Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Αυστριακός συγγραφέας Τόμας Μπέρνχαρντ (1931-1989) ανήκει στα τρομερά παιδιά της γερμανόφωνης μεταπολεμικής λογοτεχνίας. Ένας ιδιόρρυθμος αναχωρητής με φυγόκεντρη ψυχή και άρρωστο σώμα - έπασχε από χρόνιο πνευμονικό νόσημα. Ό,τι περισσότερο απεχθανόταν ήταν ο αυστριακός μικροαστισμός, η περιρρέουσα υποκρισία και η -κατά τη γνώμη του αθεράπευτη από τον γερμανικό βάκιλο- γερμανική ψυχή. Η αδυναμία της προσωπικής ευτυχίας και η άπωση για τον κοινωνικό περίγυρο διοχετεύθηκαν σε μια λογοτεχνία γεμάτη σαρκασμό και υπαρξιακή μελαγχολία. Τα πεζά και τα θεατρικά του Μπέρνχαρντ μοι...

Καθώς για μια ακόμα φορά, αν και πολύ πιο συνετά αυτή τη φορά, έγινα έρμαιο της ασθένειας και της παθογένειάς μου, σκέφτηκα, τι κάνουμε τώρα; Και στρώθηκα κάτω και άρχισα να γράφω. Και το μόνο που σκεφτόμουν όλη την ώρα που έγραφα, ήταν ότι, μόλις ξεμπερδέψω με δαύτα, θα μαγειρέψω κάτι, θα φάω κάτι, επιτέλους θα φάω πάλι κάτι ζεστό, και αιφνιδίως, καθώς όσην ώρα έγραφα είχα ξεπαγιάσει, φόρεσα την τραγιάσκα. Όλοι φοράνε μια τέτοια τραγιάσκα, σκέφτηκα, όλοι, καθώς έγραφα και έγραφα και έγραφα... Με όπλο τον μονόλογο, έντονα παραληρηματικό και αντισυμβατικό, ο Thomas Bern...

Καθώς για μια ακόμα φορά, αν και πολύ πιο συνετά αυτή τη φορά, έγινα έρμαιο της ασθένειας και της παθογένειάς μου, σκέφτηκα, τι κάνουμε τώρα; Και στρώθηκα κάτω και άρχισα να γράφω. Και το μόνο που σκεφτόμουν όλη την ώρα που έγραφα, ήταν ότι, μόλις ξεμπερδέψω με δαύτα, θα μαγειρέψω κάτι, θα φάω κάτι, επιτέλους θα φάω πάλι κάτι ζεστό, και αιφνιδίως, καθώς όσην ώρα έγραφα είχα ξεπαγιάσει, φόρεσα την τραγιάσκα. Όλοι φοράνε μια τέτοια τραγιάσκα, σκέφτηκα, όλοι, καθώς έγραφα και έγραφα και έγραφα... Με όπλο τον μονόλογο, έντονα παραληρηματικό και αντισυμβατικό, ο Thomas Bern...

Δεν ταράζομαι απλώς εξάπτομαι κάπου κάπου ώστε να μη νομίζετε ότι είμαι κιόλας νεκρός δεν είμαι το αντίθετο μάλιστα το σώμα είναι απονεκρωμένο αλλά το κεφάλι αναγεννιέται κάθε μέρα φοβερή κατάσταση τα πρωινά στο κρεβάτι δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να στέκεται ξανά στα πόδια του όμως δεν παραιτούμαι δεν παραιτούμαι και δεν εγκαταλείπω. Μετά από τη θερμή υποδοχή της "Πρόζας", προχωρήσαμε στο θεατρικό έργο "Πλατεία Ηρώων" του Τόμας Μπέρνχαρντ, το οποίο δίχασε κοινό και κριτικούς όσο κανένα άλλο έργο της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής στον γερμανόφωνο χ...

Δεν ταράζομαι απλώς εξάπτομαι κάπου κάπου ώστε να μη νομίζετε ότι είμαι κιόλας νεκρός δεν είμαι το αντίθετο μάλιστα το σώμα είναι απονεκρωμένο αλλά το κεφάλι αναγεννιέται κάθε μέρα φοβερή κατάσταση τα πρωινά στο κρεβάτι δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να στέκεται ξανά στα πόδια του όμως δεν παραιτούμαι δεν παραιτούμαι και δεν εγκαταλείπω. Μετά από τη θερμή υποδοχή της "Πρόζας", προχωρήσαμε στο θεατρικό έργο "Πλατεία Ηρώων" του Τόμας Μπέρνχαρντ, το οποίο δίχασε κοινό και κριτικούς όσο κανένα άλλο έργο της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής στον γερμανόφωνο χ...

Μέσα στο Μουσείο Ιστορίας Τέχνης της Βιέννης, καθισμένος στον καναπέ της αίθουσας Μπορντόνε, απέναντι από τον "Άνθρωπο με τη λευκή γενειάδα" του Τιντορέτο, ο γηραιός μουσικοκριτικός Ρέγκερ περιμένει τον φίλο του Άτσμπαχερ, τον αφηγητή που, έχοντας φτάσει νωρίτερα στο ραντεβού, τον παρατηρεί με την άκρη του ματιού του από τη διπλανή αίθουσα. Αυτό είναι το σημείο από όπου ξεκινά αυτή η κωμωδία (ο Μπέρνχαρντ διαλέγει πάντοτε προσεκτικά τους υποτίτλους του), που δεν είναι άλλη από την κωμωδία της τέχνης, των καλλιτεχνών, των συγγραφέων, των φιλοσόφων, των συνθετών, τους οποίους...

Βιέννη, πρώτα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τέσσερις φίλοι ανταμώνουν καθημερινά σ' ένα λαϊκό εστιατόριο και τρώνε πάντοτε το φτηνότερο φαγητό. Αυτούς, τους Φτηνοφαγάδες, συναντά ο ανάπηρος Κόλερ, ο πέμπτος της συντροφιάς, και αισθάνεται υποχρεωμένος να τους αφιερώσει το κεντρικό κεφάλαιο του βιβλίου που γράφει, με θέμα τη φυσιογνωμική.

"Ο ανιψιός του Βιτγκενστάιν" αφηγείται τη φιλία ενός συγγραφέα με ένα πρόσωπο παράξενο, τον Παύλο Βιτγκενστάιν, που οι γιατροί χαρακτηρίζουν ψυχικά άρρωστο. Σ' έναν μονόλογο έντονα προσωπικό και συναρπαστικό, ο αφηγητής-φυματικός συγγραφέας μιλάει με τρόπο ανελέητο για πράγματα παλιά και "γνωστά", για τη ζωή, για την τέχνη, για τα λογοτεχνικά βραβεία, για τα βιεννέζικα καφενεία, για την πόλη και την εξοχή, για την αρρώστεια και τους γιατρούς, για το θάνατο. Και πάνω απ' όλα, για τη φιλία.

Μια τραγουδίστρια της όπερας, η οποία επρόκειτο να πρωταγωνιστήσει στον Μαγικό Αυλό του Μότσαρτ για πολλοστή φορά, εξαντλημένη από την πειθαρχεία που έχει επιβάλει στον εαυτό της και την επαναλαμβανόμενη έκθεση στο κοινό, αποφασίζει να ματαιώσει τις εμφανίσεις της και να αποσυρθεί στην εξοχή μαζί με τον τυφλό και αλκοολικό πατέρα της. Εκείνος όμως, έχει εναποθέσει όλη του τη ζωή στην καριέρα της. Στη συντροφιά τους βρίσκεται και ένας γιατρός, δόκτωρ Ιατροδικαστικής, ο οποίος είναι παθιασμένος με την ανθρώπινη ανατομία, αλλά αδιάφορος για την ανθρώπινη ύπαρξη... Στο επίμετρ...

Ένα βιβλίο για τον άγνωστο Τόμας Μπέρνχαρτ, με κείμενα του ιδίου, φίλων του, κορυφαίων ομοτέχνων του και κριτικών, και ανθρώπων που τον γνώρισαν τυχαία σε διάφορες περιόδους της ζωής του. Μια απόπειρα προσέγγισης στη δύσκολη, μυστική, φυλαγμένη, περίκλειστη ζωή του, η οποία υπήρξε και η πιο σημαντική πηγή έμπνευσης του έργου του. Μια ιχνηλασία στις προσωπικές, ανθρώπινες, καθημερινές ενασχολήσεις του και στα ανεξερεύνητα τοπία της ψυχής του.

Η "Ξύλευση" είναι η ιστορία ενός 'ερεθισμού', η ιστορία ενός 'καλλιτεχνικού δείπνου' στη Βιέννη. Ο συγγραφέας και αφηγητής κάθεται στην μπερζέρα και παρακολουθεί την ομήγυρη που περιμένει τον ηθοποιό του Μπουργκ, ο οποίος έχει υποσχεθεί ότι θα έρθει γύρω στις εντεκάμισι. Στο μεταξύ ο αφηγητής αναθυμάται την αυτόχειρα Γιοάνα, τη ζωή του μαζί της, και με τον τρόπο αυτόν έρχεται αντιμέτωπος με τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόταν κατά τη δεκαετία του '50. Κάπου στη μέση της αφήγησης εμφανίζεται εντέλει ο ηθοποιός. Ο ηθοποιός του Μπουργκ φέρνει στην ομήγυρη το μήνυμα...

Η "Ξύλευση" είναι η ιστορία ενός "ερεθισμού", η ιστορία ενός "καλλιτεχνικού δείπνου" στη Βιέννη. Ο συγγραφέας και αφηγητής κάθεται στην μπερζέρα και παρακολουθεί την ομήγυρη που περιμένει τον ηθοποιό του Μπουργκ, ο οποίος έχει υποσχεθεί ότι θα έρθει γύρω στις εντεκάμισι. Στο μεταξύ ο αφηγητής αναθυμάται την αυτόχειρα Γιοάνα, τη ζωή του μαζί της, και με τον τρόπο αυτόν έρχεται αντιμέτωπος με τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόταν κατά τη δεκαετία του '50. Κάπου στη μέση της αφήγησης εμφανίζεται εντέλει ο ηθοποιός. Ο ηθοποιός του Μπουργκ φέρνει στην ομήγυρη το μήνυμα...

Η ανθρωπότητα έχει τρελλαθεί. Η ανασφάλειά της έχει χτυπήσει κόκκινο. Η ανθρωπότητα δεν τρέμει τίποτε περισσότερο από τον ίδιο τον εαυτό της. "[...] Ο Καντ του Διαφωτισμού, ο φιλόσοφος που έδωσε στους ανθρώπους το φως της κριτικής αυτονομίας και της ελευθερίας, στο έργο του Μπέρνχαρντ κοντεύει να χάσει την όρασή του. Διαφωτισμός κυριολεκτικά θα πει ν' ανοίγεις τα μάτια σου. Ο Καντ, ο πατέρας του Διαφωτισμού, ο κύριος φορέας του φωτός, εδώ βρίσκεται στα όρια της τύφλωσης. Επιπλέον είναι ένας κακότροπος, υποχόνδριος και τυραννικός γέρος. Το μόνο έμβιο ον που ανέχεται είναι...

Οκτώ Ευρωπαίοι συγγραφείς και δώδεκα διηγήματά τους αποτελούν το σώμα αυτού του βιβλίου. Διηγήματα γραμμένα ανάμεσα στο 1927 με 1938. Απόηχος ζωής, πολέμων, αισθημάτων. Αυτό το βιβλίο είναι η τελευταία μεταφραστική δουλειά, της φίλης, συγγραφέως, Φούλας Λαμπελέ, πριν φύγει, στις 7 Οκτωβρίου 2010, για τα άστρα. Την ευχαριστούμε για τον πολιτισμό που μας δίδαξε.