Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Ένας αλλόκοτος γάμος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Πρόκειται για ένα μακροχρόνιο ανέκφραστο, λανθάνοντα έρωτα που εκδηλώνεται την τελευταία στιγμή. Εκεί που περιμένουν όλοι η Αλεξία να παντρευτεί το Γιώργο, τον αρραβωνιαστικό της, εκείνη διαλέγει ανέλπιστα το Στάθη. Αυτός ο αλλόκοτος γάμος που γίνεται με τις πιο περίεργες συνθήκες, θα καταπλήξει με διασκεδαστικό τρόπο τον αναγνώστη. Εκτός από την ωραία και πρωτότυπη υπόθεση, το μυθιστόρημα παρουσιάζει πολλούς ενδιαφέροντες χαρακτήρες.
Παυλίνα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Η νεαρή και όμορφη Παυλίνα φεύγει από το νησί της που υπηρετούσε ως δασκάλα κι έρχεται στην Αθήνα για να σπουδάσει φιλολογία στο πανεπιστήμιο. Έχει όνειρα μεγάλα και θέλει να αγωνιστεί για να τα πραγματοποιήσει. Μα η οικονομική της δυσχέρεια δυσκολεύουν πολύ τη ζωή της στην Αθήνα. Πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει τα απαραίτητα… να βρει εργασία, για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές της. Αρχίζουν λοιπόν οι περιπέτειές της, οι στενοχώριες της, οι αγωνίες της, τα βάσανά της...
Παυλίνα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Η νεαρή και όμορφη Παυλίνα φεύγει από το νησί της που υπηρετούσε ως δασκάλα κι έρχεται στην Αθήνα για να σπουδάσει φιλολογία στο πανεπιστήμιο. Έχει όνειρα μεγάλα και θέλει να αγωνιστεί για να τα πραγματοποιήσει. Μα η οικονομική της δυσχέρεια δυσκολεύουν πολύ τη ζωή της στην Αθήνα. Πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει τα απαραίτητα… να βρει εργασία, για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές της. Αρχίζουν λοιπόν οι περιπέτειές της, οι στενοχώριες της, οι αγωνίες της, τα βάσανά της...
Η νίκη της Παυλίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Η όμορφη Παυλίνα με θέληση, δύναμη κι αντοχή επιμένει χρόνια στη σκληρή βιοπάλη. Με όρεξη για τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο διακρίνεται από τις πρώτες φοιτήτριες. Στον κοινωνικό περίγυρο δημιουργεί τις καλύτερες γνωριμίες. Η ολοκληρωμένη προσωπικότητά της την τοποθετεί στα ψηλότερα κοινωνικά στρώματα. Ένας έρωτας παράξενος και διαφορετικός από τους συνηθισμένους σ' όλες του τις μορφές παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Η νίκη για τη ζωή είναι γεγονός.
Η νίκη της Παυλίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Η όμορφη Παυλίνα με θέληση, δύναμη κι αντοχή επιμένει χρόνια στη σκληρή βιοπάλη. Με όρεξη για τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο διακρίνεται από τις πρώτες φοιτήτριες. Στον κοινωνικο περίγυρο δημιουργεί τις καλύτερες γνωριμίες. Η ολοκληρωμένη προσωπικότητά της την τοποθετεί στα ψηλότερα κοινωνικά στρώματα. Ένας έρωτας παράξενος και διαφορετικός από τους συνηθισμένους σ' όλες του τις μορφές παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Η νίκη για τη ζωή είναι γεγονός.
Ο τρίτος. Ο ψυχοπατέρας. Φωτεινή Σάντρη. Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1991)
Πεπρωμένα. Οι φοιτηταί. Δεν είμαι εγώ ή η λογική
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1991)
Ανιέζα. Χαίρε νύμφη. Το ανθρώπινο. Καβαλλερία Ποπολάνα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1991)
The Three-sided Woman
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1992)
Nitsa Gazeles is a young Athenian girl from a good family – a sensitive creature with all the ardour of youth, the curiosity of innocent girlhood and the joy of life. She wants to be able to go out on her own, to go wherever she likes, to go around with whoever she likes and to come home at whatever time she likes. Nitsa goes contrary to the society of her day and we know that society, even if it is defeated and altered by people demanding change, takes its revenge on them.
The Downfall
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1992)
Had I a sixteen-year-old daughter I would contrive to have her read this book in secret. This achieved, I would be quite easy in my mind that there would be no fear of her ever going wrong. Gr. Xenopoulos
Η νύχτα του εκφυλισμού
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Ψυχολογικό, κοινωνικό, περίεργο, γεμάτο ενδιαφέρον, δραματικότατο. Από τα ωραιότερα έργα του συγγραφέα για μια σπάνια απόλαυση.
Το μαρτύριο μιας νέας αγίας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Μια αληθινή ιστορία έρωτα και μίσους, μια πλεκτάνη ραδιουργίας από τις πιο συνταρακτικές, ένα κοινωνικό δράμα από τα πιο σπαρακτικά, μια ηθογραφία, από τις πιο ζωντανές. Άννα ονομάζεται η νέα αγία, η μάρτυς που υφίσταται ένα ανήκουστο μαρτύριο. Κι όσοι το διαβάσουν, δε θα ξεχάσουν ποτέ την πολύπαθη αυτή ηρωίδα.
Μάνα και θυγατέρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Όταν το μίσος της θυγατέρας προς τη μάνα πηγάζει από τα βάθη της ψυχής της, όταν η θυγατέρα, -ένα σωστό διαβολοκόριτσο, ένα καταχθόνιο πλάσμα, όλο τεχνάσματα και ραδιουργίες- σπρώχνει τη μάνα της σε μια μυστηριώδη εξαφάνιση κιι όταν η τίμια ψυχή της μάνας δεν ανέχεται τις ατιμίες της θυγατέρας που ντροπιάζουν το σπίτι της, τότε το κρίμα της μάνας σίγουρα θα φέρει την τιμωρία της θυγατέρας. Και πολλές φορές η τιμωρία είναι βαρύτερη από το έγκλημα.
Πρόσφυγες
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Σεπτέμβρης του 1922! Η Σμαράγδα ένα νεαρό κορίτσι από τη Σμύρνη -σύμβολο του εθνικού πένθους- αποβιβάζεται στον Πειραιά τραυματισμένη. Χωρίς καμία ελπίδα για το μέλλον δε φαίνεται να προσέχει τίποτα γύρω της ούτε να περιμένει κανέναν... Στη νέα "πατρίδα" η οικογένεια του Μάνου Κυριακίδη τη σώζει και προσπαθεί να επουλώσει σωματικούς και ψυχικούς πόνους και να της φέρει πίσω το χαμόγελο για τη ζωή και την αισιοδοξία για την ανεύρεση των δικών της. Με φόντο την Αθήνα του '22 και τη μικρασιατική καταστροφή ο Γρ. Ξενόπουλος συνθέτει ένα κοινωνικό μυθιστόρημα με πρωταγωνισ...
Η μοίρα του Μαρή
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Οδύσσεια ήταν η ζωή του Μαρή, που ξεκίνησε όχι από την Ιθάκη, αλλά από τη Ζάκυνθο για να φτάσει στην Αθήνα. Χώρισε τη γυναίκα του που του ήταν άπιστη, πήρε στην Αθήνα μαζί του τη μικρή μονάκριβη θυγατέρα του που τη λάτρευε, για να του φύγει κι αυτή ξαφνικά αργότερα. Ένα στραπατσάρισμα όλη η ζωή του, κι από δουλειά σε δουλειά που πήγαινε ποτέ του δεν έκανε προκοπή. Η μοίρα του; Ν’ αγαπά και να τον μισούν... Ν’ αφοσιώνεται και να τον εγκαταλείπουν...