Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι αναζητήσεις του ιμπρεσιονισμού, που ξεκινούν με τον Κλωντ Μονέ, οδηγούν τη ζωγραφική σ' ένα νέο είδος υπαιθρισμού. Οι Τουλούζ Λωτρέκ, Σερά, Σεζάν, Βαν Γκογκ και πρωτίστως ο Γκωγκέν, επηρεάστηκαν καταλυτικά από τους ιμπρεσιονιστές. Όλοι αυτοί, βέβαια, ανήκουν ήδη σε μια άλλη γενιά, για την οποία το κυρίαρχο στοιχείο δεν είναι πια η σύλληψη της φευγαλέας και στιγμιαίας εντύπωσης, αλλά τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του προς αναπαράσταση αντικειμένου. Ο Ανρί Ματίς (Henri Matisse, 1869-1954) εμφανίζεται στην ιστορία της τέχνης ακολουθώντας τα ίχνη των Γκωγκέν και Μονέ. Αυτή η...

Ο Σεζάν έχει θέση "κλειδί" στη εξέλιξη της τέχνης τον 20ο αιώνα. Tο έργο του καθόρισε σε μεγάλο βαθμό ό,τι επρόκειτο να συμβεί και η απήχησή του φτάνει ως τις μέρες μας. H σύνδεσή του με τους ιμπρεσιονιστές είναι τόσο στενή που δύσκολα θα τον ξεχωρίζαμε απ’ αυτούς, όμως προχώρησε πιο πέρα, για να υπερασπιστεί με πείσμα -συχνά και με δύστροπη εμμονή- και, τελικά, να επικυρώσει τον δικό του τρόπο να "βλέπει" και να αποδίδει ζωγραφικά τον κόσμο. Ό,τι υπάρχει, ό,τι βλέπουμε, δεν είναι ανεξάρτητο, όλα δομούνται οργανικά: αυτή η ιδέα δεσπόζει στο έργο του. "O Σεζάν", γράφει ο...

Ανάμεσα στους μεγάλους καλλιτέχνες ο Ιερώνυμος Μπος αποτελεί μοναδική περίπτωση. Έχαιρε πάντα υψηλής εκτίμησης από ισχυρούς συλλέκτες και είχε πολλούς θαυμαστές. Αν και σώζεται ένας σημαντικός πυρήνας του έργου του, οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή του και για τις ιδέες του είναι λιγοστές, σχεδόν ανύπαρκτες. [...] Αποτελεί, άραγε, αυτή η "σιωπή" μέρος μια καλά υπολογισμένης στρατηγικής; Ήθελε ο Μπος να κρυφτεί πίσω από το έργο του, ώστε αυτό να κρατήσει για πάντα αναμμένη τη φλόγα του αινίγματος; Δεν θα πρέπει να απορρίπτουμε την πιθανότητα μιας θετικής απάντησης, αν λά...

Ένα από τα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του Μποτιτσέλι είναι η "αποκαλυπτική" της ικανότητα. Μπορεί να δει κανείς σε κάθε έργο του μια όψη της γεμάτης αντιφάσεις κοινωνίας της Ιταλίας της Αναγέννησης, στο δεύτερο μισό του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα. Η μορφολογική και εννοιολογική ποιότητα του συνόλου του έργου του, αλλά και κάθε έργου χωριστά, τον κάνει να ξεχωρίζει από πολλούς σύγχρονούς του καλλιτέχνες.

Ένα από τα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του Μποτιτσέλι είναι η "αποκαλυπτική" της ικανότητα. Μπορεί να δει κανείς σε κάθε έργο του μια όψη της γεμάτης αντιφάσεις κοινωνίας της Ιταλίας της Αναγέννησης, στο δεύτερο μισό του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα. Η μορφολογική και εννοιολογική ποιότητα του συνόλου του έργου του, αλλά και κάθε έργου χωριστά, τον κάνει να ξεχωρίζει από πολλούς σύγχρονούς του καλλιτέχνες.

Ο Βερμέερ δεν είναι ρεαλιστής ζωγράφος, από πολλές απόψεις. Δημιουργεί έναν κόσμο διαμετρικά αντίθετο με την πραγματικότητα της εποχής του, στην οποία κυριαρχούν οι πολεμικές συγκρούσεις· έναν οικιακό, νοικοκυρεμένο, ελεγχόμενο, σιωπηλό, εξαιρετικά πολιτισμένο κόσμο, πολύ μακριά από τα πεδία των μαχών. Οι Ολλανδοί ζωγράφοι, και πιο αποτελεσματικά απ' όλους ο Βερμέερ, παρουσιάζουν την οικογενειακή εστία, το σπίτι, σαν χώρο που προστατεύει από τον έξω κόσμο. Σπάνια στην Ιστορία μπορούμε να δούμε χαραγμένα τόσο ξεκάθαρα τα όρια ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο. Αυτή η αίσθη...

Ο Βερμέερ δεν είναι ρεαλιστής ζωγράφος, από πολλές απόψεις. Δημιουργεί έναν κόσμο διαμετρικά αντίθετο με την πραγματικότητα της εποχής του, στην οποία κυριαρχούν οι πολεμικές συγκρούσεις· έναν οικιακό, νοικοκυρεμένο, ελεγχόμενο, σιωπηλό, εξαιρετικά πολιτισμένο κόσμο, πολύ μακριά από τα πεδία των μαχών. Οι Ολλανδοί ζωγράφοι, και πιο αποτελεσματικά απ' όλους ο Βερμέερ, παρουσιάζουν την οικογενειακή εστία, το σπίτι, σαν χώρο που προστατεύει από τον έξω κόσμο. Σπάνια στην Ιστορία μπορούμε να δούμε χαραγμένα τόσο ξεκάθαρα τα όρια ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο. Αυτή η αίσθη...

Ο Πλίνιος περιγράφει στη "Φυσική Ιστορία" ότι, όταν σ' έναν από τους περίφημους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς της αρχαιότητας ήρθαν αντιμέτωποι ο Παρράσιος και ο Ζεύξις, ο Ζεύξις ζωγράφισε ένα τσαμπί σταφύλια με τόσο ρεαλιστικό τρόπο, ώστε τα πουλιά κατέβηκαν από τον ουρανό και προσπάθησαν να τα τσιμπολογήσουν. [...] Η ικανότητα να αποτυπώνει τις δονήσεις του αέρα και τις αμέτρητες αποχρώσεις του φωτός προσδίδει στη ζωγραφική του Τιτσιάνο αυτή την αίσθηση αληθοφάνειας, και κάνει να μπερδεύονται τα όρια μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας, μεταξύ ζωγραφικής και ζωής. [...] Η αίσ...

Ο Πλίνιος περιγράφει στη "Φυσική Ιστορία" ότι, όταν σ' έναν από τους περίφημους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς της αρχαιότητας ήρθαν αντιμέτωποι ο Παρράσιος και ο Ζεύξις, ο Ζεύξις ζωγράφισε ένα τσαμπί σταφύλια με τόσο ρεαλιστικό τρόπο, ώστε τα πουλιά κατέβηκαν από τον ουρανό και προσπάθησαν να τα τσιμπολογήσουν. [...] Η ικανότητα να αποτυπώνει τις δονήσεις του αέρα και τις αμέτρητες αποχρώσεις του φωτός προσδίδει στη ζωγραφική του Τιτσιάνο αυτή την αίσθηση αληθοφάνειας, και κάνει να μπερδεύονται τα όρια μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας, μεταξύ ζωγραφικής και ζωής. [...] Η αίσ...

Ματαιοπονεί όποιος μάχεται ενάντια στα στερεότυπα, τις κοινοτοπίες, ενάντια σε ό,τι ο Γκυστάβ Φλωμπέρ αποκαλούσε "κοινώς αποδεκτές απόψεις". Πόσο μάλλον, όταν έχουμε να κάνουμε με βαρύγδουπα ονόματα της καλλιτεχνικής μας παράδοσης. Στην περίπτωση του Κλωντ Μονέ (1840-1926), συνιστά πλέον κοινοτοπία η παρουσίασή του ως καλλιτέχνη με ροπή προς τον αυτοσχεδιασμό, πρωτοπόρου της ζωγραφικής στο ύπαιθρο (υπαιθρισμού) και μορφής που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Εντούτοις, όλα αυτά τα στοιχεία, τα οποία διαμόρφωσαν την εικόνα του Μονέ στα μάτια των συγχ...

Ματαιοπονεί όποιος μάχεται ενάντια στα στερεότυπα, τις κοινοτοπίες, ενάντια σε ό,τι ο Γκυστάβ Φλωμπέρ αποκαλούσε "κοινώς αποδεκτές απόψεις". Πόσο μάλλον, όταν έχουμε να κάνουμε με βαρύγδουπα ονόματα της καλλιτεχνικής μας παράδοσης. Στην περίπτωση του Κλωντ Μονέ (1840-1926), συνιστά πλέον κοινοτοπία η παρουσίασή του ως καλλιτέχνη με ροπή προς τον αυτοσχεδιασμό, πρωτοπόρου της ζωγραφικής στο ύπαιθρο (υπαιθρισμού) και μορφής που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Εντούτοις, όλα αυτά τα στοιχεία, τα οποία διαμόρφωσαν την εικόνα του Μονέ στα μάτια των συγχ...

Την περίοδο της ακμής του ιμπρεσιονισμού, όταν ο Μονέ, ο Πισαρό, ο Σισλέ και πολλοί άλλοι, τοποθετώντας το καβαλέτο στις όχθες του Σηκουάνα ή στους ηλιόλουστους αγρούς, μελετούσαν παθιασμένα τα εφέ του φωτός στην προσπάθειά τους να αναπαράγουν χρωματικά τα θολά τους οράματα, εκείνα τα χρόνια μιας ζωγραφικής γεμάτης με φως και φύση, ένας ζωγράφος αναζητούσε στη Μονμάρτρη τις σκιές της πόλης. Γι' αυτό το λόγο μελετούσε τους περαστικούς· όχι το φως που τους φώτιζε αλλά τα χαρακτηριστικά τους, μαντεύοντας έτσι τον χαρακτήρα τους. Αν οι ιμπρεσιονιστές έβαζαν τα δυνατά τους για ν...

Την περίοδο της ακμής του ιμπρεσιονισμού, όταν ο Μονέ, ο Πισαρό, ο Σισλέ και πολλοί άλλοι, τοποθετώντας το καβαλέτο στις όχθες του Σηκουάνα ή στους ηλιόλουστους αγρούς, μελετούσαν παθιασμένα τα εφέ του φωτός στην προσπάθειά τους να αναπαράγουν χρωματικά τα θολά τους οράματα, εκείνα τα χρόνια μιας ζωγραφικής γεμάτης με φως και φύση, ένας ζωγράφος αναζητούσε στη Μονμάρτρη τις σκιές της πόλης. Γι' αυτό το λόγο μελετούσε τους περαστικούς· όχι το φως που τους φώτιζε αλλά τα χαρακτηριστικά τους, μαντεύοντας έτσι τον χαρακτήρα τους. Αν οι ιμπρεσιονιστές έβαζαν τα δυνατά τους για ν...

Η αγάπη του κοινού για το έργο του Ροντέν φαίνεται ότι δεν έπαψε ποτέ να μεγαλώνει, τόσο ανάμεσα στους "εκλεκτούς" -ο Ρίλκε έλεγε ότι όποιος είχε διανύσει ήδη ένα μεγάλο μέρος της ζωής του, "εδώ θα ανακαλύψει την ίδια τη ζωή, σε όλες της τις διαστάσεις"-, όσο και ανάμεσα στους "πολλούς", πάντα διψασμένους για καλλιτεχνικές εικόνες στις οποίες να προβάλουν τις εικόνες της ψυχής τους -"Ο σκεπτόμενος" ή "Το φιλί" είναι από τα πιο κοινά έργα των λεγόμενων "φανταστικών μουσείων". Άλλωστε, κανένας σύγχρονος γλύπτης -και βέβαια κανένας γλύπτης του 19ου αιώνα- δεν θα άξιζε να μπει...

Η αγάπη του κοινού για το έργο του Ροντέν φαίνεται ότι δεν έπαψε ποτέ να μεγαλώνει, τόσο ανάμεσα στους "εκλεκτούς" -ο Ρίλκε έλεγε ότι όποιος είχε διανύσει ήδη ένα μεγάλο μέρος της ζωής του, "εδώ θα ανακαλύψει την ίδια τη ζωή, σε όλες της τις διαστάσεις"-, όσο και ανάμεσα στους "πολλούς", πάντα διψασμένους για καλλιτεχνικές εικόνες στις οποίες να προβάλουν τις εικόνες της ψυχής τους -"Ο σκεπτόμενος" ή "Το φιλί" είναι από τα πιο κοινά έργα των λεγόμενων "φανταστικών μουσείων". Άλλωστε, κανένας σύγχρονος γλύπτης -και βέβαια κανένας γλύπτης του 19ου αιώνα- δεν θα άξιζε να μπει...

Η καλλιτεχνική πορεία του Πάουλ Κλέε χαρακτηρίζεται από τη βαθιά αμφισημία να είναι ταυτόχρονα κλασικός και μοντέρνος, αποσπασματικός και ανορθόδοξος, σημαδεμένος από τη μεγάλη του ικανότητα στον πειραματισμό και την ανάμειξη ετερόκλητων στοιχείων, με το βλέμμα διαρκώς στραμμένο στην εποχή του. Αυτή είναι, ίσως, η μεγαλύτερη κληρονομιά που άφησε στους πρωτοποριακούς καλλιτέχνες του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Η αγάπη για το φανταστικό, τόσο βαθιά ριζωμένη στην ευρωπαϊκή παράδοση -και ιδιαίτερα στη Γερμανία- συνδυάζεται στην περίπτωσή του με μια πολύπλευρη έμφαση στην...

Η καλλιτεχνική πορεία του Πάουλ Κλέε χαρακτηρίζεται από τη βαθιά αμφισημία να είναι ταυτόχρονα κλασικός και μοντέρνος, αποσπασματικός και ανορθόδοξος, σημαδεμένος από τη μεγάλη του ικανότητα στον πειραματισμό και την ανάμειξη ετερόκλητων στοιχείων, με το βλέμμα διαρκώς στραμμένο στην εποχή του. Αυτή είναι, ίσως, η μεγαλύτερη κληρονομιά που άφησε στους πρωτοποριακούς καλλιτέχνες του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Η αγάπη για το φανταστικό, τόσο βαθιά ριζωμένη στην ευρωπαϊκή παράδοση -και ιδιαίτερα στη Γερμανία- συνδυάζεται στην περίπτωσή του με μια πολύπλευρη έμφαση στην...

Ο Βασίλι Καντίνσκι υπήρξε πρωταγωνιστής και μάρτυρας όχι μόνο μιας, αλλά πολλών επαναστάσεων. Γεννήθηκε το 1866 στη Μόσχα και πέθανε το 1944 στο Νεϊγύ-συρ-Σεν (Γαλλία). Ο μεγάλος αυτός καλλιτέχνης έζησε και δημιούργησε σε μια ιστορική περίοδο που σημαδεύτηκε από γεγονότα εξαιρετικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το ξέσπασμα της Ρωσικής Επανάστασης, ακολούθησε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία και οι διώξεις από τους ναζί. Τελικά, το 1933, ο Καντίνσκι θα εγκατασταθεί στο Παρίσι, όπου και θα παραμεί...

Ο Βασίλι Καντίνσκι υπήρξε πρωταγωνιστής και μάρτυρας όχι μόνο μιας, αλλά πολλών επαναστάσεων. Γεννήθηκε το 1866 στη Μόσχα και πέθανε το 1944 στο Νεϊγύ-συρ-Σεν (Γαλλία). Ο μεγάλος αυτός καλλιτέχνης έζησε και δημιούργησε σε μια ιστορική περίοδο που σημαδεύτηκε από γεγονότα εξαιρετικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το ξέσπασμα της Ρωσικής Επανάστασης, ακολούθησε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία και οι διώξεις από τους ναζί. Τελικά, το 1933, ο Καντίνσκι θα εγκατασταθεί στο Παρίσι, όπου και θα παραμεί...

Ο Φράνσις Μπέικον (Δουβλίνο 1909 - Μαδρίτη 1992) τοποθετείται ανάμεσα στους ελάχιστους σύγχρονους καλλιτέχνες που βίωσαν έντονα την κρίση της αστικής κοινωνίας μέσα στον 20ό αιώνα και εξίσου έντονα τη μετουσίωσαν σε εικαστική έκφραση. Διαχωρίζεται, όμως, από τους υπόλοιπους γιατί παρουσιάζει ιδιομορφία. Η ζωγραφική του δεν "αποτυπώνει" επιφανειακού τύπου επίκαιρα στοιχεία αυτής της κρίσης, αλλά τα βαθύτερα στρώματα της ανθρώπινης φύσης. Αμιγώς ανθρωποκεντρικός, με τις παραμορφωμένες, σχεδόν φασματικές ανθρώπινες φιγούρες του, που εκφράζουν την πραγματικότητα σ' όλη της τη β...