Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Ο κοσμάκης. Ο γυρισμός
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Είναι ένας συνθετικός πίνακας της ανθρώπινης ζωής και των προβλημάτων της, που παραμένουν ακέραια και αναλλοίωτα. Το "κέντρο" του Κόσμου και του ανθρώπου είναι ο έρωτας και η σεξουαλική ζωή κυριαρχεί και ρυθμίζει όλη την άλλη. Στο έργο καταγράφεται σ' όλη της τη δραματική εξέλιξη η εσωτερική σύγκρουση που γίνεται στην ψυχή του νέου Διονύση Αλιμπράντε που βρέθηκε αριστοκράτης από καταγωγή και σοσιαλιστής από εσωτερική παρόρμηση.
Ο κόκκινος βράχος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Όταν η Φωτεινή Σάντρη υποδέχεται τον Άγγελο στο σπίτι του «Κόκκινου Βράχου», μέσα στα λιοστάσια με το κοκκινόχωμα, στους ανθοστόλιστους κήπους, στις παραλίες και στις γραφικές εκκλησιές, γεννιέται ένα περίεργο «σ’ αγαπώ». Ανάμεσα στη Φωτεινή και τον Άγγελο ένας έρωτας ξεκινά σαν το χαμόγελο της άνοιξης. Απότομα όμως μεταμορφώνεται σε καταλυτική δύναμη. Εκείνο το καλοκαίρι στη βίλα του «Κόκκινου Βράχου» κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τις μοιραίες συνέπειες αυτής της γνωριμίας στη ζωή της Φωτεινής Σάντρη – μιας από τις πιο δημοφιλείς ηρωίδες του Ξενόπουλου.
Ο κατήφορος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο μεγάλος κατήφορος αρχίζει πάντα με μία ελαφρότατη κλίση, προχωρά ακόμα λίγο με εμπόδια, με ανωμαλίες και ξαφνικά γίνεται γλιστερός, ίσιος, γυμνός, κάθετος... Αυτό φαίνεται πως δεν το γνώριζε η Ρόζα. Νέα και όμορφη, από γνωστή οικογένεια με ανατροφή, πίστευε μόνο στη φρεσκάδα των δεκαέξι της χρόνων. Έτσι όταν επισκέφτεται το σπίτι ενός γνωστού της με τη συνοδεία της καλής της Γεωργίας δεν μπορεί να φανταστεί ότι εκεί τις περιμένει η μεγαλύτερη ανατροπή στη ζωή τους. Μία ανατροπή με συνέπειες όπως την απώλεια της τιμιότητας και της αθωότητας και την αντικατάστασή τους από τ...
Ο Δον Κιχώτης
Cervantes Saavedra Miguel de 1547-1616
Βλάσση Αδελφοί (2002)
Ο Δον Κιχώτης, επηρεασμένος από τα ιπποτικά μυθιστορήματα που διάβαζε θέλησε να αναστήσει τον ιπποτισμό. Προσλαμβάνει ένα χωρικό, τον Σάντσο, ως ιπποκόμο του και ξεκινούν καβάλα σ' ένα άλογο και ένα γαϊδουράκι την περιπλάνησή τους σε πολιτείες. Σκοπός τους να υπερασπιστούν τους αδύναμους από το δίκαιο και το άδικο υπηρετώντας τον κώδικα του ιπποτισμού. Ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας μεταφρασμένο από τον Γρ. Ξενόπουλο και συνοδευόμενο από πλούσια εικονογράφηση.
Ο γύρος του κόσμου των παιδιών
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (2000)
Μια μικρή παρέα με πρώτο και καλύτερο το γενναίο Γιαννάκη και την εξαδέλφη του τη δυναμική Κική, τον πιο μικρό απ' όλους τον Μπέμπη και το δραστήριο Παυλή, σαν τους δόθηκε η ευκαιρία κι έμειναν μόνοι για λίγο, δοκιμάζουν να ταξιδέψουν με μία φοβερή "φρεγάτα'. Ένα ταξίδι στο άγνωστο με κωπηλάτη τον Γιαννάκη και τη λαχτάρα να γνωρίσουν τα μέρη που τα περιπετειώδη βιβλία που διάβαζαν τους είχαν ανοίξει την όρεξη. Ένα βιβλίο με χιούμορ, φαντασία, αγωνία και απροσδόκητους κινδύνους, γραμμένο για να γοητεύσει τους μικρούς αναγνώστες. Μια περιπέτεια διασκεδαστική και πολύ χορ...
Ο γιος μου κι η κόρη μου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στο μυθιστόρημα αυτό ένας πατέρας διηγείται την ερωτική ζωή των παιδιών του -ενός αγοριού και ενός κοριτσιού- από το πρώτο ξύπνημα του ενστίκτου ως τον καιρό που παντρεύονται, για να φτάσει στο συμπέρασμα ότι στην πρώτη ερωτική περίοδο, ως το γάμο του, το κορίτσι είναι κοινωνικά πολύ αδικημένο από το αγόρι που έχει τόσα προνόμια και δικαιώματα.
Ο Γιαννάκης στο λούνα παρκ
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1998)
Σχολείο ή Λούνα Παρκ; Μεγάλο το δίλημμα. Ο Γιαννάκης πηγαίνει στο σχολείο. Ακούει τους γονείς του, παίζει, είναι χαρούμενος και γεμάτος ζωή. Ο φίλος του ο Μικές είναι ανήσυχος και σκανταλιάρης. Μια μέρα ο Μικές έπεισε το Γιαννάκη να μην πάνε σχολείο. Κι ο Γιαννάκης άλλο που δεν ήθελε... Ποιο παιδί θα έλεγε όχι; Ο Μικές είχε τη μεγάλη ιδέα να επισκεφτούν το Λούνα Παρκ, αυτό το μαγικό τόπο που ξετρελαίνει μικρούς και μεγάλους... Και πήγαν. Έζησαν ένα σωρό περιπέτειες και διασκέδασαν πολύ. Ώσπου άξαφνα οι γονείς τους έμαθαν τα κατορθώματά τους. Τι θα συμβεί μετά στους δύο...
Ο γάμος του Νάσου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1997)
Φαντάζεστε τη θέση ενός ανθρώπου, που παντρεύεται με όλη τη φρόνηση, με όλη την προσοχή, που εξετάζει πρώτα τα πάντα (από την κοινωνική και οικονομική κατάσταση, ως την υγεία, την κράση και το ανάστημα ακόμα εκείνης που πρόκειται να κάνει σύζυγο και μητέρα των παιδιών του) κι άξαφνα, μετά καιρό, αφού γεννήθηκαν πια και τα παιδιά, να βρίσκει ότι έπεσε μέσα σ' ένα... φρενοκομείο! Αυτή είναι η φοβερή θέση του Νάσου Ζαρκάνη, του ήρωα του νέου μυθιστορήματος.
Ο αρραβωνιαστικός μου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
"Αποφάσισα να γράψω την ιστορία της ζωής μου γι’ αγάπη ενός καλού μου φίλου. Αλλά το χειρόγραφο μου δε θα το διαβάσει ποτέ, όσο ζω. Θα του το κληροδοτήσω μόνο, και αφού πεθάνω, ας το κάνει ό,τι θέλει. Θα ιστορήσω ό,τι είδα, ό,τι έπαθα, ό,τι έκαμα, κι ό,τι σκέφτηκα στη ζωή μου. Η αυτοβιογραφία μου, θα μπορούσε να ονομαστεί «Ο αρραβωνιαστικός μου», γιατί τον άνθρωπο αυτόν τον είχα άντρα μου χωρίς ποτέ να τον παντρευτώ, τον εμίσησα και τον αγάπησα όσο δεν αγάπησα και δεν εμίσησα άλλον ποτέ".
Ο ανδρείος Αχιλλέας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1998)
Πώς διορθώνεται επιτέλους ένας ατίθασος σκανδαλιάρης! Ο Αχιλλέας δε δειλιάζει ποτέ. Είναι ένας ανδρείος. Κάνει πράξεις που αυτός τις θεωρεί ηρωικές. Οι άλλοι, και πιο πολύ απ' όλους οι δικοί του, δεν είναι τόσο βέβαιοι πως ο Αχιλλέας έχει πολλά κοινά με εκείνον τον άλλο Αχιλλέα του Τρωικού Πολέμου. Ό,τι κάνει έχει πάντα ένα κακό τέλος γι' αυτόν. Πάντοτε την παθαίνει και ποτέ μυαλό δε βάζει. Ώσπου ένα γεγονός τον οδηγεί να καταλάβει πως δεν μπορεί ένα παιδί να παίζει απερίσκεπτα. Και να γιατί έπειτα από εκείνο το επεισόδιο, έβαλε μυαλό...
Νικόλας Σιγαλός
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) (2002)
Νεοελληνικά αναγνώσματα
Συλλογικό έργο
Δίδυμοι (2000)
Ο εκδοτικός οίκος "Δίδυμοι" προσφέρει σήμερα, με συγκίνηση, στο αναγνωστικό κοινό, ένα ακόμη εκπαιδευτικό βιβλίο, του έτους 1931, σε ανατύπωση, από το οποίο οι νέοι μαθητές της εποχής, έμαθαν να αγαπούν την Ελλάδα και να σέβονται, πάνω απ' όλα, γονείς δασκάλους και πρεσβύτερους. Είναι ένα εκπαιδευτικό βιβλίο γραμμένο από μια πλειάδα κορυφαίων Ελλήνων λογοτεχνών που τα έργα τους λάμπρυναν τα ελληνικά γράμματα, στις αρχές του 20ου αιώνα. Πιστεύουμε ότι οι σύγχρονοι νέοι, διαβάζοντας τη σειρά των Αναγνωστικών της γενιάς των παππούδων ή γονιών τους, τα οποία εδώ και μερικ...
Μυστικοί αρραβώνες
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Αποστολέας... η αγάπη, παραλήπτης... η λογική. Ο Ανάστης κάθισε στο γραφείο του, πήρε τον κοπτήρα και με τη μεγαλύτερη προσοχή, σαν να ήθελε να κερδίσει χρόνο, άνοιξε τον άσπρο φάκελο. Μια κόλλα χαρτί, το πρώτο γράμμα της Θάλειας, ήρθε να συναντήσει ένα, από καιρό, καλά κρυμμένο μυστικό. Μια σειρά γράμματα, που θα ακολουθήσουν, παρασύρουν στην ερωτική δίνη τους δύο νέους, κι όλα, αλήθειες, ψέματα και μυστικά, γίνονται ένα πίσω από τις λέξεις. Ώσπου είναι πια αργά, κινδυνεύει να αλλάξει όλη τους η ζωή... Οι Μυστικοί Αρραβώνες έχει την ωραιότερη ερωτική επιστολογραφία πο...
Μνήμη του Ηλία Βενέζη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1999)
Η παρουσία του Ηλία Βενέζη στα νεοελληνικά γράμματα εκφράζει με τρόπο ανεπανάληπτο μια δραματική περίοδο της Ιστορίας του Έθνους μας. Συγχρόνως όμως, αποτελεί μια βεβαίωση της ενότητας του Ελληνισμού με καρδιά του το Αιγαίο πέλαγος. Ανατολίτης, αιγαιοπελαγίτης, Έλληνας, συναίρεσε μέσα στο έργο του την τέχνη ως μεράκι κι ως υπαρξιακή λειτουργία με την κατάθεση μιας μαρτυρίας που σώζει την ιστορία ζωντανότερη από οποιοδήποτε ιστορικό βιβλίο. Ένας από τους πιο εκλεκτούς, λαοφιλείς συγγραφείς της περίφημης Γενιάς του '30, έφερνε μέσα στις φλέβες του το αίμα του παραμυθιού. Α...
Μενεξεδένιο μπουκετάκι. Ο δικηγόρος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1997)
Είναι η ιστορία ενός ξεπεσμένου νέου από την Πόλη, που έρχεται στην Αθήνα με σκοπό να γλεντήσει και ταυτόχρονα να εισχωρήσει γρήγορα στην υψηλή αθηναϊκή κοινωνία. Το μόνο εφόδιο του είναι η σαγηνευτική ομορφιά του που θα τη χρησιμοποιήσει, για να πετύχει τους σκοπούς του. Στα δίχτυα του πρόστυχου αυτού ανθρώπου εμπλέκονται η Αμαλία μια παντρεμένη, νέα γυναίκα, πάμπλουτη και η κόρη.
Μεγάλη περιπέτεια
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο Γιάκομος Ραβάλης, έμπορος στη Ζάκυνθο, γνωρίζεται φιλικά με την Έμμα, Εβραία στην καταγωγή. Μια φιλία που με το χρόνο καταλήγει σ’ έναν παράφορο έρωτα. Ο θρησκευτικός φανατισμός και το μίσος που έχει ξεσπάσει, μεταξύ χριστιανών και Εβραίων, δημιουργούν απροσδόκητες εξελίξεις. Έτσι, η μεγάλη περιπέτεια αρχίζει ανάμεσά τους. Τι θα επικρατήσει στις επιλογές τους; Η ηθική δικαίωση του γάμου ή η θρησκευτική διαφορά;