Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Ο κόσμος κι ο Κοσμάς
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στο μυθιστόρημα αυτό ο Ξενόπουλος παρουσιάζει το θέμα της συζυγικής τιμής, της τιμής του άνδρα. «Τιμή του ανθρώπου» και «Τιμή του άνδρα» -δυο αιώνια πανανθρώπινα προβλήματα- έγιναν το υλικό που ο μεγάλος συγγραφέας έπλασε αριστουργηματικά το έργο του. Θεωρείται από τα ανώτερα, βαθύτερα και καλλιτεχνικότερα έργα που έχει γράψει.
Τίμιοι κι άτιμοι
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Υπάρχουν Τίμιοι και Άτιμοι κατά συνθήκη, όπως υπάρχουν Τίμιοι και Άτιμοι αληθινά. Ένας άνθρωπος τίμιος κατά συνθήκη, μπορεί να είναι άτιμος, και πάλι ένας άτιμος κατά συνθήκη μπορεί να είναι ο τιμιότερος των ανθρώπων. Ο συγγραφέας με τη ζεστασιά της αφήγησής του κάνει τον αναγνώστη ν’ αγανακτήσει από τις κοινωνικές αδικίες που γίνονται στην αδύνατη πλευρά.
Λάουρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
"Δεν ήθελα να σκοτώσω κανένα, αλλ’ αυτό δεν εμπόδισε να σκοτώσω τρεις!... Στο δικαστήριο αθωώθηκα κι ο κόσμος μου ’ριξε δίκιο...". Ένα βιβλίο για κάθε άνθρωπο, κάθε ηλικίας. Ένα έργο δυνατών αισθημάτων και συνεχών συγκρούσεων. Ένα μυθιστόρημα από τα καλύτερα της ελληνικής πεζογραφίας, που συγκλονίζουν την καρδιά μας.
Ο γιος μου κι η κόρη μου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στο μυθιστόρημα αυτό ένας πατέρας διηγείται την ερωτική ζωή των παιδιών του -ενός αγοριού και ενός κοριτσιού- από το πρώτο ξύπνημα του ενστίκτου ως τον καιρό που παντρεύονται, για να φτάσει στο συμπέρασμα ότι στην πρώτη ερωτική περίοδο, ως το γάμο του, το κορίτσι είναι κοινωνικά πολύ αδικημένο από το αγόρι που έχει τόσα προνόμια και δικαιώματα.
Μυστικοί αρραβώνες
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Αποστολέας... η αγάπη, παραλήπτης... η λογική. Ο Ανάστης κάθισε στο γραφείο του, πήρε τον κοπτήρα και με τη μεγαλύτερη προσοχή, σαν να ήθελε να κερδίσει χρόνο, άνοιξε τον άσπρο φάκελο. Μια κόλλα χαρτί, το πρώτο γράμμα της Θάλειας, ήρθε να συναντήσει ένα, από καιρό, καλά κρυμμένο μυστικό. Μια σειρά γράμματα, που θα ακολουθήσουν, παρασύρουν στην ερωτική δίνη τους δύο νέους, κι όλα, αλήθειες, ψέματα και μυστικά, γίνονται ένα πίσω από τις λέξεις. Ώσπου είναι πια αργά, κινδυνεύει να αλλάξει όλη τους η ζωή... Οι Μυστικοί Αρραβώνες έχει την ωραιότερη ερωτική επιστολογραφία πο...
Αφροδίτη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο Θράσος ποθεί να ζήσει τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα πλατιά, ανοιχτά, ελεύθερα, να χαρεί τον κόσμο και να κάνει πράγματα μεγάλα. Όλα αυτά για το πρόσωπο της Αφροδίτης, αυτό της αιώνιας νιότης και ομορφιάς, που τον περιμένει στο πέτρινο μπαλκονάκι της οδού Αραχώβης. Θα του χαρίσει φιλιά σαν φίμωτρα. Κι εκείνος, που θα έπρεπε να ρουφά τη ζωή ευτυχισμένος, γυρίζει αργοπερπάτητος με μόνο σκοπό να ικανοποιήσει μια άπληστη γυναικεία ψυχή. Λίγα μόνο λείψανα αξιοπρέπειας δεν είναι ικανά να επαναστατήσουν μέσα του και γρήγορα οδηγείται στην παρανομία για εκείνη- πάντα για την...
Πιστή στον έρωτα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
«Πιστή στον έρωτα»... Ένα βιβλίο που «φλογίζει» και συνετίζει. Ένα μυθιστόρημα, που γοητεύει και καθηλώνει. Ένα έργο «τολμηρό», πικρό, αλλά και λυτρωτικό. Τέλος, ένα δημιούργημα του Ξενόπουλου, με όλα τα προσόντα της αφηγηματικής μαεστρίας του.
Η άπιστη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
"Η Άπιστη"... Ένα ακόμα μυθιστόρημα του Ξενόπουλου με θέμα την ανθρώπινη καρδιά. Ένα βιβλίο σχεδόν «άγνωστο» μέχρι τώρα, πλημμυρισμένο παλμό, θεμελιωμένο σε καταστάσεις παράξενες, αλλά και πραγματικές. Ένα έργο στο οποίο συγκρούονται και αλληλοσυμπληρώνονται ο έρωτας και η μοίρα, για να συνθέσουν μια μεγάλη ευτυχία, που το φως της πλημμυρίζει και μας.
Τυχεροί και άτυχοι
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Υπάρχουν άτυχοι και τυχεροί γεννημένοι; Αυτό το πρόβλημα προσπαθεί να λύσει σ’ όλη του τη ζωή ο άτυχος Ρίτσος Καλογεράς. Δεν το λύνει, φτάνει όμως στο βέβαιο συμπέρασμα πως ούτε οι τυχεροί είναι πάντα ευτυχισμένοι, ούτε δυστυχισμένοι οι άτυχοι. Άλλο Τύχη κι άλλο Ευτυχία.
Λίζα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ένα έρωτας γεννιέται μέσα από τις σελίδες μιας αλληλογραφίας. Ένα έργο ευγενικής πνοής, που δεν έχει καμιά σχέση με μύθους. Μια ιστορία παλλόμενης ζωής, αλήθειας και δυναμικού ερωτικού συναισθήματος, που ζητάει ανταπόκριση για να γονιμοποιηθεί και να φέρει την ευτυχία.
Η τρίμορφη γυναίκα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Μια νεαρή Αθηναία, η Νίτσα Γαζέλη, ένα αισθαντικό πλάσμα με τις ορμές της νιότης, και τη χαρά της ζωής, διεκδικεί με κάθε μέσο την ελευθερία της. Θέλει να βγαίνει μόνη της, να πηγαίνει όπου θέλει, να συναναστρέφεται όποιον θέλει και να γυρίζει στο σπίτι της ό,τι ώρα θέλει πηγαίνοντας ενάντια στην κοινωνία και στα ήθη του καιρού της. Και ξέρουμε πως η κοινωνία ακόμη κι όταν νικιέται και αλλάζει από τους καινοτόμους, τους εκδικείται.
Ο πόλεμος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Στους ήχους των τυμπάνων του πολέμου του 1912-1913, δύο όμορφοι νέοι, ο Παύλος και η Έλλη, συμμαχούν στην απλότητα του πρώτου τους φιλιού και οδηγούνται σε έναν επιπόλαιο γάμο. Άνθρωποι μεγαλωμένοι σε διαφορετικές, αταίριαστες οικογένειες, φαίνεται σαν τώρα μόλις να καταλαβαίνουν ότι η ζωή είναι γεμάτη μάχες. Για την ιδεαλίστρια Έλλη η μεγαλύτερη δίνεται μέσα της, όταν μαθαίνει ότι ο άντρας της δεν επιθυμεί να ανήκει στα παλικάρια του πολέμου, στους στρατιώτες που εκείνη πάντα θαύμαζε για την αρρενωπότητά τους. Και τα φιλιά αρχίζουν να γίνονται ψυχρά, προμηνύοντας πόλεμο αν...
Η αδελφούλα μου
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
"Η αδελφούλα μου" δεν είναι μόνο ένα παιδαγωγικό μυθιστόρημα, αλλά κι ένα λογοτεχνικό έργο. Γι’ αυτό και μεγάλοι τη διαβάζουν και παιδιά. Βγαλμένο από τη ζωή, από την καρδιά της ζωής, απ’ την οικογένεια διηγούμενο μιαν αληθινή ιστορία από τη ζωή του συγγραφέα, κινεί το ενδιαφέρον του παιδιού, του εμπνέει ευγενικά αισθήματα, του φυτεύει ορθές ιδέες, του δίνει καλά και τίμια παραδείγματα και συντελεί στη διάπλαση της ψυχής του και στη μόρφωση του χαρακτήρα του.
Ο κοσμάκης. Ο γυρισμός
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Είναι ένας συνθετικός πίνακας της ανθρώπινης ζωής και των προβλημάτων της, που παραμένουν ακέραια και αναλλοίωτα. Το "κέντρο" του Κόσμου και του ανθρώπου είναι ο έρωτας και η σεξουαλική ζωή κυριαρχεί και ρυθμίζει όλη την άλλη. Στο έργο καταγράφεται σ' όλη της τη δραματική εξέλιξη η εσωτερική σύγκρουση που γίνεται στην ψυχή του νέου Διονύση Αλιμπράντε που βρέθηκε αριστοκράτης από καταγωγή και σοσιαλιστής από εσωτερική παρόρμηση.
Το φάντασμα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο Ξενόπουλος μας πρόσφερε πολλά θαυμάσια έργα. Αλλά το "Φάντασμα" ίσως είναι το πιο πρωτότυπο. Μια πρωτάκουστη ιστορία, που διαδραματίστηκε το ΙΗ΄αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο, την οποία ο μεγάλος συγγραφέας τη μετέπλασε σε μυθιστόρημα, από τα ωραιότερα του είδους του. Την έκαμε έργο τέχνης στο οποίο η πανέμορφη και τραγική ηρωίδα του κατακτά μόνιμη θέση στην καρδιά μας.
Γκιοβάννα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Η «Γκιοβάννα»... Μια παλιά ζακυνθινή ιστορία, που ο Ξενόπουλος τη μεταπλάθει σε μυθιστόρημα πολλών συναισθηματικών συγκινήσεων, σε έργο τέχνης που διαθέτει τρία μεγάλα προσόντα: αφηγηματική μαεστρία, φανταστική, σχεδόν ψυχολογική δύναμη και την ιστορία μιας κοπέλας, που μένει αξέχαστη.