Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Οι εξωφρενικές περιπέτειες του Αντιφέρ
Verne Jules 1828-1905
Βλάσση Αδελφοί (2002)
Ένας γάλλος ναυτικός ο Θωμάς Αντιφέρ λαμβάνει ένα γράμμα από ένα πλούσιο Αιγύπτιο τον Καμίλκ-Πασά που του είχε κάποτε ο Αντιφέρ σώσει τη ζωή του. Το γράμμα αυτό φανερώνει το γεωγραφικό πλάτος ενός νησιού με το θησαυρό που είχε κρύψει κάποτε ο πασάς και που επιθυμεί να τον δώσει ως ανταμοιβή μετά το θάνατο του σε όσους τον βοήθησαν. Το μυστικό αυτό ο Αντιφέρ το λέει πριν πεθάνει στο γιο του, τον καπετάνιο Πέτρο Αντιφέρ που αγωνιά να βρει το θησαυρό. Όμως το γεωγραφικό μήκος που χρειάζεται για να ανακαλυφθεί το νησί το γνωρίζει κάποιος ξάδελφος του πασά. Τι θα συμβεί λοιπόν μ...
Οι γάτες της Δανάης
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (2004)
Λένε πως "οι μαύρες γάτες φέρνουν ευτυχία στο σπίτι". Έτσι η Δανάη έπεισε τους γονείς της να αποκτήσουν σιγά σιγά έξι χαριτωμένα γατάκια. Η Δανάη ντύνει τις γάτες της, τις φροντίζει, παίζει μαζί τους και διασκεδάζει με τα καμώματά τους. Τι συμβαίνει, όμως, όταν η γατοοικογένειά της προκαλεί αναστατώσεις που οδηγούν τη Δανάη σε μπελάδες;
Ο τρίτος. Ο ψυχοπατέρας. Φωτεινή Σάντρη. Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1991)
Ο Τάκης και ο Τοτός
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1998)
Ο Τάκης και ο Τοτός είναι δυο μικρά αδέλφια. Αγαπημένα και αξιαγάπητα απ' όλους. Είναι δίδυμοι. Κι αυτοί, πολύ το διασκεδάζουν και πάντα επωφελούνται από τα μπερδέματα που προκαλούν, ακόμη κι αν δε φταίνε. Ο Τάκης και ο Τοτός μια μέρα προσκάλεσαν την αγαπημένη ξαδελφούλα τους τη Λιλίκα να έρθει σπίτι τους να περάσουν μαζί λίγες μέρες. Κι όταν εκείνη ήλθε πέρασαν μια μέρα υπέροχη στον κήπο τους. Όταν η Λιλίκα γύρισε σπίτι της, ο Τάκης και ο Τοτός έμειναν μόνοι και απαρηγόρητοι. Συνέχισαν τη ζωή τους, την ανέμελη ζωή των παιδιών, πάντα, όμως, μονοιασμένοι και αγαπημένοι....
Ο σύζυγος της θεατρίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Περιπέτεια κι έρωτας. Έτσι γράφεται η ιστορία ενός νέου, που ερωτεύεται τρελά μια πολύ ωραία μαθήτρια της Δραματικής Σχολής, κι έκαμε το λάθος να της επιτρέψει να βγει στο θέατρο -γιατί μόνο μ’ αυτό τον όρο εδέχετο να τον παντρευτεί- λάθος, που τόσο ακριβά το πλήρωσαν και οι δυο...
Ο Ποπολάρος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Πρωτοδημοσιεύτηκε με τον τίτλο ο "Αντάρτης". Ο Ζέππος ο Πεμπονάρος είναι ο ποπολάρος, που μια όμορφη αρχοντοπούλα, η κοντεσσίνα Έλδα τον μεταχειρίζεται απάνθρωπα, απάνω κάτω σαν σκυλί. Έτσι στην ψυχή του πληγωμένου ποπολάρου ξυπνά όλο το μίσος της τάξης του, για να αρχίσει μια πάλη - μια άγρια μάχη, ένα επεισόδιο στο μεγάλο, τον προαιώνιο πόλεμο των τάξεων.
Ο πόλεμος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στους ήχους των τυμπάνων του πολέμου του 1912-1913, δύο όμορφοι νέοι, ο Παύλος και η Έλλη, συμμαχούν στην απλότητα του πρώτου τους φιλιού και οδηγούνται σε έναν επιπόλαιο γάμο. Άνθρωποι μεγαλωμένοι σε διαφορετικές, αταίριαστες οικογένειες, φαίνεται σαν τώρα μόλις να καταλαβαίνουν ότι η ζωή είναι γεμάτη μάχες. Για την ιδεαλίστρια Έλλη η μεγαλύτερη δίνεται μέσα της, όταν μαθαίνει ότι ο άντρας της δεν επιθυμεί να ανήκει στα παλικάρια του πολέμου, στους στρατιώτες που εκείνη πάντα θαύμαζε για την αρρενωπότητά τους. Και τα φιλιά αρχίζουν να γίνονται ψυχρά, προμηνύοντας πόλεμο αν...
Ο ουρανοκατέβατος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Η Γιάννα μια κοπέλα από πλούσια και φιλελεύθερη οικογένεια γνωρίζει στο αεροδρόμιο το Φάνη, χημικός στο επάγγελμα. Η γνωριμία εξελίσσεται σε δυνατό αίσθημα. Η οικογένεια της Γιάννας αντιδρά σ' έναν τέτοιο γάμο, γιατί η οικογένεια του Φάνη εκτός από φτωχή είναι και ανήθικη. Η Γιάννα, ενώ μεταπείθεται στην αρχή από τους γονείς της ν’ αλλάξει γνώμη, τελικά παγιδεύεται και παντρεύεται το Φάνη. Από αντίδραση, η οικογένεια της Γιάννας την αποκληρώνει. Η ομορφιά της όμως και το ποιητικό της ταλέντο της επιφυλάσσουν παντοτινή ευτυχία.
Ο Μπέμπης Αρχιλήσταρχος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1999)
Μια τρομερή συμμορία παιδιών-ληστών στο ξεκίνημά της. O Μπέμπης είναι ένα παιδί που διαβάζοντας με μανία βιβλία και ιστορίες με ληστές, αποφάσισε να γίνει κι αυτός λήσταρχος. Ο πιο κοντινός φίλος του και η πιο στενή φίλη του έγιναν τα μέλη της μεγάλης συμμορίας. Ξεκίνησαν για το βουνό και απειλούσαν τους περαστικούς. Ο φόβος και ο τρόμος που απλώθηκε στην πόλη ανάγκασε τους κατοίκους να αναλάβουν δράση και να τους πολιορκήσουν. Και τότε τι έγινε;
Ο Μινώταυρος και άλλα διηγήματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στη Ζάκυνθο, σε μια λαϊκή συνοικία, που ονομάζεται Κουρπέικα, καθόταν κάποιος άρχοντας, ο Κούρπας. Ήταν τόσο κακός, τόσο σκληρός, έκανε τόσες αδικίες και τυραννούσε τόσο τη φτωχολογιά, που είδε ο Θεός το άδικο κι έριξε αστροπελέκι και τον έκαψε μαζί με το παλάτι του. Ποιος ήταν και τι έκανε ο άρχοντας Κούρπας;
Ο μικρός Μέγας Αλέξανδρος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (2002)
Ταρατατάμ, ταρατατάμ! Το στράτευμα είναι έτοιμο, όλοι στη θέση τους και ο πόλεμος ξεκινά. Ποιος πόλεμος; Μα αυτός βέβαια που οργανώνει ο μικρός Αλέκος, ο αρχηγός του στρατεύματος, θέλοντας να μοιάσει στον ξακουστό Μέγα Αλέξανδρο. Μια συμμορία παιδιών ενθουσιασμένων υπακούει τυφλά τις διαταγές του αρχηγού τους ώσπου ο εχθρός πλησιάζει αρκετά. Ποιο θα είναι το τέλος αυτού του πολέμου;
Ο κύριος Σπουργιτάκης
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1999)
Η φιλία ενός σπουργίτη με ένα παιδί. Άραγε πόσα έχει να μας πει ένα σπουργιτάκι; Κρε κρε, κρα κρα! Πολλά, πάρα πολλά... Γνωρίζει τη μοναξιά, το φόβο αλλά και τη φιλία. Αισθάνεται τη ζήλια αλλά και την αγάπη. Είναι ευτυχισμένος στο σπίτι της φίλης του της Άννας αλλά και προβληματισμένος. Είναι χαρούμενος όταν πετάει ελεύθερος. Γίνεται ζηλιάρης, αλλά πάνω απ' όλα αγαπά. Μετά την καταιγίδα, περιμένει να δει το ουράνιο τόξο. Μια ιστορία σαν τον ουρανό της Αθήνας.
Ο κόσμος κι ο Κοσμάς
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στο μυθιστόρημα αυτό ο Ξενόπουλος παρουσιάζει το θέμα της συζυγικής τιμής, της τιμής του άνδρα. «Τιμή του ανθρώπου» και «Τιμή του άνδρα» -δυο αιώνια πανανθρώπινα προβλήματα- έγιναν το υλικό που ο μεγάλος συγγραφέας έπλασε αριστουργηματικά το έργο του. Θεωρείται από τα ανώτερα, βαθύτερα και καλλιτεχνικότερα έργα που έχει γράψει.