Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Οκτάβιος Μερλιέ, στον οποίο οφείλουν πολλά οι παπαδιαμαντικές σπουδές, εξέδωσε το 1934 το βιβλίο "Α. Παπαδιαμάντη Γράμματα" και κατέστησε γνωστό τον κύριο όγκο της αλληλογραφίας του διηγηματογράφου μας. Πρόκειται για έκδοση που δίκαιο είναι, έστω και κάπως καταχρηστικά, να θεωρηθεί ως η πρώτη ερμηνευτική έκδοση παπαδιαμαντικού κειμένου. Στο επίμετρο ο Μερλιέ καταχωρίζει γράμματα οικείων και φίλων του Παπαδιαμάντη, των οποίων όμως δεν είναι παραλήπτης ο Παπαδιαμάντης. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1947, ο Κώστας Α. Παπαχρίστος, που είχε την καλή τύχη να ερευνήσει πρώτο...

Ανεπιθύμητος για τις βαυαρικές αρχές και μακριά από την πολιτική ζωή του τόπου, ο "πρωθυπουργός" του Ιωάννη Καποδίστρια, ο Νικόλαος Σπηλιάδης, αφιέρωσε τον ύστερο βίο του στη συγγραφή των απομνημονευμάτων του. Στα 1838, ωστόσο, στη σκιά της απολυταρχίας του Όθωνα και στο απόγειο της εκστρατείας αποδόμησης της υστεροφημίας του Κυβερνήτη, ο Σπηλιάδης επιστράτευσε τη γραφίδα του για να αναιρέσει το αντικαποδιστριακό κατηγορητήριο που είχε εξαπολύσει ο επιφανέστερος ίσως πολέμιος της Ελληνικής Πολιτείας (1828-1832), ο Βαυαρός φιλέλληνας Friedrich Thiersch. Πρωταρχική έγνοια...

Μια ανθολογία ελληνικού διηγήματος του εικοστού αιώνα είναι, εκ των πραγμάτων, ένα εγχείρημα συνολικού χαρακτήρα. Οφείλει να αποτυπώνει μέσα από κατασταλαγμένες μορφές τόσο τις περιπέτειες της γραφής όσο και της γλώσσας αλλά και της χώρας που ανέδειξε τους επιλεγμένους διηγηματογράφους. Όσο απαραίτητοι είναι σε μια ανθολογία οι δημιουργοί-αγκωνάρια, οι δημιουργοί που σ’ αυτούς αναφερόμαστε αυθόρμητα, σχεδόν χωρίς σκέψη, άλλο τόσο ενδυναμώνουν την ανθολογία αυτή οι δημιουργοί ήσσονος σημασίας. Οι συγγραφείς δηλαδή που αποτυπώνουν «στιγμές» και «εικόνες» ταπεινές και φαινομεν...

[...] Κατά την ανθολόγηση καταβλήθηκε προσπάθεια, ώστε να καλυφθεί σφαιρικά η καθημερινή, η λατρευτική ζωή, το περιβάλλον, οι συνήθειες, τα "άνθη" που βλάστησαν στην αθωνική Έρημο. Επιχειρήθηκε γλωσσική ενοποίηση και συγχρονισμός με τη σύγχρονη γλωσσική αντίληψη, διατηρήθηκαν όμως οι ιδιοτυπίες που εκφράζουν και το ύφος των συγγραφέων, όπως π.χ. του Νίκου Καζαντζάκη (μάχονταν αντί μαχόταν στο τρίτο πρόσωπο του ενικού στον Παρατατικό χρόνο και μαχόντουσαν στο τρίτο του πληθυντικού). Διορθώθηκαν σιωπηρά αβλεπτήματα ή λάθη οφειλόμενων σε άγνοια των αγιορείτικων δεδομένων. Σ...

[...]Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος. Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή...

[...] Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος. Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή...

[...]Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος. Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή...

[...]Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος. Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή...

[...]Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος. Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή...

Αγάπη στον κρεμνό και άλλα διηγήματα "Μετά τον θάνατο του Παπαδιαμάντη, δημοσιεύτηκαν, από το 1912 ως το 1954, τριάντα δύο διηγήματα του... Σε ένα σύνολο 171 γνωστών ως τώρα διηγημάτων, δεν είναι μικρός αριθμός τα 32 να έχουν δημοσιευτεί μετά τον θάνατο του συγγραφέα... Σημειώνω εδώ αυτούς τους λογαριασμούς γιατί αναιρούν τη γενική εντύπωση, την οποία και ο ίδιος φρόντισε να καλλιεργήσει, του "κατ' αποκοπήν διηγηματογράφου". Ας προσθέσουμε ότι δεν πρόκειται μόνο για διηγήματα των δύο τριών τελευταίων ετών της ζωής του, αλλά ότι πολλά από αυτά μπορεί να περίμεναν στο συρ...

Η Γυφτοπούλα "Η Γυφτοπούλα είναι το τρίτο και εκτενέστερο έργο του Παπαδιαμάντη και δημοσιεύτηκε στην "Ακρόπολιν" (21.4-11.10.1884) [...]. Ο τόπος, όπου εκτυλίσσεται η υπόθεση, είναι η Πελοπόννησος και χρόνος -ο κατεξοχήν χρόνος του μυθιστορήματος-οι μήνες Απρίλιος και Μάιος του μοιραίου για τον Ελληνισμό έτους 1453. Το πρόσωπο γύρω από το οποίο πλέκεται το μυθιστόρημα είναι η δήθεν γυφτοπούλα Αϊμά, ύπαρξη αρκετά μυστηριώδης, όπως μυστηριώδεις είναι οι βλέψεις και τα αισθήματα που τρέφει για το πλάσμα αυτό ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλήθων ή Γεμιστός. [...] Παρακολ...

Η δίψα του Δαυΐδ και άλλα διηγήματα "Ο Παπαδιαμάντης, στο νησί του, από νεαρή ηλικία, έχει ψηλαφήσει τον εκκλησιαστικό βίο. [...] Γι' αυτό και ζώντας στην Αθήνα (κατά το μεγαλύτερο μέρος της επίγειας ζωής του) συνεχώς καταγράφει μια "δίψα" που την διατυπώνει ως αιχμαλωσία: "Ω! ας ήμην βοσκός εις τα όρη!" ("Όνειρο στο κύμα"). Αυτή τη "δίψα" θα μας την περιγράψει το 1905 στο εορταστικό άρθρο του για την ημέρα των Θεοφανείων, περιγράφοντας ένα περιστατικό από τη ζωή του Δαυΐδ. Η "Δίψα του Δαυΐδ" είναι η δίψα του Παπαδιαμάντη. Και όπως ο Δαυΐδ δεν δέχτηκε να ξεδιψάσει όταν τ...

Η Μετανάστις "Η Μετανάστις δημοσιεύεται πρώτη φορά στην εφημερίδα "Νεολόγος" της Κωνσταντινουπόλεως σε συνέχειες, στο διάστημα από 23 [Αυγούστου] / 4 Σεπτεμβρίου 1879 έως 22 [Δεκεμβρίου] / 3 Ιανουαρίου 1880 και φέρει την υπογραφή Α. Πδ. [...] Στο προεξαγγελτικό σημείωμα του "Νεολόγου" η Μετανάστις φέρεται να ανήκει "εις το ιστορικόν είδος της μυθιστοριογραφίας". Στον μικρό πρόλογο, τον οποίο παραθέτει πριν την έναρξη της αφηγήσεως ο συγγραφέας, μαθαίνουμε ότι αφορμή της συγγραφής είναι: "Ό τελευταίος ενσκήψας έν Αστραχάν λοιμός" και οι φόβοι που γεννήθηκαν στο άκουσμ...

Η Νοσταλγός και άλλα διηγήματα "Αν έπιανα μια νοερή συζήτηση με τη φανταστική κοινότητα των αναγνωστών αυτού του τόμου για το ένα και το άλλο διήγημα, ποιο άρεσε περισσότερο και ποιο λιγότερο στον καθένα μας, τι τράβηξε περισσότερο την προσοχή μας, ξέρω πως αργά ή γρήγορα θα παραμέριζα λίγο τα αισθητικά μου κριτήρια και θα έφερνα την κουβέντα στο απλό εκείνο "Πατέρα στο σπίτι!". Δεν θα πρόβαλλα καμία αντίρρηση σε όποιον έλεγε ότι δεν συγκρίνεται με τον "Έρωτα στα χιόνια", τη "Νοσταλγό", τη "Γλυκοφιλούσα" ή τους Έλαφροΐσκιωτους", θα συμφωνούσα ότι είναι κατώτερο από τ...

Η Σταχομαζώχτρα "Στον παρόντα τόμο περιέχονται τα δεκαεπτά πρώτα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, δημοσιευμένα από το 1887 έως το 1891. Βρισκόμαστε στην αρχή της διηγηματογραφικής του δουλειάς. Που όμως τη βρίσκουμε σε πλήρη ωριμότητα. Ως γνωστόν, μετά τα τρία μυθιστορήματα ("Η Μετανάστις": 1879-1880, "Οι Έμποροι των Εθνών": 1882-1883 και "Η Γυφτοπούλα": 1884) και το εκτενές αφήγημα "Χρήστος Μηλιόνης": 1885, ο Παπαδιαμάντης εγκαταλείπει οριστικά και αμετάκλητα το λογοτεχνικό είδος του μυθιστορήματος και, το 1887, "σαν έτοιμος από καιρό", στρέφεται αποκλειστικά στο...

Η Φαρμακολύτρια και άλλα διηγήματα "Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι χωρίς αμφιβολία ο μεγάλος τραγικός του νέου ελληνισμού. Διακρίνουμε, παραταύτα, στον κόσμο της λογοτεχνικής του δημιουργίας μιαν εύχαρι και, ενίοτε, φιλοπαίγμονα διάθεση [...]. Σημαντικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή διαδραματίζει και ο λαϊκός πολιτισμός της Σκιάθου, ο οποίος αδιαλείπτως τροφοδοτεί και εμπλουτίζει το έργο του Παπαδιαμάντη. [...] Στην περίπτωση του Σκιαθίτη λογοτέχνη ισχύει το ίδιο ακριβώς που ισχύει και στην περίπτωση του Ντοστογιέφσκι, κατά τον Μιχαήλ Μπαχτίν: Στα έργα του δεν δ...

Η Φόνισσα "Η Φόνισσα, "κοινωνικόν μυθιστόρημα" κατά τον συγγραφέα της (ή τη Σύνταξη του περιοδικού "Παναθήναια" όπου δημοσιεύτηκε το 1903), είναι το πιο πολυδιαβασμένο έργο του Παπαδιαμάντη. Οι αυτοτελείς εκδόσεις της είναι πάμπολλες και κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει τον αριθμό των αντιτύπων τους. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, ανέβηκε στη σκηνή ως θεατρικό έργο και χορόδραμα, γυρίστηκε σε ταινία. [...] "Η Φόνισσα" δίχασε τους ερμηνευτές της. Τι είναι η Φραγκογιαννού; Κοινός εγκληματίας ή κοινωνικός επαναστάτης; Πρωτοπόρος του γυναικείου κινήματος ή στρίγλα; Διεστ...

Οι Έμποροι των Εθνών "Πάντοτε είχα την εντύπωση ότι το παπαδιαμαντικό μυθιστόρημα "Οι Έμποροι των Εθνών" (δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Μη Χάνεσαι" από τις 8.11.1882 ως τις 8.2.1883) κουβαλούσε, τουλάχιστο στον τίτλο του, μέρος του "Εμπόρου της Βενετίας". Πίστευα ότι ο Παπαδιαμάντης έβλεπε στη Βενετία μια από τις ελιοτικές "ανύπαρχτες πολιτείες", έναν τερατώδη Σάυλοκ, μια σαράφισσα των λαών. "Ωστόσο το δάνειο από τον Σαίξπηρ, που τον ήξερε καλά ο Παπαδιαμάντης, μου φαινόταν πλάγιο. Είχα την υποψία ότι η έκφραση "Έμποροι των εθνών", ανεξάρτητα από το αν αναφερόταν και σε ά...