Αθανασιάδης Νίκος 1904-1990
Athanasiádis Níkos
Ο Νίκος Αθανασιάδης (1904-1990) γεννήθηκε στη Μυτιλήνη, γιος του μεγαλοβιομήχανου Απόστολου Χρ. Αθανασιάδη και της Ειρήνης Μιχαηλίδη, κόρης μεγαλοκτηματία από τη Ρουμανία και γνωστής στο νησί για τη μόρφωσή της. Είχε ένα μεγαλύτερο αδερφό το Χρήστο και μια μικρότερη αδερφή τη Μαρία. Στο σχολείο πήγε για πρώτη φορά στην τρίτη τάξη του Γυμνασίου. Τα προηγούμενα χρόνια έκανε κατ’ οίκον μαθήματα μαζί με τα αδέρφια του. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο το 1920 χρονιά της οικονομικής καταστροφής του πατέρα του. Ένα χρόνο αργότερα πέθανε η αδερφή του σε ηλικία δεκαπέντε ετών. Στη μνήμη της ο Αθανασιάδης έγραψε το ποίημα "Λουλούδια μαραμένα". Εργάστηκε στην Τράπεζα Αθηνών (1922), στην Ιονική Τράπεζα (1922-1924) και τέλος σε μεγάλο μηχανουργείο που διατηρούσε ένας θείος του. Την ίδια περίοδο στράφηκε με ενδιαφέρον στη μελέτη των έργων της γαλλικής και γερμανικής λογοτεχνίας που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη της μητέρας του. Από το 1925 ως το 1927 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό και στη συνέχεια εργάστηκε διαδοχικά σε διάφορα παραρτήματα της Εθνικής και της Αγροτικής Τράπεζας και από το 1958 και για δέκα χρόνια στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού. Τελικά συνταξιοδοτήθηκε από την Αγροτική Τράπεζα της Αθήνας. Πέθανε στην Αθήνα. Η πρώτη επίσημη εμφάνισή του στο λογοτεχνικό χώρο έγινε το 1929 με τη δημοσίευση του διηγήματος "Ο μετανάστης" στην εφημερίδα της Μυτιλήνης "Ελεύθερος Λόγος". Ακολούθησαν ως το 1943 δημοσιεύσεις ποιημάτων ρομαντικής τεχνοτροπίας σε διάφορες εφημερίδες του νησιού. Την ίδια περίοδο ολοκλήρωσε κριτικά δοκίμια και μελέτες και έδωσε διαλέξεις για τη λογοτεχνία, το θέατρο και τις εικαστικές τέχνες. Μετέφρασε από τα γαλλικά έργα των Clement Lepides, Roger Martin du Gard, Samuel Beckett, Anatole France, Onore de Balzac, Antoine de Saint Exupery, Andre Gide και άλλων. Ανέκδοτα παραμένουν δέκα θεατρικά έργα του, από τα οποία παραστάθηκαν "Η προτομή" και "Η τρίτη πράξη". Γνωστός έγινε ωστόσο κυρίως με το πεζογραφικό του έργο, με αφετηρία το "Βιβλίο του νησιού μου", που εκδόθηκε το 1950 και βασικούς σταθμούς το "Πέρα απ’ το ανθρώπινο" και τη "Σταύρωση χωρίς ανάσταση". Ο Νίκος Αθανασιάδης τοποθετείται από τους ιστορικούς της νεοελληνικής λογοτεχνίας στους λογοτέχνες του μεσοπολέμου. Η γραφή του κινείται στο χώρο του ρεαλισμού με συχνή κάποτε τη χρήση του ονειρικού στοιχείου και χαρακτηρίζεται θεμελιωδώς από τη μεγάλη σε έκταση και πολυεπίπεδη σε ανάπτυξη επεξεργασία των θεμάτων, γεγονότων και καταστάσεων που περιγράφει. Τιμήθηκε με το βραβείο Ουράνη της Ομάδας των Δώδεκα (1958) και με το Αριστείο Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών (1989). Το 1974 του χορηγήθηκε τιμητικά λογοτεχνική σύνταξη (που αργότερα μετονομάστηκε σε "σύνταξη εξαιρετικών υπηρεσιών") από επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νίκου Αθανασιάδη βλ. Άλκης Τροπαιάτης, "Αθανασιάδης Νίκος", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ.1, Αθήνα, Χάρη Πάτση, 1968, και Βαγγέλης Καραγιάννης, "Νίκος Αθανασιάδης", στο "Η μεσοπολεμική πεζογραφία· Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939)", τ. 2, Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, ΕΚΕΒΙ)
Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων για το Άγιον Όρος
Συλλογικό έργο
Ιωλκός (2000)
[...] Κατά την ανθολόγηση καταβλήθηκε προσπάθεια, ώστε να καλυφθεί σφαιρικά η καθημερινή, η λατρευτική ζωή, το περιβάλλον, οι συνήθειες, τα "άνθη" που βλάστησαν στην αθωνική Έρημο. Επιχειρήθηκε γλωσσική ενοποίηση και συγχρονισμός με τη σύγχρονη γλωσσική αντίληψη, διατηρήθηκαν όμως οι ιδιοτυπίες που εκφράζουν και το ύφος των συγγραφέων, όπως π.χ. του Νίκου Καζαντζάκη (μάχονταν αντί μαχόταν στο τρίτο πρόσωπο του ενικού στον Παρατατικό χρόνο και μαχόντουσαν στο τρίτο του πληθυντικού). Διορθώθηκαν σιωπηρά αβλεπτήματα ή λάθη οφειλόμενων σε άγνοια των αγιορείτικων δεδομένων. Σ...
Ο μικρός πρίγκιπας
Saint - Exupéry Antoine de 1900-1944
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1993)
Ο "Μικρός Πρίγκιπας" είναι ένα υπέροχο γέννημα της φαντασίας του Σαιντ Εξυπερύ. Αφελής όμως σωστός στη σκέψη του, ο Μικρός Πρίγκιπας φέρνει σε αμηχανία τον πιλότο που συνάντησε στη Σαχάρα, ο οποίος προσπαθεί να επισκευάσει τη βλάβη του αεροπλάνου του. Ο Μικρός Πρίγκιπας του διηγείται τα ταξίδια του σε διάφορα μικρά άστρα και τις συζητήσεις που είχε με τους κατόχους τους. Στο τέλος, στην ερημιά της Σαχάρας, δένεται με τον πιλότο, όμως ξαφνικά χάνεται, όπως ξαφνικά είχε εμφανιστεί μπροστάτου. Το έργο τελειώνει με την υπόδειξη του συγγραφέα -πιλότου πως ο Μικρός Πρίγκιπας υ...
Η τριαντάχρονη γυναίκα
Balzac Honoré de 1799-1850
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1989)
Ο Μπαλζάκ βλέπει μέσα από τα ήθη και έθιμα της εποχής του ολάκερη τη διαδρομή της ζωής μιας τριαντάχρονης γυναίκας. Στη σειρά έξι ανεξάρτητων κεφαλαίων του έργου και με μια συνύφανση της μοίρας της γυναίκας αυτής, τη βρίσκουμε μέσα από απίθανες περιπέτειες να φτάνει στο τέλος της, όπου πενηντάρα πλέον αντικρίζει την παντρεμένη κόρη της να βαδίζει πάνω στα δικά της τ' αχνάρια.
Η γη των ανθρώπων
Saint - Exupéry Antoine de 1900-1944
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1989)
Είναι το βιβλίο που έχει γραφτεί με πάθος και αγάπη για τον άνθρωπο και την περιπέτεια, θαυμάζει κανείς τη δύναμη και τη ζωντάνια της περιγραφής των εικόνων, που ο συγγραφέας μας τις παρουσιάζει σαν πραγματικός ιμπρεσιονιστής, εμπνευσμένος από την αδρότητα του τοπίου που περιγράφει. Μα πάνω απ' όλα θαυμάζει, στην κορύφωση της, τη δύναμη του ανθρώπου να κατανικήσει το θάνατο, όταν τον αγγίζει στις χαράδρες των Άνδεων ή μέσα στην απεραντοσύνη της Σαχάρας.
Σχολείο γυναικών
Gide André 1869-1951
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1989)
Στο "Σχολείο Γυναικών" ο Αντρέ Ζιντ με την απαράμιλλη δεξιοτεχνία που τον διακρίνει και τη βαθιά ψυχολογική του διείσδυση, περιγράφει τη γυναικεία ψυχοσύνθεση και παρουσιάζει τον πραγματικό καθρέφτη της ψυχής κάθε γυναίκας και της πάλης της ανάμεσα στο καθήκον και στις παρορμήσεις της καρδιάς της. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας γίνεται ο δάσκαλος και καθοδηγητής κάθε ευαίσθητης γυναίκας που θυσιάζεται τελικά για την ευτυχία των γύρω της.
Συμβόλαιο γάμου
Balzac Honoré de 1799-1850
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1988)
Συναισθηματική λεπτότητα, φινέτσα πολυτελείας; Σωστή σκηνοθεσία. Πομπώδης απονομή δικαιοσύνης; Είναι η πρόσοψη. Βρισκόμαστε στη ζούγκλα. Ο γάμος σε μια τέτοια κοινωνία είναι σωστό κυνηγητό χρημάτων η κοπέλα είναι το δέλεαρ. Το συμβόλαιο είναι η παγίδα κι αυτό τη στιγμή που η τύχη του είναι αμετάκλητα καθορισμένη, που ο άνθρωπος καταλαβαίνει τελικά ότι η πεθερά ήταν ο κυνηγός κι αυτός το θύμα. Πραγματικό δράμα χωρίς παιχνίδια, χωρίς ήρωες που να διακρίνονται, με μια μάσκα κοσμική - όπως η ζωή.
Το νησί των πιγκουίνων
France Anatole 1844-1924
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1985)
Πρόκειται για ένα φαντασμαγορικό αφήγημα, όπου οι "Πιγκουίνοι" μετατρέπονται σε ανθρώπους. Ο Ανατόλ Φρανς παρουσιάζει στην καινούργια αυτή μορφή που παίρνουν οι Πιγκουίνοι τα ανθρώπινα πάθη και μίση, όπου με την αγιοποίηση της Ορμπερόζ αποκαθίσταται η ανθρώπινη κοινωνία στον κολοφώνα των εξάρσεων και των πτώσεων της. Είναι φανερό πως οι κάπως προηγμένες σοσιαλιστικές αντιλήψεις του συγγραφέα δίνουν με τις πολιτικές, τις κοινωνικές και τις ηθικές ιδέες του μια καινούργια όψη της ζωής και κάνουν το έργο αυτό το ωραιότερο από τα μυθιστορήματα του Ανατόλ Φρανς.
Θέσεις για τον Παν. Κανελλόπουλο
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1982)
Μέσα στην δραματική ζωή του Ελληνισμού, μια ξεχωριστή θέση κατέχει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, θέση ευγένειας του πνεύματος και συνειδησιακής αγρύπνιας, τιμιότητας και πατριωτισμού. Η πορεία του και η συμπεριφορά του μέσα στον ελληνικό χώρο εμφανίζεται οργανικά ενωμένη με την μοίρα της Ελλάδας και το πνευματικό του έργο, που κορυφώνεται με την μνημειακή "Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος", εκφράζει την βαθειά ελληνική πίστη στην αξία της Ιστορίας, στην εγκυρότητα του παρελθόντος, στην πνευματική οντότητα της Ευρώπης και στον πολιτιστικό της προορισμό -που είναι και της χώ...
Μνημόσυνο του Αλεξ. Παπαδιαμάντη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1981)
Εκατόν τριάντα χρόνια από την γέννησή του και εβδομήντα από την κοίμησή του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, περνώντας μέσα από τις θύελλες της ιστορικής ζωής του Νέου Ελληνισμού, φθάνει ως εμάς, αυτό το "σκοτεινό τρυγόνι" της Ελλάδας, κρατώντας στο ράμφος του χλωρό τον καρπό του πνεύματος, που είναι της αθανασίας της τέχνης ο αμάραντος βλαστός. Ορθός, πέρα από την λατρεία και την καταφρόνεση που συναλλάσσουν άκριτα οι Νεοέλληνες, έγινε -για όσους πειστεύουν ότι η δημιουργία αλλά και η λειτουργία της τέχνης εγγράφεται μέσα στην ιστορική αγωνία των λαών- το ακρόπρωρο του Νέου...
Επανεκτίμηση του Μ. Καραγάτση
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1981)
Καθώς συμπληρώθηκαν είκοσι κιόλας χρόνια από την αδόκητη, πικρή θανή του Μ. Καραγάτση, η "Ευθύνη" αισθάνθηκε ως χρέος της να του προσφέρει ένα της "Τετράδιο". Η τιμητική αυτή πράξη του ανήκει δικαιωματικά. Πρώτο, γιατί ο Καραγάτσης υπήρξε ένα από τα εκθαμβωτικά ισχυρότερα ταλέντα της Γενιάς του Τριάντα. Δεύτερο, γιατί η υγιής και λεβέντικη εθνική του συνείδηση τον κράτησε όρθιο, ψηλά, σ' όλες τις κρίσιμες στιγμές του σύντομου βίου του. Τρίτο, γιατί μέσα στην συμφωνία της Γενιάς του, ο Καραγάτσης κρατεί κι αναπέμπει έναν ξεχωριστό, εντελώς δικό του τόνο, γεγονός που καταδ...
Το βιβλίο του νησιού μου
Αθανασιάδης Νίκος
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1981)
Ενώ πρόθεση του συγγραφέα ήταν να δώσει μια περιπαθή ερωτική ιστορία, στην οποία πλέκονται, κατά την ομολογία του, και προσωπικά βιώματα της νεανικής του ηλικίας, εντούτοις υπεισέρχονται και κοινωνικοί παράγοντες, προβλήματα κοινωνικής προέλευσης των ηρώων, που επηρεάζουν την έκβαση των γεγονότων. Ο αναγνώστης παρακολουθεί, πίσω από τις συναισθηματικές συγκρούσεις του πρώτου πλάνου, τις λιγότερο φανερές, αλλά καθοριστικές κοινωνικές συγκρούσεις, που μετατρέπουν σύμφωνα με τη δική τους "λογική" τις ενθουσιώδεις και ρομαντικές αποφάσεις των προσώπων.