Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Μενεξεδένιο μπουκετάκι. Ο δικηγόρος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1997)
Είναι η ιστορία ενός ξεπεσμένου νέου από την Πόλη, που έρχεται στην Αθήνα με σκοπό να γλεντήσει και ταυτόχρονα να εισχωρήσει γρήγορα στην υψηλή αθηναϊκή κοινωνία. Το μόνο εφόδιο του είναι η σαγηνευτική ομορφιά του που θα τη χρησιμοποιήσει, για να πετύχει τους σκοπούς του. Στα δίχτυα του πρόστυχου αυτού ανθρώπου εμπλέκονται η Αμαλία μια παντρεμένη, νέα γυναίκα, πάμπλουτη και η κόρη.
Ο γάμος του Νάσου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1997)
Φαντάζεστε τη θέση ενός ανθρώπου, που παντρεύεται με όλη τη φρόνηση, με όλη την προσοχή, που εξετάζει πρώτα τα πάντα (από την κοινωνική και οικονομική κατάσταση, ως την υγεία, την κράση και το ανάστημα ακόμα εκείνης που πρόκειται να κάνει σύζυγο και μητέρα των παιδιών του) κι άξαφνα, μετά καιρό, αφού γεννήθηκαν πια και τα παιδιά, να βρίσκει ότι έπεσε μέσα σ' ένα... φρενοκομείο! Αυτή είναι η φοβερή θέση του Νάσου Ζαρκάνη, του ήρωα του νέου μυθιστορήματος.
Διηγήματα
Συλλογικό έργο
Επικαιρότητα (1996)
Μια σειρά διηγημάτων Ελλήνων πεζογράφων της παλαιότερης λογοτεχνίας μας που έχουν ως κοινό θεματικό κέντρο του ιερέα. Ο ιερέας, μέσα στην ενοριακή παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι ένα πρόσωπο σεβαστό και ο ρόλος του είναι πολύπλευρος και σημαντικός για τη ζωή της κοινότητας, ιδιαίτερα στα χωριά και στις παλιότερες εποχές, που δεν υπήρχαν οι σημερινές δυνατότητες συγκοινωνίας και επικοινωνίας. Έτσι, παράλληλα με τη μορφή του ιερέα, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με παλαιότερες μορφές ζωής, με παλαιότερα ήθη της ελληνικής υπαίθρου, μέσα από ζωντανές λογοτεχνικές γραφές....
Η περιπέτεια της Μαρίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1996)
Συγκλονιστική είναι η περιπέτεια της Μαρίνας, της μικρής ολόξανθης νησιωτοπούλας, που έρχεται στην Αθήνα να δουλέψει με την τιμιότητά της, να μαζέψει την προίκα της και να γυρίσει στο χωριό της να παντρευτεί. Σαν καμαριέρα στο αρχοντικό που δουλεύει, υποκύπτει στους εκβιασμούς του κυρίου, γίνεται κρυφά ερωμένη του, αποζημιώνεται με πέντε ψωροχιλιάδες και βρίσκεται στο δρόμο. Την περιπέτειά της δεν τη θεωρεί κακοτυχία. Υποφέρει πολύ στην αρχή, αλλά η γέννηση ενός παιδιού την κάνει να τα ξεχάσει όλα. Πέρασαν πολλά χρόνια, μεσολάβησαν πολλά πράγματα που την άλλαξαν, την ανέβασ...
Φωτεινή
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1996)
Φωτεινή είναι το όνομα της ηρωίδας, ωραιοτάτης κόρης μεγάλου ηθοποιού, από καλή οικογένεια που δεν γίνεται θεατρίνα, αλλά γλύπτρια. Τη θελκτική Φωτεινή την ερωτεύεται πολύ σοβαρά ένας πλουσιότατος νέος Αθηναίος ο Δώρος Διαμάντης. Η Φωτεινή που θέλει να παντρευτεί ένα συνάδελφό του, τον Αιμίλιο Σγουρό, αρραβωνιάζεται τον Δώρο με προμελέτη να τον εκμεταλλευτεί και να τον γελάσει. Φεύγει ξαφνικά στην Ευρώπη με τον Αιμίλιο για σπουδές και επιστρέφει παντρεμένη μαζί του. Κι ο Δώρος Διαμάντης; Εδώ είναι το δράμα. Η λύση του δεν είναι τραγική. Η μεγάλη, η αληθινή αγάπη στο τέλος ν...
Ιστορία ενός ανδρογύνου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1996)
Στο μυθιστόρημα αυτό δεν ενδιαφέρει τον αναγνώστη απλώς και μόνο η ιστορία του και η αγωνιώδης πλοκή του, αλλά και η από κοινωνικής άποψης επίδρασή του. Το συναίσθημα της ζήλιας κυριαρχεί και καταστρέφει και η ηρωίδα φτάνει στο σημείο της απιστίας ως προς το σύζυγό της, γιατί αυτός το προκαλεί, αυτός το θέλει, αυτός το αξίζει και τιμωρείται με το χειρότερο τρόπο.
Σαν εκκλησιά στην ερημιά
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1995)
Είναι η ιστορία ενός νέου -του Κώστα- με πολλά προσόντα και χαρίσματα, που έχει όμως τη μεγάλη ατυχία να γνωρίζει συνέχεια ερωτικές απογοητεύσεις. Αγάπησε πολλές, μ’ όλη του την ψυχή. Δεν τον αγάπησε όμως καμιά. Κι όταν νομίζει πως βρήκε επιτέλους την πραγματική του αγάπη εκείνη τον προδίδει με το χειρότερο τρόπο. Το βιβλίο είναι πλούσιο σε σκηνές και επεισόδια απρόοπτα και συγκινητικά.
Η Σμυρνιά
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1995)
Το όνομά της Αλτάνα, που θα πει κήπος, περιβόλι, παράδεισος. Τα μάτια της φλογερά παραζαλίζουν με την ομορφιά τους όχι έναν αλλά πολλούς. Ανάμεσά της δύο αδέλφια - ίδιο αίμα μα τόσο διαφορετικά πλάσματα. Από μικρά τσακώνονταν για ένα παιχνίδι. Τώρα το κορμί της γίνεται παιχνίδι. Αυτό που άλλοτε μοσχοβολούσε τιμιότητα και στοργή αρχίζει να ακολουθεί τους ρυθμούς μιας ποθοφλογισμένης καρδιάς. Μάταια θα στραφεί στο γάμο. Η συζυγική ευτυχία της είναι λειψή, εύκολα κλονίζεται. Η σκέψη τού ενός παραλύει μέσα της την ύπαρξη του άλλου, του άνδρα της που την υπεραγαπά και τη ρωτά: "...
Η νύχτα του εκφυλισμού
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Ψυχολογικό, κοινωνικό, περίεργο, γεμάτο ενδιαφέρον, δραματικότατο. Από τα ωραιότερα έργα του συγγραφέα για μια σπάνια απόλαυση.
Το μαρτύριο μιας νέας αγίας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Μια αληθινή ιστορία έρωτα και μίσους, μια πλεκτάνη ραδιουργίας από τις πιο συνταρακτικές, ένα κοινωνικό δράμα από τα πιο σπαρακτικά, μια ηθογραφία, από τις πιο ζωντανές. Άννα ονομάζεται η νέα αγία, η μάρτυς που υφίσταται ένα ανήκουστο μαρτύριο. Κι όσοι το διαβάσουν, δε θα ξεχάσουν ποτέ την πολύπαθη αυτή ηρωίδα.
Μάνα και θυγατέρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Όταν το μίσος της θυγατέρας προς τη μάνα πηγάζει από τα βάθη της ψυχής της, όταν η θυγατέρα, -ένα σωστό διαβολοκόριτσο, ένα καταχθόνιο πλάσμα, όλο τεχνάσματα και ραδιουργίες- σπρώχνει τη μάνα της σε μια μυστηριώδη εξαφάνιση κιι όταν η τίμια ψυχή της μάνας δεν ανέχεται τις ατιμίες της θυγατέρας που ντροπιάζουν το σπίτι της, τότε το κρίμα της μάνας σίγουρα θα φέρει την τιμωρία της θυγατέρας. Και πολλές φορές η τιμωρία είναι βαρύτερη από το έγκλημα.
Πρόσφυγες
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Σεπτέμβρης του 1922! Η Σμαράγδα ένα νεαρό κορίτσι από τη Σμύρνη -σύμβολο του εθνικού πένθους- αποβιβάζεται στον Πειραιά τραυματισμένη. Χωρίς καμία ελπίδα για το μέλλον δε φαίνεται να προσέχει τίποτα γύρω της ούτε να περιμένει κανέναν... Στη νέα "πατρίδα" η οικογένεια του Μάνου Κυριακίδη τη σώζει και προσπαθεί να επουλώσει σωματικούς και ψυχικούς πόνους και να της φέρει πίσω το χαμόγελο για τη ζωή και την αισιοδοξία για την ανεύρεση των δικών της. Με φόντο την Αθήνα του '22 και τη μικρασιατική καταστροφή ο Γρ. Ξενόπουλος συνθέτει ένα κοινωνικό μυθιστόρημα με πρωταγωνισ...
Η μοίρα του Μαρή
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Οδύσσεια ήταν η ζωή του Μαρή, που ξεκίνησε όχι από την Ιθάκη, αλλά από τη Ζάκυνθο για να φτάσει στην Αθήνα. Χώρισε τη γυναίκα του που του ήταν άπιστη, πήρε στην Αθήνα μαζί του τη μικρή μονάκριβη θυγατέρα του που τη λάτρευε, για να του φύγει κι αυτή ξαφνικά αργότερα. Ένα στραπατσάρισμα όλη η ζωή του, κι από δουλειά σε δουλειά που πήγαινε ποτέ του δεν έκανε προκοπή. Η μοίρα του; Ν’ αγαπά και να τον μισούν... Ν’ αφοσιώνεται και να τον εγκαταλείπουν...
Πνεύματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Ποια είναι τα δρομολόγια της ψυχής μετά το θάνατο; Πού διακρίνονται τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και το μεταφυσικό; Υπάρχουν ανώτερες ψυχές μέσα στα περιορισμένα σώματα; Άραγε η καρδιά ακούει τη λογική; Η αινιγματική παρουσία του πνευματιστή κ. Ζαννή, ενός επιφανή Αθηναίου ποιητή, αναστατώνει τη ζωή τριών γυναικών που ζουν στο ίδιο σπίτι, προκαλώντας μια θύελλα εσωτερικών αναζητήσεων, περίεργων καταστάσεων και προβλημάτων. Μητέρα, κόρη και υπηρέτρια, πρόσωπα καθημερινά, ξαφνικά ανακαλύπτουν την κενότητα της ύπαρξής τους και θέλουν να ξεφύγουν - η καθεμιά με το δικ...
Απ' την κουζίνα στο χαρέμι
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Χίλια πρόσωπα, με χίλιες σκηνές, σε χίλια μέρη, και με σπαρακτική ηρωίδα την όμορφη, αθώα και μικρή νησιωτοπούλα, που έρχεται στην Αθήνα να δουλέψει με την τιμή της, να μαζέψει την προικούλα της, να γυρίσει στο χωριό της και να παντρευτεί, αλλά χωρίς κι αυτή να καταλάβει πως απ' την κουζίνα περνά στο χαρέμι, για να γίνει πρώτα, μαζί με χίλιες άλλες, οδαλίσκη του αφεντικού της κι ύστερα να καταντήσει οδαλίσκη ολονών.
Φοιτηταί κι Αρσακειάδες
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Το ωραιότερο και αισθηματικότερο έργο. Η τραγωδία και η κωμωδία ανακατεμένες και συγχωνευμένες στην «υπόθεση των φοιτητών». Ο τόπος, η εποχή, τα πρόσωπα, η ηλικία τους, η θέση τους, η ψυχοσύστασή τους, οι μεταξύ τους σχέσεις, η ιστορία τους, στην πιο δυναμική πλοκή. Ένα δυνατό αίσθημα, μια μεγάλη αγάπη του Τάσου και της Φανίτσας, που άρχισε με κλάματα, βάσανα, πόνους, με ό,τι χρειαζόταν για να εξαγοραστεί μια ευτυχία... και να βαστάξει για πάντα!...
The Three-sided Woman
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1992)
Nitsa Gazeles is a young Athenian girl from a good family – a sensitive creature with all the ardour of youth, the curiosity of innocent girlhood and the joy of life. She wants to be able to go out on her own, to go wherever she likes, to go around with whoever she likes and to come home at whatever time she likes. Nitsa goes contrary to the society of her day and we know that society, even if it is defeated and altered by people demanding change, takes its revenge on them.
The Downfall
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1992)
Had I a sixteen-year-old daughter I would contrive to have her read this book in secret. This achieved, I would be quite easy in my mind that there would be no fear of her ever going wrong. Gr. Xenopoulos