Πολίτης Κοσμάς 1888-1974
Polítis Kosmás
Κοσμάς Πολίτης (1888-1974). Ο Κοσμάς Πολίτης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Παρασκευά Ταβελούδη) γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του εμπόρου Λεωνίδα Ταβελούδη από τη Λέσβο και της Καλλιόπης το γένος Χατζημάρκου από το Αϊβαλί. Το 1890 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Σμύρνη, μετά από την οικονομική καταστροφή του πατέρα του. Εκεί πήρε ιδιαίτερα μαθήματα Αγγλικών και Γαλλικών. Το 1900 πέθανε η μητέρα του και ο Πάρις (όπως τον φώναζαν οι δικοί του ) ανατράφηκε από την αδερφή του Μαρία. Στη Σμύρνη φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή και στο Αμερικανικό Κολλέγιο (από το οποίο δεν αποφοίτησε) και εργάστηκε στην Τράπεζα Ανατολής (1905-1911), σε υποκατάστημα της Εταιρείας Wiener Bank-Verein (1911-1919) και στην τράπεζα Credit Foncier d’ Algerie et de Tunisie (1919-1922). Το 1917 παντρεύτηκε την Κλάρα Κρέσπι που καταγόταν από την Αυστροουγγαρία, με την οποία απέκτησε μια κόρη, τη Φοίβη. Το Σεπτέμβρη του 1922 έφυγε με την οικογένειά του για τη Μασσαλία και το Παρίσι, όπου εργάστηκε στην εκεί Credit Foncier d’ Algerie et de Tunisie και το 1923 έφυγε για την Αγγλία. Εργάστηκε στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας του Λονδίνου και το 1924 επέστρεψε στην Ελλάδα ως υποδιευθυντής στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας στην Αθήνα. Το 1934 ζήτησε μετάθεση στην Πάτρα, όπου έζησε ως το 1942 αντιμετωπίζοντας έντονα οικονομικά προβλήματα, λόγω του δανείου που είχε πάρει για να χτίσει το σπίτι του στο Παλαιό Ψυχικό (που δημεύτηκε το 1945 από το Δημόσιο και ο Πολίτης αναγκάστηκε να πληρώνει ενοίκιο ως το θάνατό του). Παράλληλα αντιμετώπισε προβλήματα υγείας και το 1942 απολύθηκε από τη θέση του, καθώς η διεύθυνση της τράπεζας έκρινε πως έκανε κατάχρηση αναρρωτικών αδειών κατά τη διάρκεια σοβαρής αρρώστιας της κόρης του (πέθανε την ίδια χρονιά πάνω στη γέννα της, το ίδιο και το παιδί της· ο θάνατός της στάθηκε καθοριστικός για την επανασύνδεση του Πολίτη με την Κλάρα). Από το 1942 και ως το θάνατό του το βασικό μέσο βιοπορισμού του ήταν οι μεταφράσεις (από το 1945-1946 εργάστηκε ως μεταφραστής στο Βρετανικό Συμβούλιο και στο περιοδικό "Ελληνοαγγλική Επιθεώρηση"). Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ και ιδρυτικό μέλος της ΕΔΑ, με την οποία έθεσε υποψηφιότητα στις εκλογές του 1951 στην περιφέρεια Πατρών, χωρίς να εκλεγεί. Το 1961 έγινε επίτιμο μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (είχε προηγηθεί άρνηση της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών να τον δεχτεί, καθώς αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας για την αριστερή του δράση). Το 1967 πέθανε η γυναίκα του και ο Πολίτης συνελήφθη από την Ασφάλεια της δικτατορίας. Το 1973 μπήκε στον Ευαγγελισμό λόγω αναπνευστικής και καρδιακής ανεπάρκειας, μεταφέρθηκε για λίγο στον οίκο ευγηρίας "Relax Palace" στο Μαρούσι και ένα χρόνο αργότερα ξαναμπήκε στον Ευαγγελισμό, όπου πέθανε. Η πρώτη εμφάνιση του Κοσμά Πολίτη στο χώρο της λογοτεχνίας έγινε σε ηλικία 42 ετών με την έκδοση του "Λεμονοδάσους" (1930), που γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό από τον κόσμο των γραμμάτων, ενώ ο ίδιος δήλωνε "ερασιτέχνης συγγραφέας". Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Πάτρα έγραψε την "Eroϊca", που μοιράστηκε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, το 1939, από κοινού με τον Μενέλαο Λουντέμη, και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1960 από τον Μιχάλη Κακογιάννη (βραβείο σκηνοθεσίας Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 1961, και συμμετοχή στα Φεστιβάλ Βερολίνου και Λονδίνου). Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο διηγήματος (1960 για την "Κορομηλιά") και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1964 για το "Στου Χατζηφράγκου"). Ο Κοσμάς Πολίτης θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της πεζογραφίας της γενιάς του ’30. Στο σύνολο του πεζογραφικού του έργου κυριαρχεί η αγωνιώδης αναζήτηση του απόλυτου ιδεώδους (συχνά τραγική λόγω της επίγνωσης της χιμαιρικής φύσης μιας τέτοιας αναζήτησης), η οποία εκφράζεται άλλοτε μέσω μιας ιδεαλιστικής, αισθητιστικής και κοσμοπολίτικης γραφής, που συνδυάζει ρεαλιστικά στοιχεία με λυρικές εξάρσεις και κινείται στα πλαίσια της μυθοποίησης της ζωής, και άλλοτε με μια πιο άμεση ιδεολογική στροφή προς τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής (εντονότερη στα έργα του μετά την εισχώρησή του στο ΚΚΕ με αφετηρία "Το Γυρί"). Το τελευταίο εξολοκλήρου σωζόμενο έργο του "Στου Χατζηφράγκου" έχει ως αφορμή τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα στη Σμύρνη και κατά κάποιο τρόπο συνοψίζει το σύνολο της δημιουργίας του. Άλλα έργα του είναι: "Εκάτη", μυθιστόρημα, 1933, "Κωνσταντίνος ο Μέγας", θεατρικό, 1957, "Μάρκο Πόλο", πρωτότυπη εργασία πάνω στα ταξίδια του, 1967, αρκετά διηγήματα, το μυθιστόρημα "Τέρμα", το οποίο έμεινε ημιτελές (α' εκδ. 1975) και το αφήγημα "Καϊάφας" (α' εκδ. 1976). Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κοσμά Πολίτη βλ. Νόρα Αναγνωστάκη, "Κοσμάς Πολίτης", στο "Η μεσοπολεμική πεζογραφία· από τον πρώτο ως τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1939)", τ. Ζ΄, σ.252-309, Αθήνα: Σοκόλης, 1993· Αλέξης Ζήρας, "Πολίτης Κοσμάς", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 8, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1988· Peter Mackridge, "Χρονολόγιο Κοσμά Πολίτη (Πάρι Ταβελούδη)", περιοδικό "Διαβάζω" τ. 116, 10/4/1985, σ.8-12· Peter Mackridge, "Ο Κοσμάς Πολίτης και η εποχή του ως το 1937" και "Προσθήκες στη βιογραφία του Κ. Πολίτη (μετά το 1937)", στο Κοσμάς Πολίτης, "Eroϊca", επιμ. Peter Mackridge, σ. στ΄-κα΄, Αθήνα: Ερμής/"Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη", 1982· Αλέξης Ζήρας, "Πολίτης Κοσμάς", στο "Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2007, σ. 1841-42. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Το Γυρί
Πολίτης Κοσμάς 1888-1974
Πελεκάνος (2005)
Το μυθιστόρημα "Το γυρί" σκιαγραφεί τη ζωή στην ομώνυμη συνοικία της Πάτρας. Ρεαλιστική απεικόνιση της καθημερινότητας των λαϊκών συνοικιών μέσα από μία σειρά παραλλήλων ιστοριών.
Το Γυρί
Πολίτης Κοσμάς 1888-1974
Γράμματα (2001)
"Όπως κι αν είναι η οδός Ιεροθέου -το μέρος τούτο μπρος στα περιβόλια- έχει μια σύσταση ξεχωριστή ολότελα. Ίσως να τη χρωστάει στο ρεύμα του ανέμου που κατεβαίνει από το βουνό -α, κάτι τρίβει ο άνεμος απ' το μυαλό του ανθρώπου, λεπταίνει ακόμη ως και τ' άψυχα. Τις νύχτες του καλοκαιριού, όσο λουφάζ' η άλλη χώρα μέσα στην ασφυξία της μαλάτσας, εδώ φυσάει το αγέρι του βουνού και μαστιγώνει τα αίματα... Ίσως το άλλο στοιχείο της, η σκόνη, να πρόσθετε την ξωτικιά του χάρη. Ο δρόμος τυλιγότανε μέσα σ' ένα κυματισμό από πέπλα, τα πρόσωπα και οι καταστάσεις παίρνανε κάποιο περίγρα...
Το βαρέλι του Αμοντιλάδο
Poe Edgar Allan 1809-1849
Αιγόκερως (2010)
Περιλαμβάνονται τα διηγήματα: - "Ουίλιαμ Ουίλσον" - "Το ερωτικό ραντεβού" - "Το βαρέλι του Αμοντιλάδο" - "Σιωπή" - "Το σύστημα του δρος Πίσσα και του καθηγητού Φτερά"
Τέρμα
Πολίτης Κοσμάς 1888-1974
Πελεκάνος (2012)
Το τελευταίο έργο του Κοσμά Πολίτη "Τέρμα", είναι ένα μυθιστορηματικό έργο, μία αφήγηση μιας απλής οικογενειακής ιστορίας στη Σμύρνη, έργο που παρέμεινε ημιτελές
Τέρμα
Πολίτης Κοσμάς 1888-1974
Πελεκάνος (2012)
Το τελευταίο έργο του Κοσμά Πολίτη "Τέρμα", είναι ένα μυθιστορηματικό έργο, μία αφήγηση μιας απλής οικογενειακής ιστορίας στη Σμύρνη, έργο που παρέμεινε ημιτελές
Τα ώριμα χρόνια
Cronin Archibald Joseph 1896-1981
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1989)
Ο γνωστός μας από "Τα άγουρα χρόνια" Ρόμπερτ Σάννον διανύει εδώ την πιο κρίσιμη και βασανιστική φάση της επιστημονικής του σταδιοδρομίας. Η εργαστηριακή του έρευνα να ανακαλύψει το βάκιλο στον οποίο οφείλεται μια νέα μολυσματική νόσος του ανθρώπου, αποδεικνύεται μια εξαντλητική προσπάθεια ενός ανεξάρτητου ατομικού αγώνα, που καταρρέει ξαφνικά πάνω στη δικαίωση της, από μια τραγική συγκυρία. Ο Κρόνιν αναδεικνύεται στα "Ώριμα χρόνια" ο συγγραφέας μιας συγκλονιστικής αφήγησης, όπου μέσα από τις ανταγωνιστικές ανθρώπινες σχέσεις θεοποιείται ο ατομικισμός μέχρι την κατάρρευση τ...
Τα σταφύλια της οργής
Steinbeck John 1902-1968
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1989)
Χρόνια και χρόνια οι μικροεργάτες της Οκλαχόμα καλλιεργούσαν μόνο βαμβάκι, ώσπου το χώμα αδυνάτισε τόσο, που δε σήκωνε καμιά καλλιέργεια. Χώρια που την ίδια εποχή, το 1930, οι ουρανοί σταμάτησαν να ρίχνουν νερό. Οι συνθήκες αυτές ανάγκασαν την οικογένεια Τζόουντ, μαζί με ένα πλήθος μεταναστών, να τραβήξει για την πλούσια Καλιφόρνια. Εκεί υπήρχε πολλή σοδειά και απούλητη, αλλά και ο φόβος ότι οι Όκις θα τους άρπαζαν τα χωράφια. Οι αγρότες μετανάστες έβλεπαν την πλούσια σοδειά της Καλιφόρνια να σαπίζει ή να πετιέται στο ποτάμι, ενώ η πείνα θέριζε μικρούς και μεγάλους. Και...
Τα σταφύλια της οργής
Steinbeck John 1902-1968
Γράμματα (1982)
... Ένα τέτοιο έγκλημα ξεπερνά κάθε δημόσια καταγγελία. Μια τέτοια πίκρα είναι ανίκανα τα δάκρυα να τη συμβολίσουν. Όλες μας οι επιτυχίες καταρρέουν μπροστά σ' αυτή μας την αποτυχία. Εύφορη γη, ολόισιες αράδες δέντρα, ρωμαλέοι κορμοί, καρποί ωριμασμένοι. Και τα ετοιμοθάνατα παιδιά από πελλάγρα πρέπει να πεθάνουν, γιατί δε βγαίνει κέρδος από τα πορτοκάλια. Και οι γιατροί της δημαρχίας συμπληρώνουν τα πιστοποιητικά -πέθανε από υποσιτισμό- γιατί τα τρόφιμα πρέπει να σαπίσουν, πρέπει να σαπίσουν με το ζόρι. Οι άνθρωποι έρχονται με δίχτυα να ψαρέψουν πατάτες από το ποτάμι, μα...
Τα σταφύλια της οργής
Steinbeck John 1902-1968
Γράμματα (1982)
... Και μες στη νύχτα μια οικογένεια κατασκηνώνει σε μια λακκούβα, κι έρχεται ακόμα μια οικογένεια και στήνουν τα τσαντήρια τους. Οι δυο άντρες ανακαθίζουν πάνω στα μεριά τους και οι γυναίκες αφουγκράζονται μαζί με τα παιδιά. Εδώ βρίσκεται ο κόμπος -όλοι εσείς που εχθρεύεστε τις μεταβολές και φοβόσαστε την επανάσταση. Θέλετε να χωρίσετε αυτούς τους δυο ανακαθισμένους άντρες· να τους κάνετε να μισούν, να φοβούνται, να υποψιάζονται ο ένας τον άλλο. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας εκείνου που φοβόμαστε. Αυτός είναι ο άξονας. Γιατί εδώ, το "έχασα τη γης μου" παθαίνει μια μεταβολή· ένα...