Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Η κυρία Τρομάρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1998)
Πόσα μπορεί να καταφέρει η δύναμη της θέλησης; Το αληθινό της όνομα είναι Μαρία. Είναι όμως γνωστή σε όλους ως... κυρία Τρομάρα: Παράξενο όνομα για ένα κοριτσάκι μικρό και χαριτωμένο. Δεν είναι ανεξήγητο. Με το παραμικρό τρέμει, κιτρινίζει, χάνεται. Και όπως λένε, ότι ο φοβητσιάρης και τον ίσκιο του ακόμη φοβάται, έτσι και η κυρία Τρομάρα. Έπειτα από ένα επεισόδιο όμως η μικρή μας φίλη σκέφτεται σοβαρά πώς να καταπολεμήσει τις φοβίες της. Θα τα καταφέρει άραγε;
Η Λιλή και ο Παυλής
Gisele Vallerey
Βλάσση Αδελφοί (2004)
Δύο μέρες διακοπές για τη Λιλή και τον Παυλή! Τι καλύτερο για τους δύο αγαπημένους φίλους από το να συναντηθούν και να παίξουν μαζί χωρίς τις σκοτούρες των μαθημάτων! Την πρώτη μέρα, όμως, η αρρώστια της μαμάς της Λιλής τους αλλάζει τα σχέδια. Οι μικροί φίλοι αποφασίζουν να αναλάβουν το νοικοκυριό του σπιτιού. Θα τα καταφέρουν; Τη δεύτερη μέρα τούς περιμένει μια ευχάριστη έκπληξη: εκδρομή σε κτήμα! Εκεί γνωρίζονται με τα ζώα της εξοχής και απολαμβάνουν τις χαρές της φύσης και των διακοπών.
Η μοίρα του Μαρή
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Οδύσσεια ήταν η ζωή του Μαρή, που ξεκίνησε όχι από την Ιθάκη, αλλά από τη Ζάκυνθο για να φτάσει στην Αθήνα. Χώρισε τη γυναίκα του που του ήταν άπιστη, πήρε στην Αθήνα μαζί του τη μικρή μονάκριβη θυγατέρα του που τη λάτρευε, για να του φύγει κι αυτή ξαφνικά αργότερα. Ένα στραπατσάρισμα όλη η ζωή του, κι από δουλειά σε δουλειά που πήγαινε ποτέ του δεν έκανε προκοπή. Η μοίρα του; Ν’ αγαπά και να τον μισούν... Ν’ αφοσιώνεται και να τον εγκαταλείπουν...
Η νίκη της Παυλίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Η όμορφη Παυλίνα με θέληση, δύναμη κι αντοχή επιμένει χρόνια στη σκληρή βιοπάλη. Με όρεξη για τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο διακρίνεται από τις πρώτες φοιτήτριες. Στον κοινωνικό περίγυρο δημιουργεί τις καλύτερες γνωριμίες. Η ολοκληρωμένη προσωπικότητά της την τοποθετεί στα ψηλότερα κοινωνικά στρώματα. Ένας έρωτας παράξενος και διαφορετικός από τους συνηθισμένους σ' όλες του τις μορφές παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Η νίκη για τη ζωή είναι γεγονός.
Η νίκη της Παυλίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1989)
Η όμορφη Παυλίνα με θέληση, δύναμη κι αντοχή επιμένει χρόνια στη σκληρή βιοπάλη. Με όρεξη για τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο διακρίνεται από τις πρώτες φοιτήτριες. Στον κοινωνικο περίγυρο δημιουργεί τις καλύτερες γνωριμίες. Η ολοκληρωμένη προσωπικότητά της την τοποθετεί στα ψηλότερα κοινωνικά στρώματα. Ένας έρωτας παράξενος και διαφορετικός από τους συνηθισμένους σ' όλες του τις μορφές παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Η νίκη για τη ζωή είναι γεγονός.
Η νύχτα του εκφυλισμού
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1994)
Ψυχολογικό, κοινωνικό, περίεργο, γεμάτο ενδιαφέρον, δραματικότατο. Από τα ωραιότερα έργα του συγγραφέα για μια σπάνια απόλαυση.
Η παρούσα ώρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1997)
Είναι η κωμικοτραγική ιστορία ενός ανθρώπου, ο οποίος ζει βέβαια στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά θα μπορούσε να ζει σε κάθε εποχή. Ο ήρωας προσπαθεί να απολαύσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις χαρές ή την ηρεμία της παρούσας ώρας χωρίς να τον μέλλει για την ερχόμενη, τη μέλλουσα.
Η περιπέτεια της Μαρίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1996)
Συγκλονιστική είναι η περιπέτεια της Μαρίνας, της μικρής ολόξανθης νησιωτοπούλας, που έρχεται στην Αθήνα να δουλέψει με την τιμιότητά της, να μαζέψει την προίκα της και να γυρίσει στο χωριό της να παντρευτεί. Σαν καμαριέρα στο αρχοντικό που δουλεύει, υποκύπτει στους εκβιασμούς του κυρίου, γίνεται κρυφά ερωμένη του, αποζημιώνεται με πέντε ψωροχιλιάδες και βρίσκεται στο δρόμο. Την περιπέτειά της δεν τη θεωρεί κακοτυχία. Υποφέρει πολύ στην αρχή, αλλά η γέννηση ενός παιδιού την κάνει να τα ξεχάσει όλα. Πέρασαν πολλά χρόνια, μεσολάβησαν πολλά πράγματα που την άλλαξαν, την ανέβασ...
Η Σμυρνιά
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1995)
Το όνομά της Αλτάνα, που θα πει κήπος, περιβόλι, παράδεισος. Τα μάτια της φλογερά παραζαλίζουν με την ομορφιά τους όχι έναν αλλά πολλούς. Ανάμεσά της δύο αδέλφια - ίδιο αίμα μα τόσο διαφορετικά πλάσματα. Από μικρά τσακώνονταν για ένα παιχνίδι. Τώρα το κορμί της γίνεται παιχνίδι. Αυτό που άλλοτε μοσχοβολούσε τιμιότητα και στοργή αρχίζει να ακολουθεί τους ρυθμούς μιας ποθοφλογισμένης καρδιάς. Μάταια θα στραφεί στο γάμο. Η συζυγική ευτυχία της είναι λειψή, εύκολα κλονίζεται. Η σκέψη τού ενός παραλύει μέσα της την ύπαρξη του άλλου, του άνδρα της που την υπεραγαπά και τη ρωτά: "...
Η τιμή του αδελφού
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
«Η Τιμή του Αδελφού». Τιμή ενός ανήθικου ανθρώπου, που όσο του δίνει χρήματα η αδελφή του «κλείνει τα μάτια», μπροστά στη ζωή που κάνει. Κι όταν του κόβει την «επιχορήγηση», ανακαλύπτει αμέσως πως το κατρακύλισμά της τον... κηλιδώνει και ενεργεί με τον πιο απάνθρωπο τρόπο για να σώσει την «αξιοπρέπειά» του. Η υπόθεση του έργου φέρνει στα χείλη μας τη φλόγα της αλήθειας, με μια εξαίσια τέχνη.
Η τρίμορφη γυναίκα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Μια νεαρή Αθηναία, η Νίτσα Γαζέλη, ένα αισθαντικό πλάσμα με τις ορμές της νιότης, και τη χαρά της ζωής, διεκδικεί με κάθε μέσο την ελευθερία της. Θέλει να βγαίνει μόνη της, να πηγαίνει όπου θέλει, να συναναστρέφεται όποιον θέλει και να γυρίζει στο σπίτι της ό,τι ώρα θέλει πηγαίνοντας ενάντια στην κοινωνία και στα ήθη του καιρού της. Και ξέρουμε πως η κοινωνία ακόμη κι όταν νικιέται και αλλάζει από τους καινοτόμους, τους εκδικείται.
Η ψεύτρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο Γιώργος Μητσάκης, καλής οικογένειας, ερωτεύεται τη Νίτσα Λοΐζου, ένα κορίτσι με καταβολές αυστηρού και συντηρητικού περιβάλλοντος. Ο γάμος θα αποκαλύψει το πραγματικό πρόσωπο της Νίτσας, που μεταλλάσσεται σε μοντέρνο, αισθαντικό και ιδιαίτερα προκλητικό ξεπερνώντας κάθε ηθική αρχή. Ψέματα, καβγάδες και φοβερές οικογενειακές σκηνές, εκτυλίσσονται καθημερινά. Θ’ αντέξει ο γάμος τους, το μαρτύριο της υποκρισίας, της απιστίας και της ψευτιάς;
Ιστορία ενός ανδρογύνου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1996)
Στο μυθιστόρημα αυτό δεν ενδιαφέρει τον αναγνώστη απλώς και μόνο η ιστορία του και η αγωνιώδης πλοκή του, αλλά και η από κοινωνικής άποψης επίδρασή του. Το συναίσθημα της ζήλιας κυριαρχεί και καταστρέφει και η ηρωίδα φτάνει στο σημείο της απιστίας ως προς το σύζυγό της, γιατί αυτός το προκαλεί, αυτός το θέλει, αυτός το αξίζει και τιμωρείται με το χειρότερο τρόπο.
Ιστορία μιας χωρισμένης και άλλα διηγήματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο παράφορος μοιραίος έρωτας μιας πανέμορφης κοπέλας για ένα νέο που τη «μάγεψε» και τον παντρεύτηκε, με αποτέλεσμα να τη ρίξει τελικά σε μια σκοτεινή άβυσσο, με τις απίθανες ψυχικές και σαρκικές διαστροφές του... Ένα έργο που αποκαλύπτει και διδάσκει. Ένα βιβλίο με την υπογραφή του Ξενόπουλου, που διαποτίζει με τα πιο δυνατά συναισθήματα τον κόσμο του αναγνώστη.
Ιστορίες: Αναγνωστικό Β' Δημοτικού
Κουρτίδης Αριστοτέλης Π. 1858-1928
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2014)
Ο Αριστοτέλης Κουρτίδης (1858-1928), ο συγγραφέας του αναγνωστικού αυτού, δεν είναι λογοτέχνης γνωστός όπως η Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Γεώργιος Δροσίνης ή Στράτης Μυριβήλης, ορισμένοι από τους συντάκτες των αναγνωστικών που προηγήθηκαν σε τούτη τη σειρά της εφημερίδας "Το Βήμα". Δεν ήταν πρωτοπόρος παιδαγωγός όπως ο Αλέξανδρος Δελμούζος, δεν ήταν δημοτικιστής όπως ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, δεν ήταν ριζοσπάστης ανανεωτής, επαναστάτης όπως η Ρόζα Ιμβριώτη. Ήταν ένας πολυσχιδής λόγιος και ένας αθόρυβος δάσκαλος που εργάστηκε συστηματικά για τη διάδοση τη...
Καλήν εσπέραν, άρχοντες
Συλλογικό έργο
Ιωλκός (2016)
Το βιβλίο "Καλήν εσπέραν, άρχοντες", που ανθολόγησε και επιμελήθηκε ο Θανάσης Θ. Νιάρχος και προλογίζουν οι Κώστας Γεωργουσόπουλος και Νίκος Δήμου, αποτελεί μια πολύτιμη και εξαντλητική συλλογή χριστουγεννιάτικων λογοτεχνικών, δημοσιογραφικών και χρονογραφικών κειμένων. Ανθολογούνται: Αγγελομάτης Χρήστος Εμμ., Αθάνατος Κώστας, Άννινος Μπάμπης, Βάρναλης Κώστας, Βασιλικός Βασίλης, Βλάχου Ελένη, Βενέζης Ηλίας, Βουτιερίδης Ηλίας Π., Γεωργουσόπουλος Κώστας, Γιοφύλλης Φώτος, Δήμου Νίκος, Δημουλά Κική, Θρύλος Άλκης, Καμπούρογλου Δημήτρης Γρ., Κολτσιδοπούλου Άννυ, Μαρκόπουλος...
