Eco Umberto 1932-2016
Eco Umberto
Ο Ουμπέρτο Έκο, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας, μυθιστοριογράφος, γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου του 1932. Φημολογείται ότι το επώνυμο "Έκο" είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων "Ex Caelis Oblatus", που σημαίνει "θεϊκό δώρο". Ακολούθησε σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας και έκανε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Μελετών. Επίσης, ήταν διευθυντής του περιοδικού "VS". Στη διάρκεια της δεκαετίας του 70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματα του, κάνοντας την αρχή με "Το όνομα του Ρόδου", που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Medicis Etranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνούσε τον καιρό του με τη γυναίκα του και δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Γνώριζε άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιούσε πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του είχε κερδίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις και έχει κάνει δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: "Opera aperta" (1962), "La struttura assente" (1968), "Θεωρία σημειωτικής" (1975), "Lector in fabula" (1979). To 1980 εμφανίστηκε ως μυθιστοριογράφος με το "Όνομα του Ρόδου", το 1988 ακολούθησε το "Εκκρεμές του Φουκώ". Έφυγε από τη ζωή στις 19 Φεβρουαρίου 2016 σε ηλικία 84 ετών. (φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)
Η σημειολογία στην καθημερινή ζωή
Eco Umberto 1932-2016
Μαλλιάρης Παιδεία (1999)
Το πολιτιστικό περιβάλλον καθορίζει τη φύση των ατόμων σε τέτοιο σημείο, ώστε να μην είμαστε πια σε θέση να το διακρίνουμε ακόμη κι όταν αποκρούουμε τις ρατσιστικές γνώμες όσων αποδίνουν σε σταθερή φυσική ιδιότητα τη συμπεριφορά κάποιου. Σε τέτοιες περιπτώσεις η πιο αυθόρμητη αντίδραση είναι συνήθως να αρνιόμαστε την υποθετική φυσική ιδιότητα. Σχεδόν όπως έκαναν οι φωτισμένοι δημοκράτες στην περίοδο της παρακμής τους, πριν λίγα χρόνια, μπρος στο ρατσιστή που περιγελούσε τους νέγρους για τα κατσαρά τους μαλλιά και την πλατσουκωτή μύτη τους: κατέβαλαν απεγνωσμένες προσπάθειες...
Η αναζήτηση της τέλειας γλώσσας
Eco Umberto 1932-2016
Ελληνικά Γράμματα (1998)
Ένα σημειολογικό "παραμύθι", που αφηγείται την αγωνία του σκεπτόμενου ανθρώπου να ανακαλύψει, πέρα και πίσω από τα στοιχεία που η παράδοση και η ιστορία τού κληροδότησαν, την αλήθεια της τέλειας γλώσσας. Ο Έκο ταξιδεύει από τον Κήπο της Εδέμ ως τον πύργο της Βαβέλ, από την Αίγυπτο ως την Αρχαία Ελλάδα και την Κίνα, για να φτάσει, από τα ιδιώματα του πολυτάραχου Μεσαίωνα και τις μελέτες της Αναγέννησης μέχρι τις σύγχρονες γλώσσες των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του μέλλοντος. Οι στοχασμοί γύρω από τη γλώσσα του Αδάμ, την τέλεια γλώσσα, καθώς και την ικανότητα κάθε γλώσσας...
Τι πιστεύει αυτός που δεν πιστεύει;
Συλλογικό έργο
Ελληνικά Γράμματα (1998)
Το βιβλίο αυτό εγκαινίασε τη σειρά "Μονοπάτια" των εκδόσεων "Λίμπεραλ", που δημιούργησαν για να κάνουν αυτόνομες και ακόμη πιο ξεκάθαρες τις μεγάλες κατευθυντήριες γραμμές της έρευνας, στην οποία το περιοδικό έχει ρίξει όλες της δυνάμεις του, με τη συμβολή πολλών σημαντικών συνεργατών του. Ο διάλογος με αλληλογραφία μεταξύ του Ουμπέρτο Έκο και του καδινάλιου Κάρλο Μαρία Μαρτίνι, που περιλαμβάνεται στο πρώτο μέρος, άρχισε με το πρώτο τεύχος του "Λίμπεραλ" -κυκλοφόρησε στις 22 Μαρτίου 1995-, που συνέχισε την έκδοσή του ανά τρίμηνο. Στις οκτώ επιστολές αυτής της δημόσιας αλ...
Ουμπέρτο Έκο
Eco Umberto 1932-2016
Εκδόσεις Καστανιώτη (1996)
«Θεωρώ ύβρη να ρωτάς έναν άνθρωπο αν υπάρχει κατά τη γνώμη του Θεός. Οι ερωτήσεις πάνω στο μυστήριο της ύπαρξης νομίζω ότι ενοχλούν ακόμα κι έναν άθεο! Ακόμα και οι άθεοι έχουν θρησκευτικά προβλήματα!..»
Έξι περιπλανήσεις στο δάσος της αφήγησης
Eco Umberto 1932-2016
Ελληνικά Γράμματα (1996)
Για να γίνουμε υπεύθυνοι πολίτες αυτού του κόσμου πρέπει καταρχήν να διαβάζουμε και να κατανοούμε τα κείμενα. Κι ο Έκο στο βιβλίο αυτό μας μαθαίνει πώς να κάνουμε την αρχή , "ενάντια στο λήθαργο της σκέψης", που δημιουργεί κοινωνίες και ανθρώπους τέρατα. Ο Ουμπέρτο Έκο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μπολώνια της Ιταλίας, είναι γνωστός στην Ελλάδα και σ' ολόκληρο τον κόσμο από τα μυθιστορήματά του και το επιστημονικό του έργο, στον τομέα της σημειωτικής. Στο βιβλίο αυτό χρησιμοποιεί τα "δάση" σαν μεταφορά για το αφηγηματικό κείμενο. Κάθε αναγνώστης, μαθαίνει να βρίσκει το...
Τέχνη και κάλλος στην αισθητική του Μεσαίωνα
Eco Umberto 1932-2016
Γνώση (1994)
Το κάλλος, η τέχνη, η αισθητική είχαν πάντα τη θέση τους στην ιστορία και την εξέλιξη των πολιτισμών σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Αυτή η παράλληλη πορεία σπάνια αντιμετωπίστηκε με μια σαφώς επιστημονική προσέγγιση μια και η κρατούσα άποψη ήταν πως τα δύο αυτά μείζονα θέματα δε συνδέονται, απαραίτητα, μεταξύ τους· εξάλλου η έννοια της αισθητικής γεννήθηκε στην Ευρώπη μόλις το 18ο αιώνα. Έτσι πολύ συχνά οι ιστορικοί δεν έπαιρναν υπόψη τους τις προγενέστερες θεωρίες περί του ωραίου και της τέχνης, πράγμα που για ένα μακρύ χρονικό διάστημα δημιούργησε μεγάλη ασάφεια γύρ...
Τα όρια της ερμηνείας
Eco Umberto 1932-2016
Γνώση (1994)
Γραμμένα κατά την τελευταία δεκαπενταετία, τα δοκίμια αυτού του βιβλίου ταξιδεύουν από την κριτική της ερμητικής παράδοσης και την εξερεύνηση των πιο ασύδοτων ερμηνειών του Δάντη, του Λεοπάρντι και του Τζόυς, ίσαμε τις προσωπικές εξομολογήσεις του συγγραφέα ως αναγνώστη των ερμηνευτών των μυθιστορημάτων του και τις οριακές εκείνες καταστάσεις όπου ανάμεσα σε δύο Τζοκόντες πρέπει κανείς να αποφασίσει ποια είναι η αυθεντική. Τα δοκίμια συζητούν τα όρια της ερμηνείας, τις περιπτώσεις σπατάλης ερμηνευτικής ενέργειας, τα κριτήρια οικονομίας της ανάγνωσης. Πολεμική επίθεση σε πο...
Κήνσορες και θεράποντες
Eco Umberto 1932-2016
Γνώση (1994)
Όταν το 1964 έγινε η πρώτη έκδοση αυτού του βιβλίου η έκφραση "Κήνσορες και θεράποντες" αποτελούσε απλώς έναν τίτλο. Έκτοτε έγινε έκφραση τρέχουσας χρήσης, παροιμιακή σχεδόν αντίθεση. Όταν εμφανίστηκε το βιβλίο, η χρήση οργάνων της αυστηρής έρευνας σε θέματα όπως τα κόμικς, το καταναλωτικό τραγούδι, το λαϊκό αφήγημα, φαινόταν εξωφρενική σε πολύ κόσμο: σήμερα, οι ίδιες οι γενεές, που απάντησαν με τις τεχνικές της εναλλακτικής πληροφόρησης και της αντιπληροφόρησης στην εισβολή των μαζικών μέσων, απέδειξαν ότι το πρόβλημα αυτών των μέσων αγγίζει τον πυρήνα της κοινωνίας μας, δ...
Περί βιβλιοθηκών
Συλλογικό έργο
Άγρα (1993)
Το "Περί βιβλιοθηκών" είναι μία βιβλιοφιλική και παιγνιώδης ανθολογία κειμένων για βιβλιοθήκες - δημόσιες ή ιδιωτικές. Αρχίζοντας με τη βιβλιοθήκη του "Ναυτίλου" του πλοιάρχου Νέμο στον Ιούλιο Βερν και τη βιβλιοθήκη του "Μεγάλου Ανατολικού" στον Ανδρέα Εμπειρίκο, προχωράμε στην ατέρμονη βιβλιοθήκη, μεταφορά του σύμπαντος, του Borges. O Umberto Eco σχολιάζει την ιδανική σύγχρονη βιβλιοθήκη. Ο Perec παίζει με την ταξινόμηση των βιβλίων κι ο Jacques Roubaud με τις στρατηγικές που αναπτύσσει η βιβλιοθήκη για να μην παραδώσει τα ποθητά βιβλία στους αναγνώστες. Στην Dorothy Sayer...
Η ποιητική του Τζαίημς Τζόυς
Eco Umberto 1932-2016
Δελφίνι (1993)
Το βιβλίο του Έκο για τον Τζαίημς Τζόυς αποτελεί ένα πολύτιμο κλειδί για την κατανόηση του μεγάλου Ιρλανδού συγγραφέα. Ο Έκο εξετάζει διεξοδικά όλες τις "ποιητικές", τις κατασκευαστικές τεχνικές, και τους στόχους του Τζόυς από τα πρώιμα γραπτά του μέχρι τις δύο τελευταίες μεγάλες συνθέσεις του, τον "Οδυσσέα" και το γριφώδες νυχτερινό έπος "Finnegans Wake". Ο Έκο αποκαλύπτει με την ανάλυσή του το βάθος και το κύρος του μετασχηματισμού που προκάλεσε ο Τζόυς στη Σύγχρονη Λογοτεχνία και γενικότερα στην ιστορία του πολιτισμού μας.