και διανοητός, αφ’ ης στιγμής αναγνωρίζεται η πραγματική ύπαρξη, κατά μεγάλο μέρος ειδική και αυτόνομη, και συνεπώς μη αναγώγιμη σε ένα καθαρό φαινόμενο, των μορφών του εποικοδομήματος και της εθνικής και διεθνούς συγκυρίας. Πρέ...

Μαζί με τη μικρή μελέτη για τον Μοντεσκιέ, το δοκίμιο του Αλτουσσέρ για τον Ρουσσώ αποτελεί μια υποδειγματική ανάγνωση φιλοσοφικού έργου. Είναι υποδειγματική για τον τρόπο συστηματικής και εμμενούς κριτικής του Κοινωνικού συμβολαίου. Είναι όμως υποδειγματική και για τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιεί τον φιλοσοφικό λόγο από τη σκοπιά μιας κοινωνικής θεωρίας ταγμένης υπέρ της κοινωνικής χειραφέτησης. Έτσι, τα ερωτήματα με τα οποία ξεκίνησε η νεωτερικότητα και οι αξιώσεις του Διαφωτισμού γίνονται εργαλεία κριτικής της αστικής σκέψης. Ο Ρουσσώ του Αλτουσσέρ δεν είναι μόνο έν...

"Ωστόσο, ας μη γελιόμαστε: όλος ο Μοντεσκιέ δεν είναι το αξιοπερίεργο του αντικειμένου του, αλλά η κατανόησή του. Ήθελε μόνο να καταλάβει. Έχουμε κάποιες εικόνες γι' αυτόν που προδίδουν την προσπάθειά του και την περηφάνεια του. Εισχωρούσε στην ατελείωτη μάζα των τεκμηρίων και των κειμένων, στην τεράστια κληρονομιά των ιστοριών, χρονικών, ανθολογιών και συμπιλημάτων, μόνο και μόνο για να συλλάβει τη λογική τους, για να συνάγει την αιτία τους. Ήθελε να βρει τον "μίτο" αυτού του κουβαριού, μπλεγμένου από τους αιώνες, να βρει τον μίτο και να τον τραβήξει προς το μέρος του, ώστ...

"Διαβάσαμε Το Κεφάλαιο ως φιλόσοφοι, δηλαδή του θέσαμε το ερώτημα ποια είναι η ειδοποιός διαφορά του αντικειμένου του και του λόγου του. Αναρωτηθήκαμε σε κάθε βήμα της ανάγνωσής μας σε τι διαφέρει το αντικείμενο του Κεφαλαίου από το αντικείμενο της κλασικής (και της σύγχρονης) οικονομίας, αλλά και από το αντικείμενο των νεανικών έργων του Μαρξ, κυρίως των Χειρογράφων του 1844. Άρα σε τι διαφέρει ο λόγος του Κεφαλαίου από το λόγο της κλασικής οικονομίας και από το φιλοσοφικό (ιδεολογικό) λόγο του νεαρού Μαρξ; Η φιλοσοφική ανάγνωση του Κεφαλαίου δεν μπορεί να γίνει παρά ε...

Ο αναγνώστης θα βρει στο μικρό τούτο βιβλίο ανθολογημένα μερικά άρθρα, που τα περισσότερά τους έχουν γίνει δυσεύρετα. Καλύπτοντας μια περίοδο που εκτείνεται από το 1964 στο 1975, καταλαβαίνει κανείς γιατί φρόντισα να τα χρονολογήσω: όχι μόνο για να θυμίσω τη χρονική συγκυρία, δηλαδή τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημοσιεύτηκαν (η ψυχανάλυση, π.χ., δεν έχαιρε και μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των κομμουνιστών, όταν δημοσίευσα, στα 1964, το "Φρόυντ και Λακάν")· αλλά επίσης για να σημειώσω, πώς μερικές θέσεις που θα συναντήσει κανείς στα πρώτα κείμενα, έχουν κιόλας αναθεωρηθεί....

Οι "Συζητήσεις του Λουί Αλτουσέρ με την Φερνάντα Ναβάρρο", δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 1988 στο Μεξικό με τον τίτλο "Filosopfia y marxismo", ζώντος ακόμη του Αλτουσέρ. Για την έκδοση στα ελληνικά στον παρόντα τόμο προτιμήσαμε τον τίτλο "Φιλοσοφικά". Εκτός από τις "Συζητήσεις", που καταχωρίζονται στο πρώτο μέρος της παρούσας έκδοσης με τίτλο "Φιλοσοφία και μαρξισμός, συζητήσεις με τη Φερνάντα Ναβάρρο (1984-1987)" παρατίθενται επίσης αποσπάσματα από ορισμένες επιστολές του Λουί Αλτουσέρ στη Μεξικάνα συγγραφέα που προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες πάνω στους δισταγμούς,...

"Πιθανό πολλοί θα βρουν προκλητικό που δεν αρκούμαι στη σιωπή, μετά την πράξη που διέπραξα, μετά την απόφαση για το ακαταλόγιστο που την έκρινε, ακαταλόγιστο χάρη στο οποίο, σύμφωνα με την τρέχουσα έκφραση, ευνοήθηκα. Αν δεν απολάμβανα αυτού του προνομίου, θα υπήρχε εις βάρος μου ποινική δίωξη· εάν όμως είχε υπάρξει παραπομπή θα είχα την υποχρέωση να απαντήσω. Το βιβλίο αυτό είναι η απάντηση που θα ήμουν υποχρεωμένος να δώσω αν είχε υπάρξει εις βάρος μου ποινική δίωξη. Και το μόνο που τώρα επιζητώ είναι να μου αναγνωρίσουν αυτό που διαφορετικά θα ήταν υποχρέωσή μου. Ε...