Schopenhauer Arthur 1788-1860
Schopenhauer Arthur
Ο γερμανός φιλόσοφος Άρθουρ Σοπενάουερ γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 1788 στο Ντάντσιχ και πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1860 στην Φραγκφούρτη του Μάιν. Γιος του Χάινριχ Φλόρις Σοπενάουερ, ενός από τους κυριότερους εμπόρους της περιοχής, και της Γιοχάνα, γνωστής μυθιστοριογράφου. Η οικογένειά του ήταν εναντίον κάθε είδους εθνικισμού και γι' αυτό ο πατέρας του επέλεξε για τον γιο του το όνομα Άρθουρ, που συναντάται τόσο στη Γερμανία όσο και στην Αγγλία και τη Γαλλία. Όταν το Ντάντσιχ κατελήφθη το 1973 από την Πρωσία, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Αμβούργο. Εκεί ο Άρθουρ σπούδασε σε ιδιωτική εμπορική σχολή προκειμένου να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του. Η οικογένειά του συνήθιζε να ταξιδεύει πολύ συχνά, έτσι σε νεαρή ηλικία είχε ήδη επισκεφθεί πάρα πολλά μέρη της Ευρώπης, συνήθεια που κράτησε και στην ενήλικη ζωή του. Όταν, όμως, το 1805 ο Χάινριχ Σοπενάουερ πέθανε πέφτοντας σ' ένα κανάλι, χωρίς να γίνει ποτέ γνωστό αν επρόκειτο για ατύχημα ή αυτοκτονία, η μητέρα του πήρε τον Άρθουρ και την μικρότερη αδερφή του κι εγκαταστάθηκαν στη Βαϊμάρη, όπου και συνδέθηκαν κοινωνικά με τον κύκλο του Γκαίτε και του Βήλαντ. Ο Γκαίτε μάλιστα παρακολουθούσε την εξέλιξη του Άρθουρ, ο οποίος συνέχισε τις σπουδές του ξεκινώντας με κλασική φιλολογία, περνώντας στην ιατρική και συνεχίζοντας με φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Γκαίτινγκεν (Gottingen) και του Βερολίνου. Εκεί είχε δασκάλους τους Καντιανούς καθηγητές Σούλτσε και Φίχτε (ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον Σοπενάουερ ως υποχονδριακό), τη φιλοσοφία των οποίων στη συνέχεια περιφρόνησε επιδεικτικά. Στη Βαϊμάρη γνώρισε και τον ανατολιστή Φρήντριχ Μάγερ, ο οποίος τον μύησε στην αρχαία ινδική φιλοσοφία, που έμελλε να επηρεάσει βαθιά τη φιλοσοφική του θεωρία. Το 1811 εγκατέλειψε τη Βαϊμάρη και μετέβη στη Δρέσδη, ύστερα από έντονο διαπληκτισμό με τη μητέρα του (λέγεται ότι η ίδια δεν αποδέχτηκε ποτέ την ιδιοφυΐα του γιου της), με την οποία και δεν ξανασυναντήθηκε ποτέ. Στη Δρέσδη έγραψε και το βασικό έργο του "Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση", που εκδόθηκε το 1819 στη Λειψία αλλά, αντίθετα από τις προσδοκίες του ίδιου, το βιβλίο δεν αναγνωρίστηκε ούτε από τους κριτικούς ούτε από το κοινό. Αμέσως μετά την έκδοση του βιβλίου του, επέστρεψε στο Βερολίνο και διορίστηκε καθηγητής. Εκεί ξεκίνησε η αντιπαράθεσή του με τον Χέγκελ, ο οποίος δίδασκε εκείνον τον καιρό στο ίδιο πανεπιστήμιο. Ο Σοπενάουερ παρέμεινε 24 εξάμηνα στο πανεπιστήμιο αλλά παρέδωσε μόνο το πρώτο μάθημα, καθώς φρόντισε η ώρα του μαθήματός του να συμπίπτει με την ώρα του Χέγκελ, που τότε κυριαρχούσε στους φιλοσοφικούς κύκλους. Το 1823 μετέβη στο Μόναχο, όπου και παρέμεινε περίπου ένα χρόνο, άρρωστος και απομονωμένος. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Βερολίνο, όπου ξεκίνησε η περιπέτειά του με τα δικαστήρια. Μία μοδίστρα υπέβαλε μήνυση εναντίον του, όταν εκείνος ενοχλημένος από τη φλυαρία της την έσπρωξε έξω από το δωμάτιο με αποτέλεσμα να πέσει από τη σκάλα. Ο Σοπενάουερ μισούσε όσο τίποτα άλλο τον θόρυβο και είχε γράψει ένα δοκίμιο πάνω σ' αυτό, όπου αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ως ενδέκατη εντολή θα έπρεπε να είναι το "Ου διακόψεις" και ειδικά αν διακόψεις κάνοντας θόρυβο, που είναι η πιο αναίσχυντη ενόχληση, αφού δεν σε διακόπτει απλώς αλλά σου καταστρέφει τις σκέψεις. Η απόφαση ήταν υπέρ της μοδίστρας και ο Σοπενάουερ υποχρεώθηκε να καταβάλλει κάθε μήνα ένα αρκετά υψηλό ποσό μέχρι το θάνατό της, το 1841. Πάνω στο πιστοποιητικό του θανάτου της έγραψε "Obit anus, abit onus" (πέθανε η γριά, έφυγε το βάρος). Η δίκη αυτή ενέτεινε την απαισιοδοξία και μισανθρωπία του και έτσι το 1831 προτίμησε να αποτραβηχτεί στην Φραγκφούρτη του Μάιν, όπου παραιτημένος πλέον από την ιδέα της ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας, έζησε τα υπόλοιπα 28 χρόνια της ζωής του μακριά από ανθρώπους, με μόνη παρέα τον σκύλο του, Άτμα, και την υπηρέτριά του. Εκεί αφοσιώθηκε στη μελέτη και στη συγγραφή, ενώ απολάμβανε την αρκετά πολυτελή ζωή του με φαγητό (τακτά χρονικά γεύματα παρά τις αντιρρήσεις του γιατρού), κρασί, μουσική, θέατρο και ανάγνωση κυρίως γαλλικής, αγγλικής και ιταλικής λογοτεχνίας. Ωστόσο, δεν ήταν ευτυχισμένος. Η ανεκπλήρωτη λαχτάρα του για αναγνώριση της φιλοσοφικής και συγγραφικής του αξίας δεν τον άφηνε να ηρεμήσει. Επιδίωκε την αναγνώριση αλλά ταυτόχρονα περιφρονούσε και σάρκαζε τη δόξα και τις τιμές. Η απογοήτευση και ο κυνισμός του διοχετεύονται στην πραγματεία του Για την πανεπιστημιακή φιλοσοφία, με την οποία εξεγείρεται κατά των ακαδημαϊκών καθηγητών αλλά κυρίως κατά της εγελιανής φιλοσοφίας αλλά και του ίδιου του Χέγκελ. Η απαισιοδοξία του είναι βέβαια έκδηλη και στα υπόλοιπα έργα του "Περί της βουλήσεως στη φύση", "Αφορισμοί πρακτικής σοφίας" κ.α., που συμπεριελήφθησαν αργότερα σε μία συλλογή δοκιμίων με τίτλο "Πάρεργα και Παραλειπόμενα". Η έκδοση αυτή ήταν και η αρχή της μετέπειτα παγκόσμιας αναγνώρισής του. Λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του είδε να δημοσιεύονται άρθρα για τα έργα του και τη φιλοσοφία του σε εφημερίδες και σε περιοδικά του εξωτερικού. Το 1856 τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης παρουσίασης και κριτικής ιδεών από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας, ενώ τον επόμενο χρόνο οι θεωρίες του έγιναν αντικείμενο μελέτης σε αρκετά πανεπιστήμια. Σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους φιλόσοφους του 19ου αιώνα και ο πρώτος μέγας θεωρητικός της απαισιόδοξης στάσης απέναντι στη ζωή. Πρώτος εκείνος μίλησε για την οδύνη της ύπαρξης και προσπάθησε να καταδείξει την απουσία νοήματος στη ζωή και την απαξία της, διακρίνοντας όμως κάποια διέξοδο. Μόνη λύτρωση από τον πόνο και την ανούσια ζωή ήταν η τέχνη, η συμπόνια, ο διαλογισμός και ο ασκητισμός, παρόλο που ο ίδιος δεν θέλησε ή δεν κατάφερε ποτέ να κυριαρχήσει πάνω στις ορμές του.
Η τέχνη να ζεις με τις γυναίκες
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Γνώση (2012)
"Αν ο κόσμος γεννήθηκε από κάποια θεϊκή παραξενιά, τότε η γυναίκα είναι το πλάσμα με το οποίο ο Παντοδύναμος αποδεικνύει πόσο απρόβλεπτη είναι η απρόσιτη φύση του". Αυτό το ευφυολόγημα, όσο κι αν ανήκει στις προαιώνιες ανδρικές προκαταλήψεις, αποδεικνύει σε όλους, άνδρες και γυναίκες, πόσο αναγκαίο ήταν να γραφεί το βιβλίο αυτό. Όσο περισσότερο μελετώ τους άνδρες, τόσο λιγότερο τους ανέχομαι. Αν μπορούσα να πω το ίδιο και για τις γυναίκες, τότε θα ήταν όλα τέλεια. Άρθουρ Σοπενχάουερ Ωραίο φύλο; Αυτό το φύλο με το λειψό μπόι, τους στενούς ώμους, τους φαρδιούς...
Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Εκδόσεις Πατάκη (2011)
Ο Άρτουρ Σοπενχάουερ, ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους, έγραψε τον 19ο αιώνα ένα οξύ, οργισμένο, ανατρεπτικό και ταυτόχρονα σοφό, γλαφυρό και με υποδόριο χιούμορ δοκίμιο (που εκδόθηκε μετά θάνατον] υπό τον εύγλωττο τίτλο "Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο", που αυτοσυστήνεται ως εγχειρίδιο επικράτησης έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου σε μια αντιπαράθεση. "Εριστική διαλεκτική" έγραψε ο ίδιος ο Σοπενχάουερ, συγκαλύπτοντας έτσι κάθε ειρωνικό τόνο, "είναι η τέχνη του να λογομαχεί κανείς - και να λογομαχεί με τέτοιο τρόπο ώστε να υπερασπίζεται επαρκώς τις θέσεις του, είτε έχει...
Αφορισμοί
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Ροές (2010)
Μέσα σ' έναν κόσμο κατ' ουσίαν άλογο και αντίξοο, ο άνθρωπος καλείται να διάγει τον βίο του όντας εκτεθειμένος ανά πάσα στιγμή, αφενός, στον πόνο και την ανία, αφετέρου, στον πλανερό χαρακτήρα του κόσμου αυτού, του υποσχόμενου μία ευτυχία φαντασιώδη και ανέφικτη. Η ορθή αποτίμηση της πραγματικής αξίας των αγαθών της ζωής έχει ως βάση την διάκρισή τους σε τρεις κατηγορίες: στα όσα είναι Κανείς, στα όσα έχει και στα όσα παριστάνει στα μάτια άλλων ανθρώπων. Η ανάλυση αυτών των κατηγοριών καταδεικνύει τις προτεραιότητες που πρέπει να θέτει κανείς στις αποφάσεις και τις επιλο...
Το ασήμαντο αιώνια επαινούν
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Κάκτος (2009)
"Ξέρετε τι σήμαινε για μένα αυτό το καλοκαίρι; Αδιάκοπο ενθουσιασμό για τον Σοπενχάουερ και μια σειρά πνευματικών απολαύσεων που δεν τις είχα ζήσει μέχρι τότε......... Όταν τον διαβάζω, δεν μπορώ να καταλάβω πως μπόρεσε το όνομά του να μείνει άγνωστο. Το πολύ πολύ μία εξήγηση υπάρχει, εκείνη ακριβώς που τόσο συχνά επαναλαμβάνει ο ίδιος, ότι δηλαδή σ'αυτόν τον κόσμο σχεδόν μόνο ηλίθιοι υπάρχουν". ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΪ, Αύγουστος 1869
Μεταφυσική του έρωτα
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Ροές (2009)
Έρωτας δυνατός δεν υπάρχει παρά μόνο στο τέλειο συνταίριασμα των δύο συντρόφων... Και καθώς δεν υπάρχουν δύο άτομα απολύτως όμοια, κάθε άνδρας πρέπει να βρει σε μιαν ορισμένη γυναίκα τις ιδιότητες που ανταποκρίνονται καλύτερα στις δικές του ιδιότητες, πάντοτε από την οπτική γωνία των παιδιών που πρόκειται να γεννηθούν. Όσο πιο σπάνιο είναι αυτό το ιδανικό ταίριασμα, τόσο πιο σπάνιος είναι και ο πραγματικά μεγάλος έρωτας. Arthur Schopenhauer
Σοπενάουερ
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Στιγμή (2007)
Ανήκω στους αναγνώστες του Σοπενάουερ, που αφού διάβασαν την πρώτη σελίδα του έργου του ξέρουν με βεβαιότητα ότι θα τις διαβάσουν όλες και ότι θα αφουγκραστούν κάθε του λέξη. Ο Σοπενάουερ δεν προσπαθεί ποτέ να επιδειχθεί: γράφει για τον εαυτό του. Κανένας όμως δεν θέλει να τον εξαπατούν, λιγότερο απ' όλους ο φιλόσοφος για τον οποίο είναι νόμος: μην εξαπατάς κανέναν ούτε τον ίδιο τον εαυτό σου! Πότε-πότε η έκφραση του Σοπενάουερ μου θυμίζει λίγο τον Γκαίτε, γιατί ξέρει να λέει το βαθυστόχαστο απλά, το συναρπαστικό χωρίς ρητορεία, το αυστηρά επιστημονικό χωρίς σχολαστικότητα...
Κριτική της ελευθερίας της βουλήσεως
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Δαμιανός (2006)
Σ' ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, τόσο σοβαρό και τόσο δύσκολο που βρίσκει την πραγμάτωση του σ' ένα βασικό πρόβλημα της νεώτερης και σύγχρονης φιλοσοφίας, αντιλαμβανόμαστε την αναγκαιότητα μιας λεπτομερειακής ακρίβειας και παράλληλα μιας ανάλυσης των θεμελιωδών γνώσεων πάνω στις οποίες θα εξελιχθεί η συζήτηση. Η αντίληψη της ελευθερίας, αν την εξετάσουμε με ακρίβεια, είναι αρνητική. Δεν υπονοούμε μ' αυτή παρά την απουσία κάθε κωλήματος, κάθε εμποδίου. Άρα, εφόσον κάθε εμπόδιο είναι μια εκδήλωση της δύναμης, πρέπει ν' ανταποκρίνεται με μια θετική γνώση.
Δοκίμιο για τις γυναίκες
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Ροές (2005)
«Στην πράξη η πολυγαμία κυριαρχεί παντού, το θέμα είναι μόνο πώς οργανώνεται. Πού να βρει κανείς αληθινούς μονογαμικούς; Όλοι, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα, και οι περισσότεροι από μας σχεδόν πάντα, ζούνε σε πολυγαμία. Κάθε άντρας χρειάζεται περισσότερες από μία γυναίκες. Κι όσο για τις γυναίκες, ο ρόλος τους είναι αυτός ενός υποδεέστερου όντος· αν περιοριστιτούν σ' αυτόν, θα δούμε να εξαφανίζεται από προσώπου γης η δεσποσύνη, το τερατώδες αυτό κατασκεύασμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της γερμανοχριστιανικής βλακείας, με τις γελοίες αξιώσεις της για σεβασμό και εκτίμησ...
Τα πάθη του κόσμου
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Printa (2003)
"Η ζωή ταλαντεύεται, όπως το εκκρεμές, από τα δεξιά προς τα αριστερά, από τα βάσανα στην ανία», γράφει στα 1812 ο Σοπενάουερ. Σε μια Γερμανία όπου η επίσημη φιλοσοφία (ακολουθώντας την πορεία που χάραξε ο Έγελος) έχει εμπλακεί σε έναν οπτιμισμό που αναμένει τα πάντα από την επιστήμη, την ιστορία και το κράτος, ο Σοπενάουερ εισάγει έναν προβληματισμό πάνω στη ματαιότητα του κόσμου, την οδύνη και τη δυστυχία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Εριστική διαλεκτική ή η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Printa (2003)
Τόσο στις καθημερινές συναναστροφές τους, όσο και στο δημόσιο λόγο, οι άνθρωποι φιλονικούν· και, επειδή αυτό είναι κάτι που αφορά στη φύση τους, δεν μπορούν να το αποποιηθούν, ούτε να το παρακάμψουν. Δεν τους μένει, επομένως, παρά να αφουγκρασθούν την εριστική φύση τους, να την αποδεχθούν και ν' αναπτύξουν τις τεχνικές εκείνες που θα τους βοηθούν να υπερισχύουν σε κάθε αντιπαράθεση. Αυτή είναι η σκέψη του Schopenhauer, η οποία πηγάζει από τη διαπίστωση ότι "μπορεί κάποιος να συμπεριφέρεται σαν να έχει δίκιο, και ν' αντιμετωπίζει την εύνοια των άλλων, ενώ αντικειμενικά έχει...
Ο Σοπενχάουερ ως παιδαγωγός. Σκέψεις και αποσπάσματα
Nietzsche Friedrich Wilhelm 1844-1900
Εκδόσεις Γκοβόστη (2002)
Σοπενχάουερ: Όσο άδολος και ιδανικός κι αν φαίνεται ο θαυμασμός μας για το αγαπημένο πρόσωπο, ο πραγματικός τελικός σκοπός του έρωτά μας είναι η δημιουργία ενός νέου ατόμου. Αυτό φαίνεται πολύ καλά απ' το γεγονός ότι ο έρωτας δεν αρκείται σε μια αμοιβαιότητα αισθημάτων μόνο, αλλά ζητάει ν' αποκτήσει το αντικείμενο του πάθους του κι αυτό θα γίνει ουσιαστικά με τη γενετήσια πράξη. Η βεβαιότητα μόνο πως αγαπιόμαστε δεν είναι ποτέ αρκετή να μας παρηγορήσει για τη στέρηση του αγαπημένου μας προσώπου και δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που σε τέτοιες περιπτώσεις αυτοκτόνησαν. Ενώ, α...
Εκλεκτά έργα μεγάλων σοφών: Ευρωπαϊκός μηδενισμός. Έρωτας και ζωή. Ο άνθρωπος η κοινωνία
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Ζουμπουλάκης - Βιβλιοθήκη για Όλους (1964)
1 έργο του Νίτσε, 2 έργα του Σοπενχάουερ
Ο άνθρωπος και η κοινωνία
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Δαμιανός
Οι άνθρωποι που βρίσκονται στη ζωή, έχουν κάτι που τους κρατάει σε αγωνία: είναι η ανάγκη να εξασφαλίσουν την ύπαρξή τους δηλ. τον τρόπο με τον οποίο ίσως να μπορέσουν να ζήσουν. Και όταν πια το κατορθώνουν αυτό, κάνουν ένα δεύτερο αγώνα με σκοπό να ελαφρύνουν το βάρος της ζωής, να την κάνουν αισθητή με λίγα, να βρουν τον τρόπο πως σκοτώνεται ο καιρός, πως είναι δυνατό να ξεφύγουν από την πλήξη. Έτσι βλέπουμε τους ανθρώπους εκείνους που έχουν κατορθώσει να ξεφορτωθούν κάθε βάρος και να ελευθερωθούν από κάθε ανάγκη να γίνονται αμέσως βάρος του εαυτού τους και να κάθονται να...
Έρωτας και ζωή
Schopenhauer Arthur 1788-1860
Δαμιανός
Για να πληγώσει θανάσιμα η μοίρα μια καρδιά δεν χρειάζεται να της επιτεθεί ξαφνικά και ακάθεκτα. Φαίνεται πως η αδάμαστη δημιουργική της θέληση νιώθει ιδιαίτερη ηδονή να την φθείρει σιγά σιγά προκαλώντας μια ασήμαντη αφορμή την αρχή γι αυτό.